Đồng chí Hoàng Đại Niên, nhà khoa học chiến lược hết lòng hiến dâng cho đất nước

Là nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực vật lý trái đất vũ trụ quốc tế, khi nhà nước cần, đồng chí Hoàng Đại Niên đang ở vào thời kỳ đỉnh cao sự nghiệp đã từ bỏ điều kiện cơ sở vật chất tốt ở nước ngoài và trở về Trung Quốc. Ông dẫn dắt hơn 400 nhà khoa học đã sáng tạo nhiều "cái nhất Trung Quốc", đã bổ khuyết vào nhiều chỗ trống kỹ thuật cho đất nước "bay lên trời, chui xuống đất, lặn xuống biển". Ngày 8/1/2017, do mắc bệnh hiểm nghèo, đồng chí Hoàng Đại Niên đã từ trần ở tuổi 58. Khi kể chuyện về ông, đồng nghiệp, học sinh, thư ký và lái xe đều nước mắt ngậm ngùi và đầy kính trọng; khi nghe câu chuyện của đồng chí, nhà lãnh đạo tối cao, biết bao độc giả, thính giả, cư dân mạng Trung Quốc đều dùng từ "rung động lòng người" để hình dung tấm gương điển hình của ông.

Mới đây, phóng viên Đài chúng tôi Trịnh Trị, Vương Hy đã đến trường Đại học Cát Lâm, ngôi trường đồng chí Hoàng Đại Niên làm việc sau khi về nước, tìm hiểu câu chuyện rung động lòng người của nhà khoa học chiến lược này.

Sau khi tốt nghiệp Học viện Địa chất Trường Xuân, trường đại học nổi tiếng ở khu vực Đông Bắc Trung Quốc, ông Hoàng Đại Niên đến du học ở Anh, nhận được bằng tiến sĩ, lại trở thành chủ nhiệm phòng nghiên cứu phát triển của công ty vật lý địa cầu Arkex trường đại học Cambridge. Sao lại từ bỏ đãi ngộ khấm khá nước ngoài? Giống như nhiều người, học sinh của ông Hoàng Đại Niên là Chu Văn Nguyệt từng rất khó hiểu về việc này:

"Lúc đó tôi hỏi thầy, tôi nói 'Thầy ơi, sao thầy lại cương quyết về nước?' Thầy nói, có thể du học ở nước ngoài, học lấy kiến thức tại nước ngoài chỉ là ngẫu nhiên, trở về quê hương báo hiếu tổ quốc mới là tất nhiên, chứ tuyệt đối không phải là cương quyết như em nói".

Nguyên Phó hiệu trưởng trường Đại học Cát Lâm Hàn Hiểu Phong quen biết ông Hoàng Đại Niên hơn 30 năm, theo ông, sự lựa chọn của ông Hoàng Đại Niên là dễ hiểu:

"Ông nói, 'lúc tôi ra đi, tôi đã hạ quyết tâm nhất định phải quay về. Ông nói với học sinh rằng 'anh nhất định phải đi, nhất định phải về' thực ra là có nguồn gốc về tư tưởng. Đó chính là tấm lòng yêu nước yêu nhà, tình cảm đối với vùng Đông Bắc, đối với trường Đại học Cát Lâm, đó là quan trọng nhất'".

Năm 2009, khi vừa về nước, đồng chí Hoàng Đại Niên đã nhanh chóng lao vào công việc với cường độ cao. Tại tầng 5 "Cung địa chất" của trường Đại học Cát Lâm, trên một tấm bảng ghi chép trong văn phòng của đồng chí Hoàng Đại Niên, đã ghi chằng chịt những sắp xếp công việc cả năm: vô số địa danh như Trường Xuân, Bắc Kinh, Nam Ninh, Thành Đô, Luân Đôn...đã chứng kiến dấu chân bận rộn của ông Hoàng Đại Niên. Trong khi đó, chiếc đèn trong văn phòng này, thông thường đều sáng chưng đến hai ba giờ sáng.

Thư ký Vương Úc Hàm nói, nếu ngày nào đèn không sáng, chắc chắn là thầy đã đi công tác.

"Một năm có một phần ba thời gian là thầy đi công tác, thường là thầy không cần suy nghĩ gì cả liền nói với tôi 'đặt chuyến bay muộn nhất'. Hơn nữa thầy vừa lên xe đi sân bay thì mới bắt đầu gọi điện, bởi vì thầy biết trên máy bay không thể gọi được điện thoại nữa, cho nên thầy muốn nói cho chúng tôi biết những việc trong đầu óc của thầy, những nhiệm vụ mà chúng tôi cần phải hoàn thành trong những ngày thầy đi công tác. Do vậy khi thầy trên đường đi sân bay là tất cả mọi người chúng tôi đều phải mang điện thoại di động theo mình, bởi vì thầy có thể gọi điện cho chúng tôi vào bất cứ lúc nào".

Miệt mài làm việc cả ngày lẫn đêm, khiến đồng chí Hoàng Đại Niên trở thành "nhà khoa học điên rồ". Đối với tên gọi như vậy, ông Mã Quốc Khánh, một trong những tiến sĩ đợt đầu sau khi đồng chí Hoàng Đại Niên về nước đào tạo có cách nhìn nhận của mình:

"Trước đây tôi có lẽ không hiểu thái độ của thầy đối với nghiên cứu khoa học, rất nhiều người cho rằng thầy là "người điên". Thầy đúng là "người điên" thật, thầy đi công tác rất nhiều, là đi nắm bắt và kiểm soát phương hướng nghiên cứu khoa học trong phát triển tương lai cho tầm vĩ mô quốc gia. Thầy nhiều lần nói với tôi rằng, 'anh cần phải bỏ nhiều thời gian vào nghiên cứu khoa học, tại sao tập trung vào nghiên cứu khoa học? Không phải là vì anh sẽ nâng cao chính bản thân mình, mà là thúc đẩy sự phát triển của sự nghiệp nước nhà, anh không thể chỉ nghĩ đến mình'".

