Những năm cuối thập niên 90 thế kỷ 20, dưới tác động của làn sóng toàn cầu hoá kinh tế, các nước ASEAN từng bước nhận thức được tầm quan trọng của việc khởi động cấp độ hợp tác, xây dựng quan hệ hợp tác toàn phương vị mới, đồng thời quyết định triển khai sự hợp tác kinh tế "kiểu đối ngoại". Cơ chế hợp tác "10+3" (Hội nghị tổ chức giữa nhà lãnh đạo 10 nước ASEAN với nhà lãnh đạo 3 nước Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc) và "10+1". Những năm gần đây, "10+3" và "10+1" đã phát triển thành kênh chính hợp tác Đông Á, được coi là tiêu chí quan trọng của phương hướng phát triển và chấn hưng của khu vực Châu Á.

Hiện nay cơ chế hợp tác "10+3" và "10+1" lấy hợp tác kinh tế làm trọng điểm, từng bước mở rộng sang lĩnh vực chính trị, an ninh, văn hoá, đã hình thành cục diện tốt đẹp nhiều cấp độ, nhiều lĩnh vực, toàn phương diện, đồng thời từng bước triển khai sự hợp tác ba bên Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc trong khung "10+3". "10+1" đã xác định năm lĩnh vực hợp tác trọng điểm, tức nông nghiệp, thông tin viễn thông, phát triển nguồn nhân lực, đầu tư hai chiều và khai thác lưu vực sông Mê Công. Sự hợp tác Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc cũng đã xác định năm lĩnh vực lớn, bao gồm kinh tế thương mại, công nghiệp thông tin, bảo vệ môi trường, nguồn nhân lực và hợp tác văn hoá, đồng thời đã xây dựng sáu cơ chế Hội nghị Bộ trưởng. Trong cơ chế hợp tác "10+3" , "10+1" và hợp tác Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc, mỗi năm đều tổ chức Hội nghị thượng đỉnh, hội nghị Bộ trưởng, hội nghị Quan chức cấp cao và hội nghị công tác.

Trung Quốc đã góp phần quan trọng cho sự phát triển của cơ chế hợp tác "10+3" và "10+1". Tại hội nghị không chính thức nhà lãnh đạo tổ chức năm 1997, Tuyên bố chung của nhà lãnh đạo Trung Quốc và ASEAN đã xác định quan hệ đối tác hữu nghị láng giềng tin cậy lẫn nhau. Năm 2002, Trung Quốc và ASEAN đã ký Hiệp nghị khung hợp tác kinh tế toàn diện, xác định mục tiêu xây dựng khu vực mậu dịch tự do vào năm 2010. Tháng 10 năm 2003, trong thời gian hội nghị "10+3" và "10+1" lần thứ 7 cùng cuộc hội đàm giữa nhà lãnh đạo Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc lần thứ 5, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo và nhà lãnh đạo 10 nước ASEAN đã ký Tuyên bố chung quan hệ đối tác chiến lược hướng tới hoà bình và phồn thịnh, dự lễ ký Trung Quốc gia nhập Hiệp ước hợp tác hữu nghị Đông Nam Á, đồng thời cùng nhà lãnh đạo Nhật, Hàn Quốc ký Tuyên bố chung thúc đẩy sự hợp tác ba nước Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc .