"Đặc khu mới" biên giới Trung-Việt tìm tòi con đường đi trước hợp tác giữa Trung Quốc—ASEAN

Từ bán đảo Xí Sa, bố cục công nghiệp ven biển đến cầu cảng Phòng Thành, cảng lớn miền Tây nhộn nhịp, rồi đến bờ sông Bắc Luân, đậm đà cảnh sắc cửa khẩu biên giới...đặt chân lên thành phố Phòng Thành Cảng, Quảng Tây biên giới Trung-Việt, những ngôi nhà cao tầng, nhà xưởng mới khánh thành những tuyến đường bộ, đường sắt chạy tới biên giới và bờ biển, nơi nào cũng bừng bừng sức sống cho thấy thành phố miền Nam biên giới này đang tiến hành một cuộc đổi thay ngoạn mục.

Tháng 8/2012, Chính phủ Trung Quốc đã khởi động xây dựng khu thí điểm mở cửa phát triển trọng điểm Đông Hưng, ở thành phố Phòng Thành Cảng, Quảng Tây, và dành chính sách đặc biệt cho khu thí điểm này "đi trước và thí điểm trước", mong "thưa ruộng thí điểm" này sẽ xây dựng thành khu vực đi trước hợp tác chiến lược Trung Quốc—ASEAN, cực tăng trưởng kinh tế khu vực biên giới, đầu mối con đường quốc tế và khu thí điểm láng giềng ổn định và cùng phát triển.

Là khu thí điểm vừa ven biển vừa ven sông, duy nhất có cảng biển với diện tích lớn nhất trong khu thí điểm cùng loại Trung Quốc, Khu thí điểm mở cửa phát triển trọng điểm Đông Hưng có tổng diện tích quy hoạch 1226 km vuông, quy hoạch 5 khu vực chức năng: Khu kinh tế thương mại quốc tế, khu lưu thông phân phối cảng biển, khu thương mại quốc tế, khu công nghiệp ven cảng biển, khu nông nghiệp sinh thái.

Từ năm 2012-2013, con đường tìm tòi "đi trước và thí điểm trước" trong một năm qua, khu thí điểm Đông Hưng đứng trước thách thức to lớn. Có chuyên gia cho rằng, so với đặc khu kinh tế Thâm Quyến, dựa vào môi trường kinh tế chung quanh phát triển đi trước như Hồng Công, Ma Cao và vùng châu thổ sông Châu Giang, hiệu quả hợp tác giữa khu thí điểm Đông Hưng và ASEAN tương đối có hạn, đồng thời phải đối mặt thử thách lớn như khu kinh tế Vịnh Bắc Bộ và miền Tây Trung Quốc đua tranh tài nguyên ưu thế và yếu tố sản xuất trong và ngoài nước.

Khi đề tài "đi trước và thí điểm trước" đặt ra cho ncác nhà quản lý, khu thí điểm thúc đẩy hợp tác chiến lược Trung Quốc—ASEAN làm thế nào đặt nền tảng phát triển hơn nữa cho thúc đẩy hợp tác chiến lược Trung Quốc—ASEAN, và được bên ngoài xem xét chấp nhận.

Một loạt chính sách "đi trước" có thể đưa ra đáp án. Ngày 10/7/2013, khu thí điểm Đông Hưng trở thành khu vực đầu tiên Trung Quốc thanh toán bằng đồng Nhân dân tệ xuyên biên giới dịch vụ cá nhân với kim ngạch dưới 800 nghìn Nhân dân tệ, hôm sau, cửa khẩu Đông Hưng đã được Nhà nước phê chuẩn khôi phục toàn diện dịch vụ làm thị thực tại chỗ du lịch biên giới. 3 tháng sau, Phòng ký thị thực ở cửa khẩu đường bộ đầu tiên dành cho người nước ngoài đã khởi động ở cửa khẩu Đông Hưng.

Theo thống kê, từ ngày 11/7 đến tháng 11/2013, kim ngạch giao dịch của Trung Tâm thanh toán thương mại biên giới Đông Hưng đã vượt 2,5 tỷ Nhân dân tệ, Trung tâm dịch vụ thị thực du lịch biên giới Đông Hưng tổng cộng đã ký giấy thông hành du lịch biên giới cho 240 nghìn lượt người.

Cùng với việc đổi mới các cơ chế và thể chế nói trên, mặt bằng thúc đẩy đầu tư phát triển hợp tác chiến lược Trung Quốc—ASEAN đã bước đầu xây dựng. Một khu hợp tác kinh tế xuyên biên giới thuộc khu giám sát quản lý rộng 10 km vuông do hai nước Trung-Việt quy hoạch, hiện nay đang được khẩn trương thúc đẩy tại Đông Hưng, Trung Quốc và Móng Cái, Việt Nam bên bờ sông Bắc Luân, biên giới Trung-Việt. Trong khi đó, cùng với dự án hợp tác kinh tế xuyên biên giới, dự án thương mại biên giới đang xây dựng hoặc đưa vào sử dụng còn có dự án giai đoạn 3 Khu thương mại chợ phiên Đông Hưng, Trung tâm thương mại biên giới Đông Hưng v.v. cũng như một loạt thị trường chuyên môn hướng tới ASEAN như gỗ trắc, hải sản v.v.

Ngày 30/12/2013, Quảng Tây chính thức khai thông tàu cao tốc ven biển, cùng với tàu cao tốc Nam Ninh-Phòng Thành Cảng đưa vào sử dụng, tàu cao tốc Trung Quốc sẽ thông suốt các khu vực biên giới Trung Quốc, và chuẩn bị đầy đủ cho bước tiếp theo kết nối tàu cao tốc Việt Nam. Thành phố Phòng Thành Cảng cho biết, là hành lang chính xuất nhập cảnh cho hàng hóa và xe ô-tô hai nước Trung-Việt đi lại, cây cầu thứ 2 trên sông Bắc Luân Trung-Việt sẽ khởi công xây dựng trong thời gian tới. Đến lúc đó, một đầu mối quan trọng con đường kết nối đường bộ và đường biển ASEAN sẽ hình thành ở khu thí điểm Đông Hưng.