Trung Quốc sẽ thí điểm chính sách "dưỡng lão bằng nhà ở" tại Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Vũ Hán

250314/tqnn1.m4a

250314/tqnn2.m4a

Phương án bảo hiểm "dưỡng lão bằng nhà ở" được trông chờ lâu nay sắp trở thành hiện thực. Mới đây, Ủy ban Giám sát quản lý bảo hiểm Trung Quốc quyết định triển khai thí điểm phương án bảo hiểm dưỡng lão bằng thế chấp nhà ở người cao tuổi tại bốn nơi Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Vũ Hán.

Phương án bảo hiểm dưỡng lão bằng thế chấp nhà ở người cao tuổi chính là "dưỡng lão bằng nhà ở" được đề cập nhiều lần trong hai năm gần đây, có nghĩa là người cao tuổi có quyền sở hữu nhà ở có thể thế chấp nhà cho công ty bảo hiểm, người cao tuổi này tiếp tục sở hữu quyền cư trú nhà ở và lĩnh tiền dưỡng lão theo quy ước cho đến khi qua đời, công ty bảo hiểm có quyền xử lý nhà thế chấp sau khi người cao tuổi này qua đời.  

"Dưỡng lão bằng nhà ở" là một mô hình dưỡng lão mới khác biệt với quan niệm truyền thống của Trung Quốc, nhân sĩ trong ngành cho rằng, thực hiện mô hình mới này không phải là chuyện dễ.

Quan niệm khó thay đổi, các cụ vẫn thích để lại nhà ở cho con cái chứ không phải ngân hàng.

Quan niệm dưỡng lão truyền thống "nuôi con để dựa lúc về già" khiến công chúng khó chấp nhận mô hình kiểu mới "dưỡng lão bằng nhà ở". Đa số người cao tuổi Trung Quốc vẫn thích để lại tài sản cho con cháu, mà không thích giao cho cơ quan tài chính như ngân hàng hoặc công ty bảo hiểm. Cũng có rất nhiều người cao tuổi cho rằng, nếu bức xúc phải dùng nhà để nuôi mình, không những trong lòng cảm thấy tủi thân, mà ở ngoài nhìn vào cũng khiến mình và con cháu mất mặt

Các doanh nghiệp bảo hiểm không mấy sốt sắng về "dưỡng lão bằng nhà ở"

Một người phụ trách của doanh nghiệp bảo hiểm lớn nêu rõ, "dưỡng lão bằng nhà ở" bắt nguồn từ các nước Âu, Mỹ, doanh nghiệp bảo hiểm trong nước thiếu kinh nghiệm mặt này, vấn đề then chốt trước mắt là làm thế nào để tiến hành thiết kế sản phẩm hợp lý; việc đánh giá giá trị nhà ở cũng như quản lý nhà ở tương lai cũng sẽ là một thách thức, hơn nữa Trung Quốc còn phải đối mặt với vấn đề thời hạn của quyền sở hữu nhà ở.

Rủi ro về cơ chế, cơ quan tài chính thiếu sốt sắng trước "Quyền sở hữu 70 năm"

Tuy Luật Quyền sở hữu tài sản đưa ra năm 2007 quy định, "khi thời hạn quyền sử dụng đất xây dựng nhà ở đáo hạn thì sẽ tự động gia hạn", nhưng "tự động" không có nghĩa là "miễn phí". Nếu quyền sở hữu nhà ở 70 năm hết hạn, nhà ở thế chấp cần phải gia hạn "có hoàn trả", thì chi phí gia hạn sẽ là một rủi ro tiềm ẩn to lớn. Trở ngại không thể nào dỡ bỏ trong thời gian ngắn này khiến đa số ngân hàng hoặc công ty bảo hiểm Trung Quốc không mấy sốt sắng đối với "dưỡng lão bằng nhà ở" vì xem xét đến kiểm soát rủi ro.

