Ý của câu thành ngữ này là chỉ người vất vả lập nên công trạng.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ "Sử ký - Hạng Vũ bản kỷ".

Vào cuối triều nhà Tần, sau khi Lưu Bang dẫn quân đánh chiến Hàm Dương , đô thành của nhà Tần được ít lâu, thì Hạng Vũ đem quân đến Hàm Cốc Quan trấn giữ ở Hồng Môn, chuẩn bị cùng Lưu Bang quyết một trận sống mái. Bấy giờ, lực lượng của phía Hạng Vũ vượt trội hơn phía Lưu Bang. Lưu Bang rơi vào thế rất bất lợi. Hạng Bá , chú Hạng Vũ là bạn thân của Trương Lương, một mưu sĩ tài giỏi của Lưu Bang nhận lời thay Lưu Bang sang điều đình với Hạng Vũ.

Hôm sau, Lưu Bang dẫn hơn 100 tùy tùng đến Hồng Môn để tạ tội với Hạng Vũ. Trong khi dự tiệc, có một mưu sĩ Hạng Vũ đã mật sai Hạng Trang ra biểu diễn kiếm thuật để thừa cơ hạ sát Lưu Bang. Hạng Bá thấy vậy cũng rút kiếm ra múa theo và dùng thân mình che chở cho Lưu Bang. Trương Lương thấy tình hình căng thẳng bèn lén ra ngoài trại tìm Phàn Khoái, một tướng lĩnh cùng đi với Lưu Bang. Phàm Khoái biết tin bèn cầm kiếm và xông thẳng vào trại, ông bực tức đến tóc dựng đứng, trừng mắt đến rách cả đuôi mắt nhìn thẳng vào Hạng Vũ. Hạng Vũ sau khi biết rõ được thân phận của Phàn Khoái bèn thưởng cho ông ta rượu và đùi lợn. Phàn Khoái nói: "Tôi có vài lời khuyên đại vương rằng: Ban đầu , Sở Hoài Vương đã giao hẹn với các tướng lĩnh khởi nghĩa là : Ai chiếm được Hàm Dương trước thì phong kẻ đó làm vương. Nay Bái Công ,tức Lưu Bang đã phá được quân Tần và tiến vào Hàm Dương, không mảy may sai sót gì và chờ đợi đai vương tới. Bái Công lao khổ công cao, không những không được ban thưởng phong hầu, ngược lại, đại vương đã nghe theo lời gièm pha, toan giết chết Bái Công, như vậy là muốn đi vết xe đổ của nước Tần, việc này thật không hay ho chút nào". Hạng Vũ nghe vậy chẳng biết ăn nói ra sao. Còn Lưu Bang thì mượn cớ ra ngoài rồi đi thẳng, không một lời từ biệt.

Hiện nay, người ta vẫn thường dùng câu thành ngữ Lao khổ công cao để ví với người đã vất vả lập nên công trạng.