Câu chuyện du học

Đối với mỗi học sinh mà nói, du học là cơ hội mở ra chân trời mới, tương lai mới. Một mình rời xa quê hương, đến nơi đất khách quê người với bao điều mới lạ, phấn khởi, bỡ ngỡ, buồn vui lẫn lộn. Thế nhưng, sau những năm tháng du học, hầu hết các bạn đều thấy rằng, mình đã mở ra cánh cửa tìm hiểu tri thức cũng như văn hóa của các nước khác.

Sáng sớm, phố Phạm Ngũ Lão, khu vực sầm uất nhất thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu tấp nập kẻ buôn người bán, xe cộ đi lại như mắc cửi. Một thanh niên Trung Quốc đội nón truyền thống Việt Nam đi lại giữa dòng người, thỉnh thoảng lại ngồi xuống chiếc ghế đẩu nói chuyện với các chủ quán hàng ven đường như người dân địa phương. Điều khác biệt là, cậu thanh niên này vừa nói chuyện vừa ghi chép vào sổ, thỉnh thoảng lại lấy máy ảnh ra chụp, ghi chép những gì tai nghe mắt thấy. Chàng thanh niên này là Tạ Lâm Hiên, 26 tuổi, là Tiến sĩ chuyên ngành Dân tộc học Học viện Xã hội học và Nhân chủng học Đại học Trung Sơn Quảng Đông Trung Quốc. Tháng 10 năm nay, bạn Hiên đến du học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh, trở thành một trong hơn 4000 du học sinh Trung Quốc đang học tập tại Việt Nam hiện nay.  

" Do phương hướng nghiên cứu của tôi là những vấn đề về văn hóa, dân tộc cũng như xã hội Việt Nam, tôi phải đến Việt Nam để tìm hiểu văn hóa địa phương, nên tôi quyết định đến Việt Nam du học".

Khi học đại học, Tạ Lâm Hiên học chuyên ngành tiếng Việt tại Đại học Dân tộc Quảng Tây, từng đến Hà Nội du học một năm. Sau khi tốt nghiệp đại học, bạn Hiên quyết định từ bỏ công việc viên chức nhà nước, chọn tiếng Việt làm công cụ ngôn ngữ nghiên cứu văn hóa Việt Nam, từ đó bắt đầu bước vào cuộc đời học thuật gian khổ nhưng thú vị.

Ngay ở phía bên kia đường Phạm Ngũ Lão, chị Nguyễn Lệ Chi đang chủ trì cuộc họp thường lệ của Công ty sách Chibooks. Công ty sách mang tên chị lâu nay chuyên phiên dịch và xuất bản những tác phẩm văn học và điện ảnh Trung Quốc, giới thiệu thành công nhiều tác phẩm văn học và điện ảnh nước ngoài tại Việt Nam.

Nguyễn Lệ Chi sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, từ nhỏ, chị đã có cơ hội tiếp xúc với tác phẩm của nhiều đạo diễn Trung Quốc như Trương Nghệ Mưu, Trần Khải Ca, v.v. Khi lên đại học, chị Nguyễn Lê Chị bỏ tiếng Anh, chọn học tiếng Trung. Năm 2002, chị học thạc sĩ tại Khoa Đạo diễn Học viện Điện ảnh Bắc Kinh Trung Quốc, trở thành lưu học sinh Việt Nam duy nhất tại Học viện Điện ảnh Bắc Kinh thời ấy. Trong thời gian du học tại Trung Quốc, chị Nguyễn Lệ Chi cũng đã tiếp xúc với khá nhiều tác phẩm văn học và điện ảnh Trung Quốc.

"Khi sang du học tại Khoa Đạo diễn Học viện Điện ảnh Bắc Kinh, tôi giành rất nhiều thời gian để xem phim và đọc các tác phẩm văn học đương đại Trung Quốc. Vì thời gian của du học sinh ở bên đấy cũng khá là nhiều, tôi giành nhiều thời gian để dịch các tác phẩm điện ảnh, một phần là để mình tự học, thứ hai là để có tài liệu lưu trữ giúp cho các sinh viên điện ảnh Việt Nam chưa có cơ hội như tôi có cơ hội được đọc thêm, tìm hiểu thêm".

Do là du học sinh Việt Nam duy nhất trong trường, nên chị Chi mong thông qua dịch các tác phẩm Trung Quốc để chia sẻ những kinh nghiệm quý báu với các bạn Việt Nam chưa có cơ hội sang Trung Quốc du học. Không ngờ công tác dịch thuật lại mang lại niềm hứng thú cho chị. Cũng chính vì niềm đam mê đối với việc phiên dịch các tác phẩm điện ảnh và văn học Trung Quốc, chị Nguyễn Lệ Chi đã làm quen và có tình cảm thân thiết với không ít nhà văn Trung Quốc. Năm 2008, không bao lâu sau khi trở về nước, chị đã thành lập Công ty sách Chibooks, chuyên phiên dịch, xuất bản và phát hành những tác phẩm của các nhà văn Trung Quốc tại Việt Nam.  

