Gần đây , Bắc Kinh đã tổ chức lễ kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh của nhà ngôn ngữ học nổi tiếng Lã Thúc Tương và lần thứ 30 ngày phát hành quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại . Tham dự lễ kỷ niệm có gần 500 nhà ngôn ngữ học và cán bộ giảng dậy ngữ văn .
Ông Lã Thúc Tương là nhà ngôn ngữ học và nhà giáo dục về ngữ văn có thành tựu học thuật kiệt xuất của Trung Quốc , ông có nhiều đóng góp nổi bật trên các lĩnh vực nghiên cứu Hán ngữ , biên soạn từ điển , giảng dạy Hán ngữ và phổ cập tri thức Hán ngữ . Quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại do ông làm chủ biên đã và đang góp phần quan trọng vào việc phổ biến tiếng phổ thông Trung Quốc , đẩy mạnh việc quy phạm Hán ngữ .
Ngày 6 tháng 2 năm 1956 , thủ tướng Chu Ân Lai ký Chỉ thị của quốc vụ viện về phổ biến tiếng phổ thông , yêu cầu Viện nghiên cứu ngôn ngữ Trung Quốc biên soạn quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại tầm cỡ trung bình với mục đích xác định quy phạm từ vựng . Tháng 7 cùng năm thiết lập Phòng biên soạn từ điển do ông Lã Thúc Tương làm chủ nhiệm kiêm chủ biên . Năm 1959 , hoàn thành công tác biên soạn và duyệt sửa , năm 1973 xuất bản cuốn từ điển phát hành trong phạm vi hẹp , đó là bản in đầu tiên trên ý nghĩa thật sự , và chính thức xuất bản phát hành vào năm 1978 .
Từ điển Hán ngữ hiện đại là một quyển từ điển biên soạn hoàn toàn , nó mở ra hướng nghiên cứu mới về nhiều mặt như lý luận , phương pháp và công nghệ biên soạn từ điển tại Trung Quốc , tính khoa học , tính quy phạm , tính thực dụng và tính sáng tạo của , quyển từ điển này , đã khiến nó trở thành tiêu biểu kiệt xuất về biên soạn từ điển tiếng Hán Trung Quốc , mang ý nghĩa mốc son trong lịch sử xuất bản từ điển Trung Quốc . Cho đến ngày nay , lượng phát hành quyển từ điển này tại Trung Quốc đã trên 40 triệu quyển , tại nhiều nước và khu vực như Hàn Quốc , Xin-ga-po , Hồng Công Trung Quốc còn có bản địa phương .
Chủ biên cuốn từ điển này là ông Lã Thúc Tương , nhà ngôn ngữ học bậc thầy của Trung Quốc . Ông Lã Thúc Tương cống hiến suốt đời mình cho sự nghiệp nghiên cứu ngôn ngữ học , thành qủa học thuật to lớn của ông bao trùm các lĩnh vực ngữ pháp Hán ngữ , lịch sử Hán ngữ , dạy ngoại ngữ và cải cách chữ viết v v...
Ông Lã Thúc Tương là người khai sáng và đặt nền móng cho môn học Hán ngữ cận đại . Công trình khai thác tư liệu hán ngữ cận đại của ông đã đạt tới mức không tiền khoáng hậu cả về chiều sâu lẫn chiều rộng , ông đã đặt cơ sở tư liệu đồ sộ cho các công trình nghiên cứu Hán ngữ cận đại . Đầu những năm 80 thế kỷ 20 , ông đã nêu ra một loạt kiến nghị quan trọng nhằm tăng cường công tác tư liệu Hán ngữ cận đại . Những công tác này hiện nay đã được hoàn thành , góp phần thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng và phát triển môn học Hán ngữ cận đại .
Công trình nghiên cứu ngữ pháp của ông Lã Thúc Tương , là trào lưu chủ đạo trong lịch sử phát triển ngữ pháp học Trung Quốc . Trước tác của ông có ý nghĩa mở mang cả về xây dựng hệ thống ngữ pháp Hán ngữ cũng như lý luận và phương pháp luận , là thành quả ảnh hưởng sâu sắc nhất tới việc nghiên cứu ngữ pháp hiện đại ở Trung Quốc trong hơn nửa thế kỷ qua . Ông Lã Thúc Tương thực sự cầu thị , nghiêm cẩn và tỉ mỉ , từ lâu đã được giới học thuật tôn sùng là lãnh tụ học thuật của giới ngữ pháp học Trung Quốc .
