Trẻ em Trung Quốc học tiếng Anh là "đốt tiền"? Bỏ môn tiếng Anh ở Tiểu học có giải cứu được tiếng Trung Quốc không?

Các bạn thân mến, mới đây, ông Vương Húc Minh, Giám đốc Nhà xuất bản Ngữ văn, cựu Phát ngôn viên Bộ Giáo dục Trung Quốc thông qua Tiểu Blog kêu gọi: "bỏ môn tiếng Anh, tăng cường giáo dục văn hoá và học thuật truyền thống Trung Quốc, cấm mở lớp dạy tiếng Anh ngoài xã hội, giải phóng trẻ em, cứu vãn tiếng Trung Quốc" và đăng bài viết trên Tiểu blog "Cần mau chóng chấm dứt việc trẻ em toàn quốc học tiếng Anh". Thực ra, tiếng nói nghi ngờ về vị thế quá cao của tiếng Anh đã có từ lâu, ngoài cân nhắc giảm gánh nặng học tập ra, quan ngại "toàn dân học tiếng Anh" dẫn tới thiếu coi trọng văn hoá truyền thống cũng thường được nhắc tới.

Nhưng cũng có không ít lời tranh cãi về lời nói của ông Vương Húc Minh. Có người cho rằng, ngừng môn tiếng Anh chưa chắc sẽ nâng cao được trình độ tiếng Trung Quốc của học sinh. Vậy thì, trẻ em Trung Quốc học tiếng Anh liệu đã đến bước đe doạ việc kế thừa văn hoá truyền thống chưa? Bỏ môn tiếng Anh ở Tiểu họ̣c liệu có thể giải phóng trẻ em, giải cứu tiếng Trung Quốc không? Xin mời các bạn đón nghe tiết mục Lăng kinh cuộc sống hôm nay của chúng tôi. Địa chỉ I-meo của chúng tôi là: vie@cri.com.cn

A: Thưa quý vị và các bạn, giảm bớt gánh nặng cho các em học sinh luôn là vấn đề khiến những người làm công tác giáo dục phải đau đầu, bước vào năm học mới đã hơn 1 tháng, công tác giảm bớt gánh nặng cho sinh viên đại học cũng như học sinh trung và tiểu học của Trung Quốc lại thu hút sự quan tâm của mọi người.

B：Vâng. Để có thể thực sự thực thi công tác "giảm gánh nặng cho trẻ", thiết thực thay đổi mô hình giảng dạy vốn có, nêu bật 'lấy con người làm gốc', thực thi giáo dục tố chất cho trẻ, các trường trung và tiểu học đã đặc biệt thành lập Nhóm giám sát và hướng dẫn công tác giảm gánh nặng cho trẻ tại nhà trường, các nhân sỹ hữu quan của giới giáo dục cũng đưa ra nhiều biện pháp hay, luôn mong giúp trẻ làm được một việc gì đó.

Ａ：Đúng vậy. Để công tác giảm bớt gánh nặng cho các em học sinh được thực sự thực thi, ông Vương Húc Minh, Giám đốc Nhà xuất bản Ngữ văn thông qua wechat kêu gọi: "Bỏ chương trình học tiếng Anh ở bậc tiểu học, tăng cường giáo dục Quốc học, cấm mở lớp dạy tiếng Anh cho thiếu niên nhi đồng trong xã hội, giải phóng cho các em, cứu vãn Hán ngữ". Ý kiến này vừa đưa ra đã dấy lên cuộc tranh luận của đông đảo cư dân mạng, có người ủng hộ, những cũng có người phản đối.

B: Anh Thanh Long có nhận xét gì về vấn đề này?

C: Là người Trung Quốc, cũng nên học chút tiếng Anh, nhưng không nên mù quáng, học bừa theo phong trào, chỉ lãng phí thời gian và tiền bạc, các kỹ năng kỹ thuật chưa học được, lại bỏ nhiều công sức vào việc học ngôn ngữ là công cụ giao tiếp, chờ đến khi trắng tay thì khóc cũng không có nước mắt. Từ Trung học cơ sở học tiếng Anh đến Tiểu học học tiếng Anh, rồi đến Mẫu giáo học tiếng Anh, thậm chí có cơ quan giáo dục quy định Mẫu giáo không được dạy học đánh vần tiếng Trung Quốc, có nghĩa là không được học tiếng Trung Quốc, đây không phải là việc đảo ngược gốc ngọn, thì là cơ quan giáo dục đã không làm tròn nhiệm vụ của mình. Cơ quan hữu trách Nhà nước cần cảnh giác trước tình hình học tiếng Anh hao người tốn của làm hại người này.