Với kiến thức mới nhất học được ở nước ngoài, một trong những công tác cốt lõi của đồng chí Hoàng Đại Niên là khám phá "Công nghệ đo lường trọng lực vũ trụ độ chuẩn cao" mà nhà nước cần gấp, đặc biệt là nghiên cứu chế tạo "Máy bậc thang trọng lực vũ trụ". Thiết bị này giống đôi "mắt thấu thị", có thể dùng vào thăm dò tài nguyên dầu khí và khoáng sản, cũng có thể dùng vào tấn công và phòng thủ và trinh sát xuyên thấu qua vật cản của tàu ngầm. Trợ lý nghiên cứu khoa học của đồng chí Hoàng Đại Niên, giáo sư Học viện khoa học và kỹ thuật thăm dò trái đất Đại học Cát Lâm, bà Vu Bình cho biết:

"Một mặt là liên quan đến quốc kế dân sinh, một mặt là liên quan đến an ninh quốc phòng, cho nên công nghệ này là công nghệ nước ta đang cần gấp. Đến nay có rất ít nước nắm bắt công nghệ này, hơn nữa luôn phong tỏa đối với Trung Quốc. Trước 'Quy hoạch 5 năm lần thứ 12', công nghệ này có thể nói là khoảng trống ở Trung Quốc, sau khi thầy Hoàng về nước mới tổ chức hơn 10 đơn vị, vài trăm nhà khoa học tham gia vào nghiên cứu chế tạo dự án này. Trung Quốc có thể nói là chỉ mất 5 năm, đã rút ngắn 20 năm với khoảng cách quốc tế về năng lực và độ chuẩn lấy dữ liệu của các trang bị máy móc. Trên thực tế theo cách tính lý luận, Trung Quốc đã đạt trình độ quốc tế".

"Chấn hưng Trung Hoa, là trách nhiệm của đời ta" là bút tích mà đồng chí Hoàng Đại Niên lưu lại trong sổ lưu niệm khi tốt nghiệp Học viện Địa chất Trường Xuân. Chính là chí hướng dốc bầu nhiệt huyết cho đất nước không thay đổi, luôn khích lệ ông "chạy đua với thời gian" trên con đường nghiên cứu khoa học, cho dù khi cơ thể mình đã xuất hiện cảnh báo nghiêm trọng. Lái xe Lưu Quốc Thu nói:

"Có lần tôi đón ông trước cửa nhà, bỗng nhiên chóng mặt, ngã về phía trước, khi nhìn thấy tôi liền đỡ lấy ông, ông lập tức tỉnh ngay, nói chắc là mệt quá. Tôi nói 'thầy như vậy là không ổn, thầy cần phải đi bệnh viện, đừng đi công tác nữa, tôi đưa thầy đi bệnh viện.' Thầy Hoàng nói, 'Anh Lưu, tuyệt đối không được như vậy, ngày mai ở Bắc Kinh có hai cuộc họp đặc biệt quan trọng, tôi phải đi'".

"Quý thời gian hơn cả sinh mệnh", trong mắt của những người xung quanh, cảm giác cấp bách của việc nghiên cứu khoa học khiến đồng chí Hoàng Đại Niên không ngừng chạy đua với thời gian; lao lực quá sức khiến ông nhiều lần co thắt dạ dạy và ngất xỉu. Kiểm tra sức khỏe cho ông hầu như là được "tiến hành cưỡng ép", kết quả kiểm tra, đồng chí Hoàng Đại Niên mắc ung thư ống mật.

Tuy nhiên, nằm trên giường bệnh, điều ông nghĩ đến vẫn chỉ là công việc. Thứ trưởng Ban mặt trận thống nhất Đảng ủy Đại học Cát Lâm, bà Nhậm Ba nói:

"Vào chiều ngày trước ông phẫu thuật cuối cùng, vài đàn anh chúng tôi mua hoa quả đến bệnh viện thăm ông, muốn ở bên cạnh ông. Đến bệnh viện không thấy ông, gọi điện, thì ông ở văn phòng, chúng tôi lại tìm đến văn phòng. Mọi người đều khuyên ông, ngày mai sắp phẫu thuật, anh phải về nghỉ ngơi, điều chỉnh điều chỉnh. Ông nói 'không được, trong tay tôi còn nhiều việc chưa xong, có một số việc tôi sắp xếp một chút, sau khi ra viện tôi biết là để đâu'. Cứ như vậy ông kiên trì làm việc đến rất muộn mới trở về bệnh viện".

Cuối cùng, đồng chí Hoàng Đại Niên không thể một lần nữa bước vào văn phòng sau khi ra viện như mong đợi của mình và đồng nghiệp. Ngày 8/1/2017, đồng chí đã nhắm mắt ra đi trong yên bình ở tuổi 58.

Tại nhiều hoạt động liên hoan do trường Đại học Cát Lâm tổ chức, đồng chí Hoàng Đại Niên đều từng hát bài mà ông yêu thích nhất. Ông không những hát, mà là dùng sự sống thể hiện bài hát này "Trung Quốc, tôi yêu người".

Người đã ra đi, nhưng sự nghiệp chưa hoàn thành của ông Hoàng Đại Niên vẫn đang tiếp tục. Đồng nghiệp kề vai sát cánh với đồng chí Hoàng Đại Niên ngày xưa, đang thúc đẩy "Máy thăm dò đáy lòng trái đất" do ông chủ đạo từ lý luận hướng tới thực tiễn.