|
Nghe Online
Chữ "Bì" ở đây là chỉ mỏi mệt, còn chữ " Tận" là chỉ kiệt quệ.
Câu thành ngữ này có xuất xứ từ bài thơ "Trâu ốm" của Lý Cương.
Lý Cương, tự Bá Kỷ, người Thiệu Vũ (Tức Phúc Kiến ngày nay), ông là một đại thần của triều nhà Tống. Trong thời kỳ vua Tống Huy Tông tại vị, ông thi đỗ tiến sĩ, sau nhậm chức Thái thường thiếu khanh. Khi Cao Tông lên kế vị thì ông được phong làm Thừa tướng, nhưng chỉ làm được 70 ngày thì bị miễn chức. Lý Cương là người tính tình cương trực, một lòng trung thành với nhà nước. Năm Tĩnh Khang thứ nhất, Khai Phong bị giặc Kim bao vây, Lý Cương kiên quyết phản đối ý kiến của phe đầu hàng, chủ trương chống giặc Kim, một tấc đất ở biên cương cũng không nhường cho kẻ địch.
Khi giặc Kim công thành, Lý Cương đã thân chinh đốc chiến, nên tinh thần của binh sĩ càng thêm hăng hái, do quân dân kề vai sát cánh chiến đấu , nên giặc Kim đã buộc phải tháo chạy. Về sau, do phái đầu hàng xúi giục, mà nhà vua thì u mê nên đã nhiều lần giáng chức Lý Cương. Nhưng Lý Cương vẫn luôn luôn coi sự sống còn của nhà nước và dân tộc là nhiệm vụ của mình, không hề so đo được mất. Dù đang ở trong triều đình hay nơi thôn quê dân dã, ông đều trình thư lên nhà vua bàn về kế lớn chống giặc Kim, ý kiến này tuy không được nhà vua áp dụng, nhưng ông vẫn không tỏ ra chán nản. Ngay đến kẻ địch nghe được tin này cũng phải nể sợ trước khí tiết hiên ngang của ông.
Lý Cương đã viết một bài thơ nhan đề "Trâu ốm". Thơ rằng: Canh lê ngàn mẫu thực ngàn sương. Lực tận cân bì thùy phúc thương? Đãn đắc chúng sinh giai đắc bão. Bất từ doanh bệnh ngọa tàn dương. Đại ý là: Con trâu chăm chỉ cày hàng trăm hàng nghìn mẫu ruộng cho chủ, chủ nhân được mùa thóc lúa đầy kho, nhưng có ai thương tình con trâu đã mệt đến không còn chút hơi sức nào? Chỉ cần dân chúng đều được no bụng, thì dù cho mệt đến không thể nào bò dậy được thì trâu cũng cam lòng. Thực ra là tác giả đã áp dụng thủ pháp ví von để nói lên hoài bão và nỗi lòng mình.
Hiện nay, người ta vẫn hay dùng câu thành ngữ : "Tinh bì lực tận" để ví về người mệt đến nỗi không còn chút hơi sức nào.
|
