Tôi yêu hương vị Trung Quốc: Làng cổ Hoành Thôn và Tây Đệ – Những gia đình sống trong "Đào Hoa Nguyên" Ngôi làng trong tranh Trung Quốc

2013-06-19 17:12:06 CRIonline

Câu hỏi trong bài viết: Tường Đầu ngựa nổi tiếng trong các trường phái kiến trúc An Huy có tác dụng gì?

Làng cổ Tây Đệ và Hoành Thôn ở huyện Y, tỉnh An Huy tại miền đông Trung Quốc được công nhận là di sản văn hóa thế giới với diện mạo truyền thống được bảo tồn nguyên vẹn, đây là lần đầu tiên trên thế giới đưa nhà dân vào danh sách di sản thế giới. Làng cổ Tây Đệ và Hoành Thôn là hai ngôi làng cổ tiêu biểu nhất trong các nhà dân An Huy, nổi tiếng thế giới vì phong cảnh ruộng vườn đẹp như cảnh tiên, hình thái làng quê được bảo tồn nguyên vẹn, nhà cổ trường phái kiến trúc An Huy tinh xảo và nội hàm văn hóa lịch sử phong phú đa dạng.

Vừa bước chân vào làng cổ Hoành Thôn, tiếng hát lanh lảnh đã thu hút sự chú ý của mọi người, một cụ mặc áo vải xanh, đội mũ rơm tươi cười đang đi trên con đường lát bằng đá phiến. Đó là cụ Lư Nhữ Lâm 75 tuổi bán bánh nếp ở làng cổ Hoành Thôn, cụ vừa rao hàng vừa hát một điệu ca dao do cụ tự soạn lời lúc đi qua đầu làng, làn điệu ca dao đã đưa mọi người đến với phong cảnh nhà cổ "Bạch Vân Thâm Xứ Thiên Cảnh, Đào Hoa Nguyên Lý Nhân Gia" Trung Quốc.

Cụ Lư là một cuốn lịch sử sống của làng cổ Hoành Thôn, thưởng thức một miếng bánh nhân đậu đỏ và vừng được bọc bằng bột nếp được giã đi giã lại nhiều lần do cụ làm theo phương pháp cổ truyền, nghe cụ Lưu giới thiệu nét đẹp của làng cổ Tây Đệ và Hoành Thôn tiêu biểu cho văn hóa châu Huy cổ. Cụ nói,

"Thơ từ của nhà thơ Lý Bạch Trung Quốc ngày xưa miêu tả huyện Y chúng tôi là: Y Huyện Tiểu Đào Nguyên, Yên Hà Bách Lý Gian, Địa Đa Linh Thảo Mục, Nhân Thượng Cổ Y Quán".

Nhà thơ đời Đường Trung Quốc Lý Bạch đã phải trầm trồ trước phong cảnh độc đáo như thế giới thần tiên của huyện Y, qua đó cũng có thể thấy được lịch sử lâu đời trong thế giới thần tiên của huyện Y. Hoành Thôn ở huyện Y, là một ngôi làng cổ hình con trâu có hệ thống thủy lợi được xây dựng kỳ diệu trong Đào Hoa Nguyên huyện Y cổ. Cả làng có diện tích đất hơn 30 héc-ta. Thời Nam Tống, người Hoành Thôn đi tiên phong đã mô phỏng sinh học một cách độc đáo, xây dựng ngôi làng có hệ thống thủy lợi nhân tạo được tôn vinh là "Trung Hoa nhất tuyệt", viết lên trang sử thủy văn sinh động về hình con trâu, lấy núi Lôi Cương làm đầu trâu, hai cây cổ thụ ở đầu làng làm sừng trâu, đào ao hình Mặt trăng gần mạch suối làm "dạ dày" của con trâu, hồ Nam là "bụng trâu", dòng sông uốn khúc quanh co là "ruột trâu", bốn cây cầu là chân trâu, chị Dư Hoan làm công tác tiếp đón du lịch ở Hoành Thôn cho biết:

"Thực ra cả ngôi làng này có thể hình dung là như hình một con trâu với núi là đầu trâu, cây là sừng trâu, nhà là thân trâu, cầu là chân trâu".

