Anh Thần Quân là một cán bộ làm việc ở một công ty tại thành phố Côn Minh tỉnh Vân Nam , mỗi lần đi công tác Hà Khẩu , anh đều dạo chơi và mua những thứ đặc sản Việt Nam ở chợ Kim Minh . Khi gặp anh , anh đang chọn mua đồ sừng trâu sản xuất từ Việt Nam . Anh giới thiệu với phóng viên rằng :

" Những thứ này đều làm bằng sừng trâu , rất độc đáo , tuy làm không tỉnh xảo lắm , nhưng thấy cũng đẹp và rẻ . Tôi thường đến đây mua đồ , ở đây toàn là đặc sản Việt Nam , ví dụ như : lưới sừng trâu , đồ mỹ nghệ sừng trâu , còn có giầy dép , dép lê Việt Nam đi rất dễ chịu . "

Khu chợ biên mậu Kim Minh có hơn 100 cửa hàng nhỏ vốn là một con đường sơ sài với các cửa hàng ở hai bên đường kinh doanh đồ mỹ nghệ Việt Nam . Hiện nay, nó đã trở thành một khu chợ có cán bộ quản lý chuyên môn và rất có trật tự . Mỗi cửa hàng trong khu chợ đều được trang trí rất đẹp , các loại hàng bầy đặt gọn gàng , ngăn nắp . Bà Quách thị Tư , một chủ hàng Việt Nam đã thuê một căn hộ hai tầng ở khu chợ Kim Minh , người ở tầng trên , tầng dưới rộng mười mấy chục mét làm một cửa hàng . Chị chủ yếu kinh doanh các loại đồ mỹ nghệ làm bằng sừng trâu do chồng gia công tại Hà Nội . Những đồ mỹ nghệ của chị hình dáng khác nhau , chủng loại phong phú , được nhiều du khách Trung Quốc ưa thích . Chị Tư cho biết , khi tình hình buôn bán tốt , mỗi ngày có thể kiếm được mấy chục nghìn nhân dân tệ , ít nhất cũng có mấy trăm tệ . Chị rất hài lòng về tình hình buôn bán ở đây .

Ở Hà Khẩu , thị xã vùng biên thuỳ có dân số gần 100 nghìn , còn có một số khu chợ giống như chợ Kim Minh lấy bán lẻ làm chính .

Tại nơi cách khu chợ Kim Minh gần 2 cây số , có một chợ vận chuyển hàng hóa biên mậu quy mô lớn . Hoa quả Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc cũng như các mặt hàng Trung Quốc như vật liệu xây dựng , phân hóa học v v...xuất khẩu sang Việt Nam phần lớn đều được vận chuyển tới khu chợ này trước , rồi mới đưa lên xe vận chuyển tới các nơi Trung Quốc hoặc Việt Nam . Tại khu chợ này , ngày nào cũng hội tụ 30-40 lái xe chờ đợi vận chuyển hàng hóa .

Anh Bành Tuyết Xuân đến từ châu tự trị dân tộc Ha-ni-dân tộc Di tỉnh Vân Nam cho biết , anh là một lái xe tư nhân , tự mình mua một chiếc xe vận tải trọng tải 20 tấn , chuyên vận chuyển hàng hóa biên mậu . Mỗi tháng , ngoài những ngày vận chuyển hàng hóa sang các nơi ra , anh chờ đợi cơ hội vận chuyển mới ở chợ . Anh Xuân cho biết :

" Mỗi buổi sáng tôi đến đây chờ đợi cơ hội vận chuyển hàng hóa , 10 tấn , 20 tấn , miễn là thích hợp trọng tải của xe tôi , thì tôi đi ngay . Hầu như 3-4 ngày thì có một chuyến . Không có việc làm , tôi ở đây trò chuyện . Một chuyến vận tải đường dài như chở hàng sang Quảng Đông , Quảng Tây có thể kiếm được 3000-4000 tệ , bình quân mỗi tháng có một hai chuyến vận tải đường dài ."

Hà Khẩu là cửa khẩu loại một cấp nhà nước , cũng là cửa khẩu mậu dịch với Việt Nam quan trọng nhất tỉnh Vân Nam , là một trong những con đường nối liền miền tây nam Trung Quốc với khu vực Đông Nam Á . Ngay từ cuối những năm 80 thế kỷ 20 , cư dân ở vùng biên giới Trung Việt đã tự giác mở chợ biên mậu tiểu ngạch , mua đồ dùng sản xuất và sinh hoạt của nhau . Năm 1993 , cửa khẩu Hà Khẩu Trung Quốc-Lảo Cai Việt Nam chính thức khai thông , trong mấy năm sau đó , còn thông đường sắt vận chuyển hàng hóa và hành khách . Hiện nay , mậu dịch đối ngoại của Hà Khẩu đã từ biên mậu tiểu ngạch phát triển tới mậu dịch với nhiều hình thức khác nhau . Ông Lý Quang Hoa , phó chủ tịch thị xã chủ quản công tác mậu dịch đối ngoại cho biết :

" Hiện nay , mậu dịch của Hà Khẩu chúng tôi đã phát triển tới các hình thức như chợ biên mậu của cư dân vùng biên giới , mậu dịch biên giới tiểu ngạch , mậu dịch bình thường , mậu dịch qúa cảnh , mậu dịch đổi hàng , mậu dịch gia công cũng như mậu dịch hợp tác kinh tế công nghệ đối ngoại v v...cơ cấu mậu dịch rất đầy đủ ."

Được biết , hàng hoá của Trung Quốc xuất khẩu sang Việt Nam hiện nay đại khái có 4 loại lớn với mấy chục loại sản phẩm , bao gồm kim loại mầu , sản phẩm hóa chất phốt-pho , nông sản và sản phẩm phụ , than luyện thancốc , hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam chủ yếu có hai loại lớn với hơn 20 loại sản phẩm , bao gồm khoáng sản ; nông sản và sản phẩm phụ . Năm 2003 , kim ngạch mậu dịch xuất nhập khẩu của thị xã Hà Khẩu đã đạt 1,79 tỷ nhân dân tệ , tăng 12,05% so với cùng kỳ .

Ông Hoa cho biết , mậu dịch xuất nhập khẩu phát triển sôi nổi của thị xã góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế thị xã phát triển . Để thúc đẩy hơn nữa bước phát triển của mậu dịch xuất nhập khẩu , thị xã còn xây dựng Toà lầu trung tâm kiểm tra biên giới , cầu biên giới Nam Khê , hoàn thiện hơn nữa các cơ sở như cấp nước , cấp điện và các công trình cơ sở ở khu chợ . Hải quan , trạm kiểm tra biên giới , sở kiểm nghiệm kiểm dịch cũng chú trọng phối hợp với nhau , tích cực làm việc , cố gắng phục vụ thật tốt cho các công tác mậu dịch xuất nhập khẩu , trong đó có mậu dịch biên giới .