B：Theo Sảnh Hoa, nâng cao trình độ tiếng Anh, để trẻ sớm "hội nhập quốc tế" cũng có lý. Thế nhưng, nâng cao trình độ tiếng Hán và giáo dục Quốc học mới là điều cấp bách. Về vấn đề này, Sảnh Hoa cũng ủng hộ quan điểm của bà Vương Húc Minh. Anh có đồng ý không ạ?

C: Vâng, đúng như vậy. Tiếng Trung Quốc mẹ đẻ của chúng ta đang đối mặt với thách thức ngày càng gay cấn, hiện tượng người Trung Quốc không biết nói tiếng Trung Quốc, không nói giỏi tiếng Trung Quốc cũng như không biết dùng tiếng Trung Quốc tồn tại rộng khắp. Là một người Trung Quốc, cần học tốt tiếng Trung Quốc—tiếng mẹ đẻ, một người Trung Quốc không biết hoặc không có cơ sở tiếng Trung Quốc tốt, học biết tiếng Anh hoặc tiếng Anh giỏi đến đâu đi nữa lại có ý nghĩa gì đối với việc kế thừa ngôn ngữ và văn hoá tổ quốc?" Bởi vậy tôi đề xướng học văn hoá và học thuật truyền thống Trung Quốc, chứ không phải ngữ văn trên ý nghĩa hiện đại. Người Trung Quốc học tiếng Anh cần lấy tiếng Trung Quốc làm cơ sở, và phải cần có cơ sở tốt. Phạm vi hợp lý học tiếng Anh nên bắt đầu từ giai đoạn sau của Tiều học hoặc Trung học cơ sở.

Ａ：Vâng anh nói rất có lý. Cảm nhận lớn nhất của LQ là, sức lực của các em học sinh là hạn, các em còn nhỏ đã phải tiếp thu nhiều kiến thức như vậy, thì thực sự là không thể nhồi nhét hết được.

Thời gian và sức lực của con người chỉ có hạn, nếu bỏ quá nhiều thời gian và tâm sức vào việc học Anh văn, thì tất nhiên là không còn nhiều thời gian để học Hán ngữ. Học Anh văn quá sớm, không những tăng thêm gánh nặng trong việc học hành của các em, mà còn sẽ ảnh hưởng đến hứng thú và tình cảm đối với việc học tiếng mẹ đẻ.

B: Đồng ý. Sảnh Hoa cũng là người học chuyên ngành tiếng nước ngoài, thực ra tiếng nước ngoài chỉ là một kỹ năng, không phải là tri thức. Nhưng theo tình hình hiện nay, nhiều khi tiếng Anh lại trở thành một môn học bắt buộc, từ tiểu học đến đại học đều phải học, hơn nữa còn là môn bắt buộc cho các kỳ thi lên lớp và thi đại học.

Tất nhiên, theo Sảnh Hoa, việc giảng dạy môn tiếng Anh ở Trung Quốc đã phát triển hơn 100 năm, kể từ những năm 70 của thế kỷ trước đến nay, tiếng Anh dần dần được phổ cập giáo dục đại chúng. Thực tiễn trong nhiều năm đủ để chứng minh, học tiếng Anh và học tiếng Hán không hề xung đột. Anh Thanh Long thấy thế nào?

C: Vâng, nhưng chúng ta không nên bàn cãi về việc người Trung Quốc có nên học tiếng Anh hay không, là một ngôn ngữ thông hành trên thế giới, tầm quan trọng của tiếng Anh là không nói cũng rõ. Tiếng Anh không những là công cụ đi ra nước ngoài của nhiều người Trung Quốc, không ít người giỏi tiếng Anh đã đóng vai trò không thể coi nhẹ trong việc để Trung Quốc từng bước hội nhập vào sự phát triển mọi lĩnh vực trên thế giới, tăng cường quyền phát ngôn trên quốc tế. Điều quan trọng hơn là, giai đoạn giáo dục vỡ lòng vốn là quá trình khai thác tiềm năng học tập của các em, để các em phát hiện sở thích của mình, ai lại có quyền quyết định thay các em, có nên học hay không một kỹ năng có thể có lợi cho việc thích ứng với môi trường toàn cầu hoá sau này của các em. Lịch sử đã chứng minh, khi va chạm văn hoá, đóng cửa bảo thủ, từ chối phương Tây chỉ sẽ tụt hậu, còn sự diễn biến phát triển của bản thân Hán ngữ sẽ phong phú hơn bởi sự du nhập, bao dung đối với ngôn ngữ khác nhau.

