|
Nghe Online
 Câu thành ngữ này có xuất xứ từ "Quy khứ lai hề tự" của Đào Uyên Minh.
Đào Uyên Minh nhà thơ triều nhà Tấn là một người rất nổi tiếng trong lịch sử văn học TQ. Tuy ông là dòng dõi nhà làm quan, nhưng khi ông lên tám tuổi thì cha mất, đến năm ông mười hai tuổi thì mẹ mất, cảnh nhà nghèo xơ xác. Đào Uyên Minh tuy nhà nghèo nhưng lại là người có trí lớn, học hành rất chăm chỉ. Về sau, do được người chú tiến cử, ông được làm huyện lệnh Bành Trạch (Thuộc tỉnh Giang Tây ngày nay).
Nhưng Đào Uyên Minh vốn tính rất say mê thiên nhiên, ông mới làm huyện lệnh được có mấy ngày mà đã nhớ nhà nhớ quê toan thôi chức trở về. Ông cảm thấy mình ra làm quan là để kiếm miếng cơm manh áo, nhưng sau khi có ăn có mặc rồi lại đi làm những công việc ngược với ý mình, nên lòng đau khổ vô hạn. Ít lâu sau, Đào Uyên Minh được tim em gái đã mất tại Võ Xương (Tức Ngạc Thành tỉnh Hà Bắc ngày nay). Ông muốn lập tức đi ngay để phúng viếng, nên đã tự động từ chức. Vậy là Đào Uyên Minh sau khi làm quan được hơn 80 ngày, lại trở về sống ở nơi đồng quê dân dã.
Theo sử sách ghi chép thì do Đào Uyên Minh không chịu khúm núm trước một tên đốc bưu do quận cử đến địa phương thị sát, nên mới bỏ quan về quê sinh sống.
Sau khi Đào Uyên Minh về sống ẩn cư, trong bài "Quy khứ lai hề tự" của ông, đã tổng kết về chặng đường sinh sống mà mình đã đi qua, ông nhận thấy tuy quá khứ không thể nào vãn hồi, nhưng tương lai còn có đủ thời gian để bù đắp. Ý nói việc mình ra làm quan là một sai lầm, hiện nay quy ẩn vẫn còn kịp. Mình đích thực đã đi lầm đường lạc l̀́ối, ̣điều may mắn là tuy đi lầm đướng nhưng biết quay trở lại. Có khá nhiều bài thơ đồng quê của ông chính là được sáng tác trong thời gian sau này.
Hiện nay, người ta vẫn thươông dùng câu thành ngữ "Mê đồ tri phản" để ví với hiện tượng biết sai thì sửa.
|
