Mạn đàm về Rằm Tháng Giêng - Tết Nguyên Tiêu Trung-Việt

Xin mời quý vị và các bạn đến với bến hẹn tình bạn, mảnh vườn kiến thức Hộp thư Ngọc Ánh trên sóng và trên mạng CRI. Hôm nay Ngọc Ánh xin mời Thành Trung đến cùng Ngọc Ánh dẫn chương trình.

Thành Trung: Xin chào quý vị và các bạn, chào chị Ngọc Ánh. Hôm nay là Rằm Tháng Giêng - Tết Nguyên Tiêu, xin chúc muôn vàn các gia đình trên khắp mọi miền đất nước đêm nay trăng tròn hoa đẹp, mâm cỗ Rằm Tháng Giêng thịnh soạn đầm ấm.

Ngọc Ánh: Ôi Thành Trung vừa về nước ăn Tết trở lại Bắc Kinh mới có vài hôm lại nhớ nhà rồi phải không.

Trung: Vâng chị ạ. Từ lâu, các cụ trong nhà vẫn thường nhắc nhở con cháu, "cúng cả năm không bằng Rằm Tháng Giêng". Trong ngày lễ này, mỗi gia đình người Việt có thể cúng cơm chay, hương đèn, hoa quả hoặc mâm lễ mặn, xôi gà, cơm canh thành kính dâng lên tổ tiên. Gia đình em ở Việt Nam hôm nay thể nào cũng bận với mâm cỗ Rằm Tháng Giêng đây.

Ánh: Dân gian hai nước Trung-Việt có nhiều ngày lễ, ngày Tết giống nhau, phong tục tập quán tương đồng. Người Trung Quốc cũng rất coi trọng Rằm Tháng Giêng - Tết Nguyên Tiêu. Những năm qua Ngọc Ánh từng giới thiệu về nguồn gốc của Tết Nguyên Tiêu theo yêu cầu của bạn nghe Đài. Tết Nguyên Tiêu (Rằm Tháng Giêng) là ngày lễ hội cổ truyền tại Việt Nam và là Tết Thượng Nguyên tại Trung Quốc. Vậy trong chương trình Hộp thư đêm nay, Ngọc Ánh và Thành Trung xin mạn đàm về Tết Nguyên Tiêu của hai nước Trung - Việt nhé.

Trung: Nhất trí chị ạ, đề tài này rất khớp với Tết Nguyên Tiêu đêm nay. Việt Nam khôi phục truyền thống văn hóa cổ, tổ chức Ngày Thơ Việt Nam trong dịp Tết Nguyên Tiêu, hiện nay đã thành nếp thường xuyên ở nhiều địa phương. Đặc biệt ở những nơi có đông cộng đồng người Hoa sinh sống như Chợ Lớn, Hội An, lễ hội trăng rằm có nhiều hoạt động đặc biệt.

Ánh: Ngọc Ánh biết không những ở Thành phố Hồ Chí Minh mà Văn Miếu Hà Nội cũng tổ chức hoạt động Ngày Thơ Việt Nam. Ngọc Ánh rất ấn tượng với bài thơ chữ Hán "Nguyên Tiêu" 元宵 của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Bài thơ NGUYÊN TIÊU bằng chữ Hán của Hồ Chủ Tịch

Trung: Vâng, đây là bài thơ nổi tiếng của Bác Hồ mà nhiều người Việt đều biết và rất tâm đắc.

Dịch nghĩa bài thơ như sau:

Nguyên Tiêu

Tác giả:  Hồ Chí Minh

Đêm nay, rằm tháng giêng, trăng vừa tròn,

Nước sông xuân tiếp liền với màu trời xuân.

Giữa nơi khói sóng thăm thẳm, bàn bạc việc quân,

Nửa đêm trở về, thuyền chở đầy ánh trăng.

Ánh: Thành Trung ơi, Ngọc Ánh rất thích bài thơ Nguyên Tiêu của Bác Hồ, đây là bài thơ xuân, thơ trăng hay nhất của Bác Hồ. Ngày Thơ Việt Nam ngày nay chính là được bắt nguồn từ bài thơ này.

Trung: Đúng rồi chị ạ, Năm 2003 Hội Nhà văn Việt Nam đã đề nghị lấy ngày Rằm Tháng Giêng là ngày 55 năm về trước nhà thơ Hồ Chí Minh đã sáng tác bài thơ "Nguyên tiêu" làm Ngày Thơ Việt Nam. "Nguyên Tiêu" là bài thơ tiêu biểu mang phong cách thơ Hồ Chí Minh lấp lánh ánh thép và ngời sáng chất tình; hài hòa giữa tính thi sĩ và chiến sĩ. Chỉ với bốn câu và 28 tiếng trong một bài thất ngôn tứ tuyệt, nó đã trở thành một tuyên ngôn của thi ca dân tộc Việt, tâm hồn Việt "Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa".

Ánh: Khi đọc bài thơ này bằng chữ Hán, Ngọc Ánh đã cảm nhận được sự hòa quện giữa thi sĩ và chiến sĩ trong tâm hồn Bác. Bài thơ này có nhiều bản dịch sang tiếng Việt, nhưng Ngọc Ánh ấn tượng nhất với bản dịch của nhà thơ Xuân Thủy theo thể lục bát, mang phong cách vần thơ Việt, nhưng lại sát với hồn thơ chữ Hán của Bác. Xin mời Thành Trung đọc bản dịch thơ "Nguyên Tiêu" của nhà thơ Xuân Thủy.

Nguyên Tiêu

Tác giả: Hồ Chí Minh

Dịch giả: Xuân Thủy

Rằm xuân lồng lộng trăng soi,

Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân.

Giữa dòng bàn bạc việc quân,

Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

Ánh: Tết Nguyên Tiêu trăng tròn hoa đẹp, cũng là thời điểm để hồn thơ bay bổng cầu chúc cho một năm quốc thái dân an, mùa màng bội thu, kinh tế phát triển, muôn nhà đầm ấm hạnh phúc.

Trung: Chị Ngọc Ánh ơi, sau khi giới thiệu bài thơ Nguyên Tiêu của Bác Hồ, thì cũng không thể không sơ lược về cội nguồn của Tết Nguyên Tiêu.