Trong thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh lâm bệnh nặng, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc không những quan tâm bệnh tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn đặc biệt chú ý các nghi thức ngoại giao và hình ảnh quốc tế. Thủ tướng Chu Ân Lai đã gửi hai bức điện ký tên Thủ tướng cho Đại sứ Vương Ấu Bình trong vòng 4 ngày, cho chỉ thị trực tiếp.
Bức điện thứ nhất được gửi vào ngày 30/8, lúc đó tình hình sức khoẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh đột nhiên xấu đi, ở trong tình trạng nguy kịch. Trong bức điện gửi Đại sứ Vương Ấu Bình, Thủ tướng Chu Ân Lai căn dặn rằng, trong thời gian sức khoẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh nguy kịch, không có sự sắp xếp của phía Việt Nam không được đến thăm Chủ tịch.
Thủ tướng Chu Ân Lai và Chủ tịch Hồ Chí Minh có tình cảm sâu đậm, vậy, tại sao khi sức khoẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh nguy kịch lại không cho phép Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam thay mặt Thủ tướng đến thăm?
Thủ tướng Chu Ân Lai và Chủ tịch Hồ Chí Minh
Đó là vì Chủ tịch Hồ Chí Minh là Nguyên thủ quốc gia Việt Nam, khi bệnh tình lâm nguy, các nhà lãnh đạo Việt Nam tất sẽ túc trực bên Người, sự có mặt của một quan chức ngoại giao nước ngoài sẽ mang lại nhiều bất tiện cho phía Việt Nam, vì vậy, Thủ tướng Chu Ân Lai đặc biệt gửi điện căn dặn Đại sứ Vương Ấu Bình.
Bức điện thứ hai được gửi vào sáng 2/9, Thủ tướng Chu Ân Lai chỉ thị Đại sứ Vương Ấu Bình: Không được liên hệ với nhóm y tế; không được đi viếng trước khi Việt Nam công bố thông tin.
Tại sao Thủ tướng lại chỉ thị như vậy?
Bởi vì Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập ra Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam, Anh hùng dân tộc lỗi lạc trong lịch sử cận đại Việt Nam, ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh đúng vào Ngày Quốc khánh của đất nước do Người sáng lập. Các nhà lãnh đạo Việt Nam biết rất rõ uy tín cao cả của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong nhân dân Việt Nam, bởi vậy không muốn để "ngày đau đớn" của nhân dân Việt Nam trùng với ngày Quốc khánh, nếu không sau này sẽ khó sắp xếp các hoạt động chào mừng Quốc khánh và hoạt động kỷ niệm ngày mất của Người. Các nhà lãnh đạo Việt Nam quyết định: Công bố ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh là ngày 3/9. Đồng thời mời nhóm y tế Trung Quốc ở lại Phủ Chủ tịch, không liên hệ với bên ngoài. Quyết định này của Việt Nam nằm trong dự đoán của Thủ tướng Chu Ân Lai, vì vậy Thủ tướng mới sắp xếp trước như trên.
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Chủ tịch Hồ Chí Minh
16 giờ 45 phút ngày 2/9, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Duy Trinh thông báo với Đại sứ Vương Ấu Bình: "Nhằm tránh kích động quá mức tình cảm của nhân dân Việt Nam, đồng thời lại là ngày Quốc khánh của Việt Nam, Trung ương Đảng Lao động Việt Nam quyết định công bố ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh là ngày 3/9".
Ngày 3/9, Chính phủ Việt Nam đã ra Thông cáo chính thức. Thông cáo cho biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từ trần vào lúc 9 giờ 47 phút sáng 3/9. Cùng ngày, Trung ương Đảng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc vụ viện Trung Quốc lần lượt gửi điện chia buồn tới Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ Việt Nam.
Để tham dự Lễ tang của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Thủ tướng Chu Ân Lai đêm 2/9 trình một báo cáo lên Chủ tịch Mao Trạch Đông, đề nghị do Thủ tướng thay mặt Chủ tịch Mao Trạch Đông đến Hà Nội vào ngày 4/9 tham gia lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngày 8 mới cử đoàn đại biểu của Chính phủ Trung Quốc do Phó Thủ tướng Lý Tiên Niệm dẫn đầu đến Hà Nội tham dự Lễ tang.
Chủ tịch Mao Trạch Đông và Chủ tịch Hồ Chí Minh
Nửa đêm, Chủ tịch Mao Trạch Đông bút phê trên bản báo cáo rằng: "Đồng ý". Không biết vì sao, tay của Chủ tịch Mao Trạch Đông hơi run, dẫn đến ba chữ "Mao Trạch Đông" mà Chủ tịch viết thông thạo nhất có chút khác với ngày thường.
Duyệt xong bản báo cáo này, Chủ tịch Mao Trạch Đông châm một điếu thuốc, đứng bên bàn làm việc, rít mạnh một hơi, nhả ra làn khói đậm, rồi ấn chuông gọi Thư ký đến.
Thư ký bước vào. Chủ tịch chỉ vào bản báo cáo trên bàn và nói "Lập tức đưa cho Thủ tướng".
Thư ký cầm bản báo cáo, đang định đi ra thì nghe Chủ tịch Mao Trạch Đông nói: "Tìm cho tôi một bức ảnh của Hồ Chí Minh nữa".
Thư ký vâng lời và bước ra ngoài, khi đến cửa quay đầu lại nhìn thấy Chủ tịch Mao Trạch Đông đang ngấn lệ...
• Hoạt động Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Trung Quốc-Việt Nam lần thứ 18 đã diễn ra tại Hà Nội, Việt Nam 2018/08/15
• Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam tổ chức Lễ trao học bổng Chính phủ Trung Quốc năm 2018 2018/08/14