Đúng như cư một dân mạng đã nói, trường Mẫu giáo của con tôi hưởng ứng lời kêu gọi không giảng dạy các môn học của Nhà nước, hàng ngày chỉ dạy các em học múa học hát, trò chơi. Kết quả là các phụ huynh không đồng ý, buộc trường Mẫu giáo phải dạy Ngữ văn, dạy toán, dạy tiếng Anh, đến hè có phụ huynh bận đi làm không có thời gian trông con, còn yêu cầu trường mở lớp học thêm mùa hè.

A：Nhưng có phụ huynh lại nói "Không học từ nhỏ, sợ bỏ lỡ thời kỳ học ngoại ngữ tốt nhất"? SH thấy quan điểm này có đúng không ?

B：Vật thì Sảnh Hoa phải thông báo với mọi người một tin: Bà Đào Sa, Giáo sư phát triển tâm lý học Phòng thí nghiệm trọng điểm nhà nước về khoa học thần kinh về nhận thức của trường Đại học Sư phạm Bắc Kinh cho biết, hiện nay vẫn chưa có chứng cứ khoa học chứng tỏ, học một môn ngoại ngữ sẽ ảnh hưởng đến việc học tiếng mẹ đẻ. Bà Đào Sa cho biết, hiện nay đã có nghiên cứu khoa học chứng tỏ, học một thứ tiếng từ nhỏ khá dễ dàng, nhưng điều này không có nghĩa là nếu tuổi càng cao thì không thể học ngoại ngữ. Bà nói: "Quả thật sẽ dễ hơn. Khả năng về ngôn ngữ của trẻ sẽ khiến mọi người bất ngờ".

Ａ：Vì vậy, LQ cho rằng, nên tùy theo tình hình của từng đứa trẻ, không nên vì sợ bỏ lỡ cơ hội học tập tốt nhất, mà cho con học không phù hợp với lứa tuổi của chúng, rốt cuộc chỉ khiến các em chán nản việc học hành. Sau đây, chúng ta tạm nghỉ đôi phút cùng thưởng thức bài hát: Cậu bé thông minh, một bài hát chủ đề trong bộ phim truyền hình nhiều tập của thiếu nhi: Nhà có con trai con gái được nhiều người Trung Quốc ưa thích, sau đó chúng ta sẽ tiếp tục thảo luận vấn đề: Bỏ chương trình học văn Anh ở bậc tiểu học, có thể giảm nhẹ gánh nặng trong việc học hành của các em học sinh, cứu vãn Hán ngữ hay không?

Lời ca có đoạn: Để chúng em có một sân chơi tự do thoải mái, để chúng em tự do sáng tạo có lẽ càng tươi đẹp hơn, chẳng mấy chốc sẽ vượt ra ngoài sức tưởng tượng của cha mẹ.

******************

Ｂ：Hoan nghênh quý vị và các bạn quay trở lại chương trình Lăng kính cuộc sống. Chúng ta hãy tiếp tục đề tài thảo luận hôm nay. Vậy thì, chúng ta nên làm thế nào để trẻ thích học tiếng mẹ đẻ và tiếng nước ngoài? Vậy, anh Thanh Long có nhận xét thế nào đối với quy định không tổ chức thi thống nhất môn tiếng Anh cho các em từ lớp 1 đến lớp 3 trong 10 quy định về giảm gánh nặng cho trẻ của Bộ Giáo dục Trung Quốc?

C: Thực ra những thầy cô giáo có phương pháp giảng dạy sinh động sẽ khiến các em có hứng thú đối với môn ngữ văn, tôi hồi nhỏ cũng không thích môn toán vì hay bị cô giáo dạy toán phạt.

Về kỳ thi tiếng Anh trong 10 điều giảm gánh nặng học tập của Bộ Giáo dục hiện nay. Cá nhân tôi ủng hộ việc bỏ thi tiếng Anh ở Tiểu học. Tôi cho rằng, giáo dục tiếng Anh hoàn toàn có thể bắt đầu từ Trung học cơ sở, hiện nay học sinh Tiểu học có thể dành nhiều thời gian hơn vào môn Ngữ văn.

