Các nước Trung và nam Á có tài nguyên dồi dào, nhưng trữ lượng không đồng đều, kinh tế cũng kém phát triển. Do TQ và các nước này có tính bổ dung cho nhau về ưu thế địa lý và phát triển kinh tế khiến cho sự hợp tác kinh tế-thương mại giữa TQ với các nước này rất sôi động, thể hiện đà tăng trường liên tục và bền vững, hơn nữa xu thế này còn sẽ duy trì trong nhiều năm, hợp tác kinh tế-thương mại sẽ mở rộng nhanh chóng.

Ông Tôn Tráng Chí, chủ nhiệm Phòng Trung Á viện Nga-đông Âu-Trung Á Viện khoa học xã hội TQ nói: trong hơn 10 năm qua ngành công, nông nghiệp của các nước Trung Á đã có một số biến đổi, nhưng do cơ cấu kinh tế của các nước này tương đối đơn nhất, làm cho sản phẩm của mình chiếm trên thị trường tương đối thấp.

Ông phân tích rằng tình hình nhu cầu thị trường của các nước Trung Á như sau: một là tỷ lệ tận dụng giữa các mặt hàng công nghiệp nặng với nguyên liệu tương đối thấp, phần lớn là hướng ra thị trường quốc tế; hai là sau khi 5 nước Trung Á tuyên bố độc lập đều nhấn mạnh tận dụng nguyên liệu trong nước để tăng thêm sản xuất hàng tiêu dùng, trải qua nhiều năm nỗ lực tuy đã thu được một số thành tích nhưng nhin chung tỷ lệ này vẫn còn rất thấp; ba là thuốc men nhập khẩu của các nước Trung Á gần như độc quyền trên thị trường, số lượng nhập khẩu cao gấp 3 lần so với GDP...

Cơ cấu kinh tế và sự tùy thuộc của nền kinh tế đối ngoại của các nước Trung và Nam Á đã tạo ra một môi trường ngoại trường cho TQ. Nhưng có chuyên gia cho rằng thị trường các nước Trung Á còn tồn tại nhiều vấn đề, chủ yếu là: thị trường của các nước Trung Á chưa chín muồi, sự can thiệp hành chính còn quá nhiều; hai là sự giao dịch thị trường và phi thị trường cùng tồn tại; ba là các thị trường nhất là thị trường tư liệu sản xuất và thị trường hàng tiêu dùng còn ỉ lại vào bên ngoài khá nghiêm trọng.

Ông Tôn Tráng Chí cho rằng Tổ chức hợp tác Thượng Hải thành lập năm 2001, thủ tướng TQ Ôn Gia Bảo tại cuộc gặp các thủ tướng nước thành viên năm 2003 đã đề xuất mục tiêu hợp tác trong tương lai là xây dựng khu mậu dịch tự do 6 nước. Chủ tịch Hồ Cẩm Đào năm ngoái lại đề xuất sẽ cùng cấp 900 triệu USD vay tín dụng trả chậm cho các nước thành viên, Chính phủ TQ tích cực thúc đẩy sự hợp tác kinh tế-thương mại trong khuôn khổ của Tổ chức này, làm cho vành đai kinh tế Trung Á có hy vọng được hình thành.

Ông nói sự hình thành của vành đai kinh tế Trung Á sẽ tạo cơ hội hơn bao giờ hết cho TQ và các nước Trung và Nam Á thực hiện cùng giành thắng lợi về kinh tế.