Đời nhà Đường cách đây hơn 1300 năm, có nhiều người A-rập không quản đường xá xa xôi sang TQ du học và định cư, danh ngôn "sang TQ du học nào ngại đường xa" trong kinh Co-ran, chính là nói về chuyện này. Những người A-rập sang TQ du học này, có thể nói là Mu-xlim sớm nhất của TQ. Do ảnh hưởng và dẫn dắt của họ, trong hơn nghìn năm qua, các thế hệ Mu-xlim đã sinh xôi nảy nở trên mảnh đất Trung Hoa, khiến nền văn hoá truyền thống và phong tục tâp quán của người A-rập ăn sâu bén rễ và lưu truyền tại TQ, cuối cùng đã hình thành 10 dân tộc tín ngưỡng đạo I-xlam, đó là dân tộc Hồi, Uây-ua, Ca-dắc, Đông Hương, Ta-ta, U-dơ-béc, Xa-la, Tát-di-ki và Bảo An.

Trong 10 dân tộc này, dân tộc Xa-la sinh sống ở huyện Tuân Hoá tỉnh Thanh Hải thuộc miền tây TQ, là một dân tộc chỉ có khoảng 30 nghìn dân. Cho đến bây giờ, họ vẫn còn giữ được một bộ kinh Co-ran chép tay quý giá, rất chân thành kính chuá.

Hàn Phú Tài, Mu-xlim người Xa-la, ông nói, đạo I-xlam chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống người Xa-la.

"700 năm về trước, Người Xa-la ở Tuốc-mê-ni-a-xtan vùng Trung Á, di cư về đây, họ mang theo bộ kinh Co-ran chép tay. Nghe nói trên thế giới chỉ còn 3 bộ kinh Co-ran chép tay có lịch sử lâu đời. Người Xa-la luôn luôn giữ gìn truyền thống đạo I-xlam. Chẳng hạn như trong nghi lễ đám cưới phải đọc I-ca-ha tức lời chứng hôn."

Đền thờ Hồi Giáo là nơi triển khai hoạt động tôn giáo của Mu-xlim. Tại TQ, nơi nào có Mu-xlim là nơi đó có đền thờ Hồi Giáo. Sáng thứ sáu hàng tuần, Mu-xlim các nơi trong cả nước đều đi lễ tại đền thờ Hồi Giáo gần nhà, quang cảnh rất rộn ràng.

Ông Bảo Cận Quý người Hồi, là A-hông trong một đền thờ Hồi Giáo có mấy trăm năm lịch sử tại Ninh Hạ. Ông từng du ngoạn nhiều nơi của TQ, đền thờ Hồi Giáo các nơi đều đã để lại cho ông ấn tượng sâu sắc.

"Tôi đã thăm nhiều đền thờ Hồi Giáo trong nước, cảm thấy hay lắm. Chẳng hạn như khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ chúng tôi, nguyên chỉ có hơn 900 đền thờ Hồi Giáo, nhưng hiện nay đã có hơn 2500, đã hơn gấp đôi so với trước. Hơn nữa, trong những năm qua, Mu-xlim chúng tôi đi hành hương tại Mai-gia cũng ngày càng đông."

Như ông Bảo Cận Quý nói, theo đà cải thiện của điều kiện kinh tế, có ngày càng nhiều Mu-xlim TQ tự bỏ tiền đáp máy bay đi hành hương tại Mai-gia – đất thánh của đạo I-xlam. Theo thống kê chưa đầy đủ, trong những năm gần đây, mỗi năm đều có hơn mấy nghìn Mu-xlim bỏ tiền đi hành hương tại Mai-gia, toại nguyện ước mơ của mình.

Văn hoá trang phục Mu-xlim cũng đậm đà màu sắc A-rập. Tại khu tự trị Uây-ua Tân Cương thuộc miền tây bắc TQ, bạn có thể thường xuyên bắt gặp những chàng trai Mu-xlim đội mũ trắng nhỏ và mặc áo dài cũng như cô gái Mu-xlim đội khăn và mặc váy dài. Là một trong những dân tộc theo đạo I-xlam với số dân khá nhiều, các trang phục, cư xử với đời cũng như ẩm thực... của người Uây-ua đều đã giữ lại được đặc điểm của nền văn hoá A-rập.

Bà Zua-la là Mu-xlim dân tộc Uây-ua, bà nói, người A-rập có phong tục tiếp khách lần đầu tiên trong nhà, là phải cùng ăn bữa cơm, ca hát và nhảy múa, người Uây-ua cũng vậy.

"Chúng tôi đều niềm nở mời khách vào nhà cùng ăn bữa cơm, ca múa và xum họp vui vầy. Bởi vì trong nhà có thể tha hồ nhảy múa, ca hát, không khí rất sôi động."

Văn hoá ẩm thực A-rập cũng rất phổ biến ở TQ. Tại khu cư trú Mu-xlim, phần đông đều có nhà hàng I-xlam. Dù không phải là khu cư trú Mu-xlim, bạn cũng có thể tìm thấy nhà hàng I-xlam với môi trường tĩnh mịch, tao nhã. Trong nhà ăn của một số cơ quan, còn đặc biệt để một ô bán các món ăn I-xlam nhằm chiếu cố số ít nhân viên Mu-xlim.

Đạo I-xlam đã truyền bá hàng nghìn năm tại TQ, nền văn hoá A-rập có mối quan hệ khăng khít với đạo I-xlam đã thấm dần vào đời sống của Mu-xlim TQ. Có thể nói, nền văn hoá A-rập đã tăng thêm một bông hoa rực rỡ và độc đáo cho vườn hoa văn hoá của đại gia đình các dân tộc TQ, và trở thành một phần quan trọng cho nền văn hoá đa nguyên của TQ.