Còn ẩn số không thể kiểm soát của thị trường bất động sản cũng khiến các bên chồng chất lo ngại. Đối với công ty bảo hiểm mà nói, giá trị hàm chứa của nhà ở dưới kiểm soát vĩ mô là một phép thử, dao động bấp bênh khó mà phán đoán, đối với công ty bảo hiểm mà nói sẽ là rủi ro không nhỏ. Một nhân viên nội bộ của công ty bảo hiểm nói thẳng thắn "đưa ra sản phẩm như vậy có rủi ro to lớn, giá thành thu hồi với thời gian khá dài, cho nên không sốt sắng mấy, điều này cần nhà nước đưa ra chính sách hỗ trợ liên quan về mặt tài chính và thuế vụ..."

Xã hội Trung Quốc còn chưa sẵn sàng đón thời kỳ dân số già hóa đang đến, "dưỡng lão bằng nhà ở" chưa thể trở thành biện pháp chính ứng phó xã hội già hóa, chỉ có không ngừng tìm kiếm, thích ứng nhu cầu của người cao tuổi, mới có thể ứng phó hiệu quả trào lưu dân số già hóa.

Trung Quốc đứng trước thách thức về dưỡng lão

Người cao tuổi nhiều tăng nhanh, tỷ lệ người cao tuổi trong thời gian "quy hoạch 5 năm lần thứ 12" sẽ chiếm tới 16% tổng dân số. Hội nghị thường vụ Quốc vụ viện Trung Quốc ngày 17/8/2013 dự kiến, trong thời gian "Quy hoạch 5 năm lần thứ 12", Trung Quốc sẽ xuất hiện đỉnh cao tăng trưởng dân số người cao tuổi đầu tiên, người cao tuổi trên 60 tuổi sẽ từ 178 triệu tăng lên tới 221 triệu, tỷ lệ người cao tuổi sẽ từ 13,3% nhanh chóng tăng lên đến 16%.

Thanh thiếu niên phải chịu sức ép lớn, gia đình mô hình "421" sẽ khiến mô hình dưỡng lão truyền thống ngày một suy yếu.

Gia đình mô hình "421" gánh vác trách nhiệm nặng nề như nhà ở, giáo dục, y tế, đứng trước hiện thực một cặp vợ chồng chăm sóc bốn người già đã khiến người ta lực bất tòng tâm. Điều tra cho thấy, có 59,7% người cảm thấy mình phải chịu sức ép kinh tế lớn về nuôi dưỡng người già, chức năng dưỡng lão gia đình truyền thống ngày một yếu dần.

Dịch vụ thiếu, nợ nần nhiều, dưỡng lão xã hội hóa vẫn cất bước gian nan  

Về mặt dịch vụ công dưỡng lão, Trung Quốc vẫn cất bước gian nan. Theo thống kê của năm 2009, thành phố Bắc Kinh có hơn 2,26 triệu người cao tuổi, trong đó có hơn 90 nghìn người cao tuổi có nguyện vọng vào cơ sở dưỡng lão. Tuy nhiên, Bắc Kinh chỉ có hơn 30 nghìn giường dưỡng lão trong năm 2008, còn tồn tại khoảng cách to lớn với nhu cầu xã hội cần phải có 90 nghìn giường.

Không những là Bắc Kinh, cơ sở dưỡng lão của các thành phố lớn ở Trung Quốc đều đứng trước tình trạng thiếu giường. Tính đến cuối năm 2009, cả nước Trung Quốc có 38060 cơ sở dưỡng lão các loại, chỉ có 2 triệu 662 nghìn giường. Theo số liệu Văn phòng người cao tuổi Trung Quốc, đến cuối năm 2010, tổng số giường của cơ sở dưỡng lão là 2,66 triệu chiếc, trung bình cứ 100 người cao tuổi mới có 1,5 chiếc giường. Tỷ lệ này rất thấp. Nhưng vấn đề là, dưỡng lão Trung Quốc không thể tách khỏi con đường xã hội hóa.