Vị Trạng nguyên đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc là Tôn Phục Già và năm thứ 5 Võ Đức thời nhà Đường, tức năm 622 công nguyên.
Vào cuối thời nhà Tùy, Tôn Phục Già đã làm quan, về sau giữ chức Pháp Tào tức chức danh của quan Tư pháp trong bộ máy Tư pháp thời cổ tại huyện Văn Niên tức Tây An tỉnh Thiểm Tây ngày nay. Sau khi Đường Cao tổ Lý Uyên lên làm vua tại Trường An, Tôn Phục Già liền đầu hàng triều đình nhà Đường. Tháng 12 năm 622, triều đình nhà Đường tổ chức thi Khoa cử, Tôn Phục Già đã đứng đầu bảng trong số 30 người dự thi.
Thi tiến sĩ bắt đầu từ đời vua Dạng thời nhà Tùy, thế nhưng do bị thất thoát tư liệu trên lịch sử, cho nên tình hình khai trương cho các khoa mục trong thời vua Dạng nhà Tùy đã không được rõ nữa, vị trạng nguyên nổi tiếng đầu tiên trong lịch sử Khoa cử Trung Quốc là Tôn Phục Già.
Trong vụ "Huyền Vũ môn chi biến", Tôn Phục Già ủng hộ Lý Thế Dân. Sau khi lên ngôi, vua Lý Thế Dân liền ban cho ông chức Nam tước, lại đề bạt ông lên giữ chức Đại lý tự Thiếu Khanh. Năm thứ 5 Chinh Quan, Tôn Phục Già phạm sai lầm khi sử lý một vụ án, liền bị bãi miễn, không bao lâu, vua Lý Thế Dân khôi phục chức quan của ông, và đề bạt nâng ông lên giữ chức Đại lý Tự Khanh, mấy năm sau, làm chức Thích sử Thiểm Tây.
Tôn Phục Già ăn nói ngay thẳng và dám phê bình trực tiếp. Đường Thái Tông Lý Thế Dân trước khi lên ngôi, thường xuyên nam chinh bắc chiếm đi đánh nhau. Về sau thiên hạ thái bình, không đem quân đi đánh nhau nữa liền ham mê đi săn bắn. Một hôm, Đường Thái Tông lại chuần bị lên đường đi săn, giữa lúc sắp xuất phát, thì Tôn Phục Già liền tất tưởi chạy đến, cầm chặt dây cương ngựa, khuyên nhà vua nên lo nghĩ việc nước việc dân, đừng ham mê chơi bời quên việc nước. Đường Thái Tông giữa lúc đang vui, cho nên không chịu nghe lời khuyên, Tôn Phục Già liền buộc dây cương vào lưng mình, rồi quỳ sụp xuống trước mặt ngựa và nói: "Xin tâu Bệ hạ, nếu Bệ hạ hôm nay ra đi, xin mời Bệ hạ bước ngang qua người lão thần này, thần sẵn sàng đổi cái thân già này lấy cái chết để được Bệ hạ tiếp thu lời khuyên trung thành của thần ạ." Đường thái Tông hết sức bực bội, ra lệnh cho võ sĩ mang Tôn Phục Già đi chặt đầu, song sắc mặt Tôn Phục Già không hề thay đổi, khiến Đường thái Tông hết sức kính nể, không bao lâu, Đường Thái Tông phong Tôn Phục Già lên giữ chức Gián nghị Đại phu.
1 2 |
Trạng nguyên ngay thẳng dám nói thật - Tôn Phục Già