Ví dụ, một trường Trung học ở huyện Diên Khánh thành phố Bắc Kinh, số điểm thi thử Đại học của học sinh trường này thấp hơn mười mấy điểm so với số điểm trung bình của cả thành phố. Bởi vì là trường nông thôn, nên cơ sở tiếng Anh kém. Sau đó, trường mời giáo viên giỏi tiếng Anh đến dạy thêm mỗi tuần một tiết học, chỉ qua 10 tuần, số điểm của học sinh trường này đã cao hơn 15 điểm so với số điểm trung bình của cả thành phố. Qua việc này có thể thấy, tiếng Anh hoàn toàn có thể sau này học thêm. Đúng như ông Du Mẫn Hồng, chuyên gia đào tạo tiếng Anh nổi tiếng Trung Quốc đã nói: Bản thân ông học tiếng Anh từ năm 16 tuổi, nhưng hiện nay trình độ tiếng Anh cũng rất tốt, tôi cảm thấy tiếng Anh không nhất thiết phải học từ nhỏ.

Ａ：Vâng, do lo lắng về tương lai của con, phụ huynh đua nhau đưa con đến các lớp học tiếng Anh một cách mù quáng. Học Anh văn ở trường còn chưa đủ, các phụ huynh còn đưa con đi học ở các lớp tiếng Anh dành cho thiếu niên nhi đồng dạy theo kiểu thị trường hóa để nâng cao trình độ Anh văn của con; Việc này không những tăng thêm gánh nặng trong việc học hành của các em, mà còn tăng thêm sức ép kinh tế cho phụ huynh. Thế nhưng, các bậc phụ huynh lại có tâm lý "Những đứa trẻ khác đều đi học thêm, thì con mình cũng không thể thua kém, lớp bổ túc Anh văn mọc lên như nấm, đúng là "Khổ học sinh, nghèo phụ huynh, làm giàu cho các lớp bồi dưỡng".

Ｃ: Vâng, đúng vậy. Nguyện vọng ban đầu bỏ môn tiếng Anh ở Tiểu học, là ở việc "cởi trói" cho các em, từ đó bỏ nhiều tâm trí vào việc học tập văn hoá và học thuật truyền thống Trung Quốc. Lời kêu gọi như vậy đã nói lên nguyện vọng của nhiều phụ huynh, dường rất xác thực, hợp tình hợp lý, nhưng lại không thông qua nổi sự cân nhắc kiến thức và suy tính lô-gích, nói nhẹ một chút là "xem ra rất đẹp"; nói nặng một chút là "vì nghẹn mà bỏ ăn" thậm chí chỉ bề ngoài không có thực chất "phiên phiến cho xong".

Ａ：Nói tóm lại, các em học sinh tiểu học không thể kham nổi gánh nặng trong học tập, nhưng lỗi không phải hoàn toàn là do học Anh văn. Dưới chế độ chỉ "lấy thi cử để đáng giá thành công hay thất bại", "lấy điểm thi để đánh giá thành tích", thì để được là người đứng đầu, mọi người có thói quen học thêm đủ các môn. Hay nói một cách khác, một khi vẫn áp dụng biện pháp tuyển chọn theo điểm thi này, cho dù có bỏ chương trình dạy Anh văn ở bậc tiểu học, thì các em sẽ lại đầu tư thời gian và tâm trí vào việc học các môn khác. Hơn nữa, nếu đưa giáo dục Quốc học vào thể chế thi cử, thì chẳng khác nào "Bỏ 1 lại thêm 1", sẽ không có tác dụng giảm nhẹ gánh nặng trong việc học hành cho các em.

　　Ｂ：Những người quan tâm sự nghiệp giáo dục lo ngại về tình hình giảng dạy tiếng Hán cũng là điều dễ hiểu. Thế nhưng, đề xướng nâng cao tầm quan trọng của việc học tiếng Hán, cũng không nên phủ định tính tất yếu của học tiếng Anh, không nên áp dụng biện pháp "loại trừ". Bởi vì, cách làm này nhìn có vẻ rất đơn giản, nhưng thực tế còn tồn tại nhiều bất cập. Chỉ có sâu sắc đổi mới quản lý giáo dục, hoàn thiện cơ chế chấm điểm, các em học sinh tiểu học mới thực sự được hưởng niềm vui "giảm gánh nặng".