Hệ thống thủy lợi ở làng Hoành Thôn

Cảnh quan làng Hoành Thôn

Từ trên cao nhìn xuống làng Hoành Thôn, giống như một con trâu hết sức sống động, cả ngôi làng y như một chú trâu nhàn nhã nằm nghỉ giữa non xanh nước biếc.

Bước vào làng cổ Hoành Thôn, đường phố cổ lát đá phiến, tường đỏ ngói xanh và người dân chất phác chẳng khác nào một bức tranh giấy cuộn đang từ từ mở ra trước mắt mọi người, đưa mọi người ngược dòng thời gian, ngược dòng không gian lịch sử, trở lại thời kỳ nhà Thanh và nhà Minh hàng trăm năm trước. Cụ Uông Sâm Cường 66 tuổi cả đời sinh sống ở làng cổ Hoành Thôn đang ở trong một ngôi nhà cổ kiến trúc trường phái An Huy được điêu khắc chạm trổ rất cầu kỳ tinh xảo, cụ nói:

"Ngôi nhà cổ của tôi có tên gọi 'Thụ Nhân Đường', là do cụ cố tổ của tôi xây dựng sau khi làm quan trở về vào đời Đồng Trị nhà Thanh. Đặc điểm lớn nhất của các ngôi nhà cổ ở châu Huy chúng tôi, một là có giếng trời để đón ánh sáng, cửa sổ rất ít, ngoài ra còn có một bức tường Đầu ngựa dùng để phòng cháy, cũng gọi là tường Phong Hoả".

Tường Đầu ngựa

Giếng trời

Nhà cổ đời Minh và đời Thanh được bảo tồn nguyên vẹn như "Thụ Nhân Đường" ở làng Hoành Thôn còn có hơn 140 ngôi, non xanh nước biếc và những toà nhà san sát tồn tại hài hoà, cảnh quan thiên nhiên và nội hàm văn hóa đua nhau toả sáng, núi, sông, nhà dân với con người và thiên nhiên hoà hợp với nhau, trở thành một di tích lớn trong di sản văn hóa lịch sử thế giới hiện nay.

Ngoài kiến trúc cổ kính ra, phong tục tập quán ở địa phương cũng mộc mạc và cổ xưa, người quan lý khu phong cảnh Hoành Thôn Uông Quốc Bình cho biết những ký ức ấm áp nhất của ông về làng cổ Hoành Thôn chính là như vậy:

"Về phong tục tập quán mộc mạc mà nói, chúng tôi đến đây vào năm 1991, bất kể đối xử với chúng tôi, những người làm việc ở khu phong cảnh hay du khách, bà con địa phương đều rất nhiệt tình và chu đáo. Có thể nói, cầm một cái bát là có thể đi khắp cả làng, nhà nào nhà nấy đều chia sẻ các món ăn ngon".

Cổng chào làng cổ Tây Đệ

Nếu tiêu chí của làng cổ Hoành Thôn là ở hệ thống thủy lợi, thì tiêu chí của làng cổ Tây Đệ là ở cổng đá được dựng ở đầu làng. Cổng chào là tiêu chí và dấu hiệu xông pha trong gió cát của người châu Huy, lịch sử hàng trăm năm không làm mất đi chiếc cổng chào ở làng cổ Tây Đệ, mà để lại dấu vết thời gian đầy thăng trầm bể dâu trên cổng chào. Hướng dẫn viên du lịch Lưu Sào Phượng sinh ra và lớn lên ở làng Tây Đệ cho biết:

"Cổng chào này là một công trình kiến trúc mang tính tiêu chí của làng cổ Tây Đệ. Chủ nhân của cổng chào tên là Hồ Văn Quang. Những điêu khắc ở trên tấm biển đều có ngụ ý: Mái hiên trên có điêu khắc ba đôi "trạnh" (một loại rùa) đầu rồng đuôi cá, râu kim loại hình sóng của các con trạnh có thể đóng vai trò cột thu lôi, điêu khắc hình con trạnh với mong muốn các thế hệ con cháu sau này đỗ trạng nguyên; bên trái và bên phải lần lượt điêu khắc các quan văn quan võ, đại diện cho đất nước ổn định; dưới các quan văn quan võ là Bát Tiên với ngụ ý không làm được quan thì cũng có thể trổ tài như Bát Tiên qua biển, làm nghề nào cũng đều có thể trở thành trạng nguyên của nghề ấy".

