| trường hợp thì do các chứng hàn nhiệt hư thực gây nên, cho nên trong lâm sàng cần phải chẩn đoán rõ nguyên nhân, căn cứ nguyên nhân của chứng ho và hen xuyễn sử dụng thuốc cho thích hợp, chứng nào thuốc ấy, đồng thời cần phải phối chế với các vị thuốc tương ứng, chứ không nên sử dụng thuốc trị ho và chữa hen xuyễn một cách đơn giản và giáo điều.
Hạt Tía Tô: Vị cay, tính ôn, quy kinh lạc phổi và đại tràng. Hạt Tía Tô gồm các công hiệu chữa trị chủ yếu: Một là giáng khí tiêu đờm, với triệu chứng ho, hen xuyễn, nhiều đờm. Trường hợp đờm nhiều dẫn đến ngạt phổi, khí phổi chạy ngược, thường dùng chung với Bạch Giới Tử, Lai Phục Tử, nếu dùng để chữa trị chứng thượng vị khí thịnh, hạ vị khí hư, thì thường bào chế với Nhục Quế, Đương Quy và Hậu Phác. Công hiệu thứ hai là trị ho chữa hen xuyễn, cách dùng hoàn toàn giống như cách dùng kể trên. Công hiệu thứ ba của hạt Tía Tô là nhuận tràng thông đại tiện, thích hợp chữa trị chứng đường ruột khô dẫn đến táo bón.
Cách dùng và liều lượng: Dùng hạt Tía Tô sắc nước uống, mỗi lần từ 5 đến 10 gam, có thể nấu cháo với hạt Tía Tô, cũng có thể làm thành dạng thuốc viên hoặc thuốc bột.
Điều cần phải lưu ý là: Bệnh nhân âm hư, ho, hen xuyễn, tì hư, phân loãng nên thận trọng khi sử dụng.
Sự khác biệt giữa Khổ Hạnh Nhân và hạt Tía Tô: Khổ Hạnh Nhân và hạt Tía Tô đều tính ôn, quy kinh lạc phổi, đại tràng, chứa nhiều dầu, chất nhuận, có thể giáng khí trị ho chữa hen xuyễn, nhuận tràng thông đại tiện. Hai vị thuốc này còn có thể trị ho chữa hen xuyễn bởi khí phổi chạy ngược lên thượng vị, đường ruột khô dẫn đến táo bón, trong đó đặc biệt thích hợp cho bệnh nhân khí phổi chạy ngược lên phía trên. Điều khác nhau là, Khổ Hạnh Nhân vị đắng, tính giáng hơi ôn, chứa ít độc tố, trong khi giáng khí phổi lại có công hiệu tuyên phát khí phổi mà đạt mục đích trị ho chữa hen xuyễn, có công hiệu mạnh về trị ho chữa hen xuyễn, là vị thuốc quan trọng dùng để trị ho chữa hen xuyễn. Căn cứ chứng bệnh để bào chế với các vị thuốc khác, có thể chữa trị nhiều trường hợp ho và hen xuyễn bởi cảm gió lạnh và cảm gió nóng, phổi nhiệt, khô v.v gây nên. Bên cạnh đó, với công hiệu tuyên giáng khí phổi, chúng ta cũng có thể dùng nó để chữa trị thấp khí, ôn khí, tà khí trong thời kỳ đầu mắc bệnh, hoặc cảm nóng kèm theo chứng thấp, phát sốt vào buổi chiều, tức ngực đầy bụng, đau đầu, mệt mỏi v.v. hạt Tía Tô vị cay tính ôn, có công hiệu nổi bật về giáng khí tiêu đờm, trị ho chữa hen xuyễn. Chủ yếu chữa trị các chứng đờm nhiều, ngạt phổi dẫn đến khí phổi chạy ngược, chứng ho, hen xuyễn, tức ngực, thậm chí không thể nằm ngửa.
Sự khác biệt giữa Hạnh Nhân ngọt và Hạnh Nhân đắng: Dược hiệu của Hạnh Nhân ngọt dịu hơn, nghiêng về nhuận phổi trị ho, chủ yếu chữa trị các chứng ho bởi cơ thể suy yếu và lao phổi gây nên cũng như hệ thống bài tiết yếu dẫn đến táo bón. Cây Tía Tô là loại thực vật cây cỏ sinh trưởng trong cả năm, toàn bộ cây Tía Tô đều có thể làm thuốc, lá Tía Tô khi dùng làm thuốc được gọi là Tử Tô Diệp, tên thuốc của cành Tía Tô gọi là Tử Tô Ngạnh, cành có lá gọi là Tử Tô, hạt Tía Tô dùng làm thuốc có tên gọi là Tử Tô Tử. Trong đó Tử Tô Diệp có công hiệu nổi bật về tản gió khử hàn; cành Tía Tô chủ yếu hành khí, an thai; cành có lá thì có cả công hiệu của Tử Tô Diệp và Tử Tô Ngạnh; hạt Tía Tô chủ yếu giáng khí tiêu đờm, trị ho, chữa hen xuyễn, nhuận tràng thông đại tiện. |