Năm 1956 , khi quốc vụ viện Trung Quốc chỉ thị Viện nghiên cứu ngôn ngữ Trung Quốc biên soạn một quyển từ điển tầm cỡ trung bình với mục đích quy phạm Hán ngữ hiện đại , thì trọng trách này đã rơi lên vai ông Lã Thúc Tương lúc đó đang giữ chức viện phó Viện nghiên cứu ngôn ngữ .
Nhiều chuyên gia nhất trí cho rằng , sự đóng góp của ông cho việc biên soạn từ điển ít nhất cũng có có hai điểm chủ yếu sau , thứ nhất là công tác thu thập tư liệu ngôn ngữ , ngay từ đầu đã dẫn dắt các cán bộ biên soạn trích lục từ ngữ và câu cú quy phạm trong các tư liệu văn hiến ở các lĩnh vực khác nhau . Từ năm 1956 đến năm 1958 , họ đã thu thập được 1 triệu phiếu tư liệu , trong những năm 50 thế kỷ 20 trình độ cơ giới hóa thấp , mọi việc đều phải nhờ vào hai bàn tay , công tác thu thập này rất đáng qúy .
Thanh : Đóng góp quan trọng thứ hai của ông trong việc biên soạn từ điển là , ông đã thay đổi truyền thống biên soạn từ điển lấy từ giải thích từ , sáng tạo phương pháp giải thích từ bằng định nghĩa .
Có người nói , quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại có một phẩm chất mà nhiều loại từ điển khác không có , đó chính là phẩm chất này khiến quyển từ điển này trở thành quyển từ điển hay , hướng dẫn quy phạm hóa Hán ngữ , nổi tiếng trong và ngoài nước và được đông đảo khán giả ưa thích nhiều năm qua . Đó là một phẩm chất học thuật .
Học thuật là nền tảng của từ điển , không có sự tích lũy về học thuật , không có các công trình nghiên cứu đồ sộ thì không thể biên soạn nên một quyển từ điển thượng thặng . Trong công tác biên soạn cụ thể , việc xác định ý nghĩa , thứ tự và trú giải từ mục đều phải trải qua nhiều lần nghiên cứu và cân nhắc kỹ lưỡng , có một số vấn đề thậm chí còn phải mở chuyên đề để nghiên cứu . Từ điển hán ngữ hiện đại hết sức coi trọng việc thu hút thành qủa nghiên cứu học thuật vốn có để đảm bảo tính hiện đại và chất lượng của nó .
Việc phổ biến quy phạm một thứ ngôn ngữ văn tự , trên mức độ rất lớn , phải dựa vào tự điển và từ điển có chất lượng tốt . Một khối lượng lớn công việc và thành quả nghiên cứu của ông Lã Thúc Tương nhằm thúc đẩy quy phạm hóa ngữ âm , từ vựng , ngữ pháp Hán ngữ và quy tắc sử dụng dấu chấm câu phần lớn đã thể hiện trong quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại . Đối với những vấn đề tồn tại về tiêu chuẩn quy phạm , ông Lã Thúc Tương cũng như cán bộ biên soạn không bao giờ chấp nhận một cách mù quáng , cũng không né tránh , mà xử lý các vấn đề một cách thoả đáng trên cơ sở nghiên cứu nghiêm túc . Quy phạm , nghiêm cẩn , thực sự cầu thị , cũng là một phẩm chất học thuật .
Giáo sư Lục Kiệm Minh , chủ nhiệm Trung tâm nghiêm cứu ngôn ngữ học Hán ngữ Trường đại học Bắc Kinh nói : việc biên sọan quyển Từ điển Hán ngữ hiện đại là một công tác sáng tạo , ông Lã Thúc Tương nổi tiếng giới ngôn ngữ học Trung Quốc với học vấn uyên bác , tác phong thực sự cầu thị và nghiêm chỉnh . Trong qúa trình biên soạn , tính sáng tạo , lòng yêu nghề , tinh thần hiến dâng và tinh thần đồng đội , đã kết tụ thành Tinh thần " Hán ngữ hiện đại "mà giới học thuật tôn sùng , đây là thứ không thể thiếu được trong công tác biên soạn một quyển từ điển thượng thặng .
|