" Tam quốc diễn nghĩa" được viết ra trong bối cảnh nào?
Tam quốc diễn nghĩa ra đời vào cuối thế kỷ 14 Công Nguyên, đến nay đã có hơn 600 năm lịch sử. Nhà văn La Quán Trung sống trong thời kỳ cuối triều nhà Nguyên, đầu nhà Minh, một mặt thu tập và chỉnh lý truyện Tam-quốc cuối triều nhà Hán trong tuồng kịch, mặt khác tham khảo các tác phẩm lịch sử nổi tiếng như "Tam quốc chí" và "Trú thích về Tam quốc chí" v v, sau đó tiến hành sửa đổi, bổ xung truyện trong tuồng kịch, cuối cùng mới hoàn thành một kiệt tác dài ngót 800 nghìn chữ, đặt tên là "Tam quốc chí thông tục diễn nghĩa", mà người đời sau gọi tắt là " Tam quốc diễn nghĩa". Còn về cuộc đời của La Quán Trung, chúng ta hiểu biết về ông còn quá ít, chỉ biết nguyên quán của ông là Thái Nguyên, di cư tại Hàng Châu, là một văn nhân lớp dưới lưu lạc giang hồ, thông thuộc các loại văn nghệ dân gian, viết được ba kịch bản, ngoài "Tam quốc diễn nghĩ" ra, còn viết được một số tiểu thuyết.
Khái quát nội dung tiểu thuyết.
Cuốn tiểu thuyết này chủ yếu gồm hai thành phần.Thành phần thứ nhất là bắt nguồn từ tuồng dân gian của ba triều đại Tống, Kim, Nguyên, gồm hơn 30 truyện như: Kết nghĩa vườn đào; Tam anh chiến Lã-Bố; Vương-Doãn khéo dùng kế liên hoàn; Quan-Vũ một mình đi ngàn dặm; Lưu Quan Trương cổ thành tụ nghĩa; Lưu-Bị ba lần đến lều tranh, Trận Đương-Dương; Trận Xích-Bích; Gia-Cát-Lượng ba lần chọc tức Chu-Du; Quan-Vũ một mình một đao sang dự hội v v. Những câu truyện này tuy chỉ chiếm khoảng một nửa của cuốn sách, nhưng lại là truyện hay nhất trong cả cuốn tiểu thuyết.
Thành phần thứ hai là, La Quán Trung trực tiếp dựa vào trích lục sử và cải biên thành truyện, gồm hơn 50 câu truyện, chủ yếu kể về việc cuối thời Đông-Hán quần hùng cắt cứ, sự hưng thịnh và diệt vong của hai nước Ngụy- Ngô, cũng như sự suy vong của Thục Hán và triều nhà Tấn ra đời sau khi Gia Cát Lượng mất.
Giá trị chủ yếu của "Tam quốc diễn nghĩa".
Truyện "Tam quốc diễn nghĩa" và "Thủy Hử" là truyện anh hùng thời cổ TQ. Những tác phẩm này không phải do một tác giả nào đó trong một thời gian ngắn có thể viết ra được, nó là sản vật kết hợp giữa sáng tác tập thể của dân gian với sáng tác riêng của nhà văn. Mà phần cốt lõi của nó là sáng tác truyền miệng được tích lũy qua nhiều thế hệ của nghệ nhân dân gian . Cuộc sống của nghệ nhân dân gian thời cổ thuộc tầng lớp dưới của xã hội, tư tưởng và tình cảm của họ rất gần gũi với quảng đại nông dân và dân thành thị thuộc tầng lớp dưới. Những tác phẩm của họ ngưng tụ trí tuệ tập thể, thể hiện một cách rõ nét ý thức chính trị xã hội, ý thức đạo đức luân lý và ý thức thẩm mỹ của quần chúng nhân dân, trải qua nhiều năm gọt giũa, đã đạt tới đỉnh cao, đây chính là nguyên nhân cơ bản, khiến "Tam quốc diễn nghĩa" được đông đảo quần chúng nhân dân ưa thích. Nghệ nhân dân gian đã đưa những phẩm chất tốt đẹp mà mình ưa thích như: Trung hậu nhân từ; Hào phóng chính trực; Anh dũng ngoan cường; Đối xử bình đẳng; Đoàn kết tương trợ; Thông minh mưu trí; Quên mình vì người v v, tập trung vào nhân vật Lưu-Bị hay các nhân vật thuộc phái Lưu-Bị và nhiệt liệt ca tụng họ. Mặt khác, nghệ nhân dân gian cũng đem những thói hư tật xấu mà mình căm ghét như; Hung ác tàn bạo; Nham hiểm gian trá; Tự tư giả đối, Hống hách ngang ngược; Hoang dâm vô độ v v gán cho các nhân vật Tào Tháo, Đổng Trác, Tào Phi v v, quất roi vào họ không chút nể nang, đây chính là thực chất của khuynh hướng tư tưởng ủng hộ Lưu-Bị, phản đối Tào-Tháo của "Tam quốc diễn nghĩa". Có thể nói một cách không khoa trương rằng: Truyện "Tam quốc diễn nghĩa" lả một kho báu về thế giới quan, nhân sinh quan, quan niệm giá trị và quan niệm thẩm mỹ của quần chúng nhân dân thời cổ TQ.
Mưu lược trong " tam quốc diễn nghĩa."
Mưu lược trong "Tam quốc diễn nghĩa" nhìn chung có thể chia làm hai loại. Loại thứ nhất là trích lục và kể lại mưu lược trong sử sách. Còn loại mưu lược thứ hai trong "Tam quốc diễn nghĩa" không có trong sử sách, mà do nghệ nhân dân gian tự thiết kế ra. Nó không phải mưu lược chân thực, mà là mưu lược tưởng tượng. Nói một cách khác, nó không phải được đúc kết từ thực tế đấu tranh chính trị và quân sự, nên rất khó ứng dụng trong đời thực. Nghệ nhân dân gian thiết kế những mưu lược này là nhằm mục đích, tạo ra tình tiết ly kỳ, khắc họa hình tượng nhân vật mưu trí, dũng cảm, có thanh thế và uy lực lớn lao, nhằm diễn đạt tình cảm thẩm mỹ và hứng thú thẩm mỹ của tác giả. Tóm lại, những mưu lược này là một phần hữu cơ của cấu tứ nghệ thuật tổng thể.
1 2
|