Ngắm cổng chào từ xa

Chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc trường phái An Huy ở làng cổ Tây Đệ, không những có thể biết được ngụ ý tốt đẹp ẩn chứa trong các công trình, mà còn có thể cảm nhận bề râu văn hóa của người Trung Quốc. Đi vào trong các ngõ ở làng cổ Tây Đệ có thể nhìn thấy trong một nhà dân, nhà bếp bao giờ cũng được xây thụt vào so với căn nhà chính, để lại một khoảng cách cho đường đi chung, điều này đã thể hiện quan điểm đối nhân xử thế khiêm tốn nhã nhặn, cung kính, nhượng bộ của dân tộc Trung Hoa. Hướng dẫn viên du lịch Lưu Sào Phượng cho biết:

"Nhà bếp này không được xây ngang bằng với ngôi nhà chính, mà phải lùi một bước về phía sau. Chủ nhân của ngôi nhà này rất rộng lượng, 'lùi một bước, nhường ba phân'—xã hội hài hòa mà chúng ta theo đuổi, tư tưởng Trung Dung, Nho giáo đã thể hiện trong các công trình kiến trúc".

Ngôi nhà có nhà bếp nhà bếp được xây thụt

Tham quan các công trình kiến trúc trường phái An Huy ở làng cổ Tây Đệ, thấy được công nghệ tinh xảo, biết được cách sống của người dân trước đây, cảm nhận được nền văn hóa phong phú, hướng tới cuộc sống tươi đẹp của loài người, trí tuệ của người dân trước đây cũng như triết học cư xử và tính cách dân tộc của dân tộc Trung Hoa trong vài nghìn năm qua, cuối cùng, bạn sẽ lĩnh hội được sự tinh tuý và cái "hồn" xuyên suốt các công trình kiến trúc trường phái An Huy, đó là "Thiên Nhân Hợp Nhất", nhìn nhận ở góc độ hiện đại, đó chính là sự "hài hòa thống nhất" giữa con người và thiên nhiên. Ông Dư Á Huy luôn dốc sức cho việc tu bổ và bảo tồn khẩn cấp nhà cổ ở huyện Y, tỉnh An Huy cho rằng:

"Cái tinh hoa nhất mà các công trình kiến trúc châu Huy theo đuổi là Thiên Nhân Hợp nhất, tức là sự hài hoà giữa non xanh nước biếc với tường đỏ ngói xanh của nhà cổ, điều này không có ở các nơi khác".

Ngoài các công trình kiến trúc hữu hình ra, làng cổ Tây Đệ và Hoành Thôn còn một sức hấp dẫn vô hình, đó là các bà con trong làng đã kế thừa tập tục của hàng nghìn năm trước. Làng Tây Đệ và Hoành Thôn cổ kính là của dân tộc, của thiên nhiên, đồng thời cũng rất lâu đời, độc lập. Khi làng cổ đang dần dần được thế giới quan tâm theo dõi, thì người dân ở đây không vì thế mà ngạc nhiên. Những người dân sống trong làng cổ vẫn duy trì sự điềm tĩnh, vui vẻ. Và đang tuân theo phong tục tập quán của hàng nghìn năm trước sống cuộc sống của mình giữa non xanh nước biếc.

"Trời khô dễ cháy, chú ý các nguồn cháy..."

Khi màn đêm buông xuống, bạn sẽ nghe thấy tiếng gác đêm vang dội hàng nghìn năm ở Trung Quốc tại làng cổ Tây Đệ và Hoành Thôn, bạn sẽ cảm thấy mọi thứ hầu như vừa xa xôi, vừa mới lạ, nhưng lại chân thực và gần gũi. Bà con trong làng tin rằng, văn minh mà họ truyền từ đời này sang đời khác sẽ được tiếp diễn trong tiếng gác đêm thân quen...

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>