Giới trẻ ngày nay đang đọc gì: Nam sinh thích tiểu thuyết viễn tưởng, nữ sinh thích tiểu thuyết phim truyền hình "bom tấn"

Mới đây, "Báo Giáo dục hiện đại" Trung Quốc phối hợp nhiều phương tiện truyền thông và Cơ quan Nghiên cứu khoa học giáo dục Trung Quốc triển khai điều tra theo dõi tình hình đọc sách của trẻ em ngày nay, kết quả điều tra cho thấy, những năm gần đây các trường trung và tiểu học đã nâng cao mức độ quan tâm đối với tình hình đọc sách của học sinh, đã triển khai nhiều hoạt động đọc sách phong phú đa dạng, nhưng hiện trạng đọc sách của học sinh vẫn không mấy lạc quan: ít tác phẩm hay, nội dung sách thiếu nhi na ná như nhau, hiện tượng trẻ em đọc sách vì mục đích trục lợi phổ biến, tỷ lệ đọc sách trung bình của trẻ em khá thấp, thiếu sự hướng dẫn của người lớn...đều đã ảnh hưởng việc đọc của trẻ em.

40% học sinh không có thời gian đọc sách

Chị Lý giới thiệu, con trai chị đang học lớp 12, "học rất căng, về đến nhà ngoài làm bài tập là ngủ, chẳng có thời gian đọc sách." Khi con trai học tiểu học thì chị còn thường mua một số sách như "300 bài thơ Đường", "Chuyện cổ Grim" cho con đọc, nhưng kể từ khi cháu lên trung học cơ sở, thì chị ít khi mua sách ngoài những sách phù đạo, bởi vì chương trình học quá là nặng nề, chẳng có thời gian để đọc sách nữa.

Học sinh cấp ba vì bận học không có thời gian đọc sách thì dễ hiểu, tuy nhiên hiện trạng đọc sách của học sinh cấp hai và tiểu học cũng không mấy lạc quan. Trong quá trình phỏng vấn đối với một trường trung học cơ sở, bạn Lưu học cấp hai cho biết, trường em đã quy định thời gian đọc sách trong trường, nhưng rất nhiều bạn học của em "vừa đọc sách vừa nghĩ viển vông việc khác, hễ đọc sách là thấy mệt, về đến nhà hầu như không đọc sách."

Điều này có nghĩa là có những em không phải không có thời gian đọc sách, mà là có thời gian đọc cũng không thích đọc, có lẽ các em thích trò chơi game hoặc thích phim truyền hình hơn đọc sách.

Qua phỏng vấn của phóng viên "Báo Giáo dục hiện đại" đối với một số học sinh trung tiểu học của thành phố Bắc Kinh được biết, lượng đọc sách ngoại khóa của học sinh tại trường hiện nay ngày càng ít đi, hiện tượng phổ biến là, nhà trường một mực theo đuổi tỷ lệ lên lớp mà coi nhẹ hướng dẫn đọc sách, đồng thời việc học của các em học sinh cũng rất nặng. Tuy gần đây nhà trường thường nói giảm gánh nặng cho học sinh trung tiểu học, nhưng hiệu quả thực tế không rõ rệt. Hơn nữa, cuộc phỏng vấn này cũng được xác minh của kết quả điều tra nghiên cứu liên quan.

Theo con số "Điều tra trực tuyến về tình trạng đọc sách của học sinh tiểu học toàn quốc" đầu tiên do Trung tâm nghiên cứu và thúc đẩy đọc sách quốc dân Viện nghiên cứu xuất bản báo chí Trung Quốc và Ủy ban chuyên ngành giáo dục tiểu học thuộc Hiệp hội Giáo dục Trung Quốc phối hợp tổ chức cho thấy: Tỷ lệ đọc sách đối với các loại sách ngoại khóa của học sinh tiểu học lên tới 84%. Nhưng 52% học sinh tiểu học cho rằng lượng đọc của mình bình thường hoặc khá ít.

Điều tra đồng thời cho thấy, "học hành sức ép lớn, không có thời gian" là khó khăn chính gặp phải của gần 1/4 học sinh tiểu học khi đọc sách ngoại khóa, có gần 60% giáo viên tiểu học cũng cho rằng, khó khăn này là một trong những nhân tố chính ảnh hưởng tới đọc sách ngoại khóa của học sinh tiểu học.

50% học sinh không thích đọc sách kinh điển

"Học sinh hiện nay phổ biến không chịu đọc những tác phẩm cổ điển, văn học mạng, tiểu thuyết tình cảm, chuyện tranh là lựa chọn đầu tiên của các em". Nói đến hiện tượng này, giáo viên trường trung học số 1 thành phố Uy Hải tỉnh Sơn Đông rất đau đầu.

