Nguyên nhân gây mất ngủ có thể là do sức khỏe, môi trường, bệnh thần kinh v. v. Do căng thẳng, lo lắng, hoảng sợ dẫn đến mất ngủ có những triệu chứng như: Khó ngủ, ngủ không ngon giấc, hay giật mình, tỉnh dậy sớm, hay nằm mơ, ngủ dậy cảm thấy mệt mỏi hay không được tỉnh táo. Ban ngày buồn ngủ, nếu nghiêm trọng còn ảnh hưởng đến hiệu quả công tác hoặc hoạt động xã hội. Bình thường thì thời gian bị mất ngủ là mỗi tuần ít nhất ba lần và liên tục trong một tháng trở lên.

Mất ngủ có ba hình thức là: Khó ngủ, ngủ không ngon giấc và tỉnh dậy sớm.

Khó ngủ biểu hiện ở chỗ nằm lên giường đã 30 phút, thậm chí 1-2 tiếng vẫn không ngủ được, trằn trọc, bồn chồn lo lắng, tim đập mạnh, đợi đến khi ngủ được thì đêm đã khuya. Ngủ không ngon giấc thể hiện ở chỗ : Ngủ không say, hay nằm mơ, hay tỉnh giấc, sau khi tỉnh dậy lại vẫn ngủ tiếp được, nhưng mỗi đêm tỉnh 3-4 lần trở lên, chất lượng giấc ngủ không cao, vì vậy, mỗi tối ngủ ít đi 20 % thời gian, còn người bình thường thì thường là không quá 5 %.

 Do đêm tỉnh dậy nhiều lần, ảnh hưởng đến chất lượng của giấc ngủ, nên xuất hiện triệu chứng thiếu ngủ. Tỉnh dậy sớm thể hiện ở chỗ có thể vẫ dần dần đi vào giấc ngủ, nhưng ngủ một giấc chỉ có 2-3 tiếng đồng hồ, sau đó trằn trọc khó ngủ, trong khi phải còn phải 2 tiếng thậm chí còn dài hơn trời mới sáng, mà không ngủ được nữa hoặc ngủ mơ mơ màng màng. Do nửa đêm tỉnh giấc, phải đợi đến sáng mới dậy được, nếu như lúc này mọi người trong gia đình còn đang ngủ ngon, thì người mất ngủ càng cảm thấy bứt rứt khó chịu.

Những người mất ngủ, đêm thì không ngủ được mà ban ngày lại cảm mệt mỏi, khó chịu thì không những ảnh hưởng đến công tác, học tập và cuộc sống, mà còn sẽ dẫn đến những căn bệnh khác, rất không có lợi cho sức khỏe. Vì vậy, những người mất ngủ không nên dựa vào thuốc ngủ, mà nên cố gắng điều chỉnh tạo cho mình có thói quen tốt trong cuộc sống.