"Cũng chính trong thời gian du học tại Bắc Kinh, tôi tìm hiểu và làm quen với một số nhà văn nổi tiếng như nhà văn Mạc Ngôn, nhà văn Lưu Chấn Vân, Khâu Hoa Đông, Vệ Tuệ, An Ni Bảo Bối, Miên Miên. Nhìn chung, tôi thấy các nhà văn Trung Quốc đều là những người rất là cần mẫn, họ làm việc rất là tỷ mỷ, giành rất nhiều thời gian và tâm huyết để chú trọng vào việc viết lách".

Khác với chị ̣Lệ Chi, cuộc sống du học của bạn Hiên lại là hành trình khám phá. Hàng ngày, bạn đi từ rất sớm, đến nhà, cửa hàng người quen của bạn bè ở Việt Nam hoặc đền chùa để tiến hành điều tra và nghiên cứu, tối về mới chỉnh lý lại những tài liệu thu thập được trong ngày. Tuy nhiên, thỉnh thoảng cũng bị người dân địa phương hiểu lầm.  

"Đôi khi cũng bị hiểu lầm. Ví dụ như có một lần tôi đến khu vực dân tộc Dao trắng ở Tuyên Quang Việt Nam tiến hành điều tra, chính vì hiểu lầm và bản thân chuẩn bị chưa đầy đủ, nên đã gây sự chú ý của công an địa phương, cuối cùng chuyến điều tra tại địa phương bị dừng lại. Tuy hơi tiếc, nhưng tôi thấy trải nghiệm này cũng khá thú vị".

Năm 2013, bạn Hiên đến các nơi ở Việt Nam như Tuyên Quang, Mũi Né, Hàm Tiến tiến hành điều tra điền dã, hoàn thành cuốn sách "Nhật ký điền dã nhân chủng học Việt Nam", giới thiệu một cách sinh động cuộc sống và phong tục tập quán của bà con dân tộc thiểu số Việt Nam.

Hôm nay, khi lại đặt chân đến Việt Nam, cho dù cuộc sống du học vẫn còn nhiều ẩn số, đặc biệt là công tác nghiên cứu sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng bạn Hiên tin rằng có đủ nghị lực để vượt qua những khó khăn đó.  

"Lúc mới bắt đầu tiếp xúc môn học này và đi khảo sát, tôi từng nghĩ vì sao mình lại phải làm công việc này nhỉ, có chút băn khoăn, nhưng chưa bao giờ nghĩ đến chuyện từ bỏ, sau khi kiên trì làm được một thời gian, thì thấy kiến thức của mình được mở mang hơn, môn học này có ảnh hưởng khá lớn đối với tôi, bất kể là góc độ tư duy, hay thế giới quan và giá trị quan đều có sự thay đổi. Ngoài ra, tôi nhận thấy, nếu nghiên cứu của tôi có thể khiến càng nhiều người Trung Quốc hiểu hơn về văn hóa xã hội của Việt Nam, thì quả là một điều rất có ý nghĩa".

Câu chuyện du học của Tạ Lâm Hiên vẫn đang tiếp tục. Bạn Hiên cho biết, sẽ chuyên tâm vào công tác khảo sát và nghiên cứu tại Việt Nam, hoàn thành luận văn tiến sĩ của mình, mong sau này có thể tìm được việc làm ổn định ở trường đại học, tiếp tục nghiên cứu văn hóa Việt Nam.

Còn đối với chị Nguyễn Lệ Chi, người đã có tên tuổi trong giới dịch giả và xuất bản Việt Nam, Công ty sách Chibooks do chị thành lập hiện đang ngày càng phát triển, hợp tác với các nhà xuất bản nước ngoài cũng ngày càng thành công, đã phiên dịch và xuất bản nhiều tác phẩm văn học hiện đại nổi tiếng của các nước Trung Quốc, Anh, Mỹ và Úc, được ngày càng nhiều độc giả Việt Nam quan tâm và yêu thích.

Sau này, chị Nguyễn Lệ Chi dự định mở rộng dịch vụ dịch thuật và xuất bản, thành lập thương hiệu sách thiếu nhi Kidbooks.  

"Bước sang năm mới 2015, song song với dòng nhãn hiệu sách Chibooks, thì tôi mở thêm nhãn hiệu sách Kidbooks, giành cho trẻ từ 10 tuổi trở xuống, sẽ có rất nhiều sách thiếu nhi đa dạng, bao gồm sách tâm lý chuyện tranh, giáo dục cho trẻ. Tôi hy vọng rằng, dòng sách mới này cũng được độc giả Việt Nam đón nhận. Hiện tại, tôi cũng đang thử sức với việc dịch thơ, tôi đang dịch một tập thơ của tác giả Trung Quốc Ji Di Ma Jia. Tôi cũng hy vọng rằng mỗi năm mình sẽ có một mục tiêu để thử sức, tôi vẫn muốn tiếp tục theo đuổi công việc dịch thuật văn học của mình".