Văn vật được khai quật tại Tu-ru-phan nhiều vô kể , không thể thống kê được con số , trong đó có rất nhiều văn vật đã tràn ra nước ngoài , cất giữ trong viện bảo tàng của các nước Đức , Nhật , Nga , Anh , Ấn Độ , Triều Tiên , Mỹ v.v , trong những văn vật đó nổi tiếng nhất là hàng dệt tơ tiêu biểu cho văn vật của con đường tơ lụa cùng văn bản cổ với giá trị lịch sử quan trọng nhất .
Rãnh dẫn nước dưới mặt đất ở Tu-ru-phan là hệ thống dẫn nước rất đặc sắc của Tân Cương , hệ thống dẫn nước này gồm hơn 1100 con rãnh , cả thảy dài hơn 5000 ki-lô-mét . Đây là hệ thống tưới tiêu rất đặc sắc . Để giảm thiểu tỷ lệ nước bị bốc hơi , dân địa phương đã áp dụng phương thức dẫn nước dưới mặt đất , dẫn nguồn nước từ từ chảy dưới mặt đất để tưới mát cho đồng ruộng . Điều có ý nghĩa là , chính hệ thống dẫn nước này chạy theo con đường tơ lụa năm xưa , chảy qua các nước I-ran , Tuốc-mê-ni-xtan và khu vực Tân Cương , Cam Túc và Thiểm Tây v.v của TQ , có thể nói một cách khẳng định rằng , hệ thống dẫn nước này gắn chặt với con đường tơ lụa . Nhưng kỹ thuật đào rãnh dẫn nước này bắt nguồn từ đâu , liệu đến từ Phương Tây , đến từ Trung Nguyên hoặc chính tại bản xứ đây ? Ý kiến mỗi người một khác , theo dự đoán bắt nguồn từ Tu-ru-phan có khả năng lớn nhất .
Tu-ru-phan là thành phố du lịch quan trọng của Tân Cương . Tu-ru-phan vừa có nền văn minh cổ kính lại chứa chan hơi thở hiện đại , với những đặc tính và sức hấp dẫn độc đáo vừa êm dịu lại phóng khoáng , vừa mộc mạc lại sôi nổi , Tu-ru-phan đã để lại ấn tượng khó quên cho du khách và khiến những người đến thăm bịn rịn lưu luyến không muốn trở về . 1 2 |