Giáo viên Lưu là giáo viên Văn của trường trung học cơ sở, để hướng dẫn học sinh đọc sách, giáo viên Lưu đã nghĩ ra rất nhiều biện pháp: thành lập góc đọc sách ở lớp, thành lập ngày đọc sách trên lớp, triển khai họp lớp chủ đề về đọc sách v.v, nhưng hiệu quả không rõ rệt. "Trong thời gian lên lớp, một số học sinh còn xem tiểu thuyết, chuyện tranh..." Giáo viên Lưu nói, số học sinh đọc hết bốn tác phẩm cổ điển "Tam Quốc Diễn Nghĩa","Tây Du Ký", "Hồng Lâu Mộng", "Thủy Hử" trong lớp còn chưa đến 1/10.

Không thích đọc tác phẩm cổ điển nay đã trở thành hiện tượng phổ biến. Về nội dung đọc sách, các em học sinh thừa nhận các danh mục sách ngoại khóa mà giáo viên giới thiệu hoặc tác phẩm nổi tiếng không nằm trong phạm vi các em muốn đọc, họ thích tiểu thuyết mạng đang lên cơn sốt, chẳng hạn như nam sinh thì thích tiểu thuyết viễn tưởng, tiểu thuyết cải biên từ trò chơi game, tiểu thuyết võ hiệp.., nữ sinh thì thích tiểu thuyết tình cảm, tiểu thuyết phim truyền hình lên cơn sốt và chuyện tranh. Sau đây là những con số cụ thể qua điều tra:

Theo bản điều tra ý dân cho thấy, loại sách mà 70% học sinh thường xuyên tập trung đọc là loại sách phổ biến kiến thức khoa học, chuyện tranh. Trước vấn đề "bạn có thích đọc tác phẩm kinh điển không", 30% học sinh lựa chọn "thỉnh thoảng có xem", 50% học sinh bày tỏ không thích tác phẩm kinh điển.

Trong cuộc phỏng vấn, phóng viên Báo Giáo dục hiện đại phát hiện, khái niệm đối với "tác phẩm kinh điển" của rất nhiều học sinh trung và tiểu học chỉ hạn chế ở "4 tác phẩm cổ điển nổi tiếng", hiểu biết rất ít về các tác phẩm nổi tiếng trong và ngoài nước đã được đưa vào danh mục bắt buộc phải đọc.

Hơn 30% học sinh đọc sách bằng điện thoại di động

Cùng với điện thoại di động, máy tính bảng, máy tính ngày càng hội nhập vào cuộc sống của các em trung học, đọc sách qua công cụ điện tử cũng thịnh hành trong học sinh trung học, vì một tiểu thuyết đam mê, có học sinh thường thường quên ăn quên ngủ, không muốn lãng phí một giây cho đi bộ hay đi vệ sinh. Theo kết quả điều tra của một giáo viên họ Phùng, chủ nhiệm lớp của một trường trung học cơ sở thành phố Bắc Kinh đối với tình hình đọc sách điện tử của các em học sinh cho thấy:

Trong hơn 33 em học sinh của lớp có 25 em từng tải sách điện tử, có em lựa chọn những đề tài mình thích, có em tải những sách được các bạn cùng lớp ưa chuộng nhất trong lớp, có em thì tải những sách mà mạng giới thiệu.

"Bởi vì thời gian học căng thẳng, không quen phương thức đọc sách này hoặc nội dung tải xem ra rất lộn xộn, phần lớn các em bày tỏ chưa hoàn toàn chấp nhận đọc sách điện tử, có thói quen xem sách điện tử thật sự không quá 10 em, trong đó các em nam chiếm đa số". Giáo viên Phùng cho biết.

Các em học sinh thì cho biết, các bạn trong lớp đọc sách điện tử đa số thông qua điện thoại di động, cũng có một số bạn thông qua MP4, thường máy tính bảng là nhà trường không cho phép mang theo, lúc ở nhà lên mạng cũng lười xem sách điện tử.

Theo "Điều tra trực tuyến tình hình đọc sách của các em học sinh tiểu học Trung Quốc" cho thấy, mạng In-tơ-nét và điện thoại di động đã trở thành kênh đọc sách quan trọng của các em học sinh nhỏ, nhưng khuynh hướng giải trí hóa trong việc sử dụng mạng In-tơ-nét rõ rệt.

Có lẽ đọc sách bằng điện thoại di động sẽ trở thành xu thế ngày một phổ biến, bởi vì sách điện tử quả thật có rất nhiều ưu điểm như là tiện, nhanh, gọn... so với sách truyền thống, cũng có chuyên gia cho rằng, đọc sách điện tử là có giá trị và có ý nghĩa, nhưng những kết quả điều tra nghiên cứu đối với việc đọc sách điện tử đều cho rằng, không thể cắt nghĩa đọc sách điện tử tốt hoặc không tốt một cách đơn giản, đọc sách điện tử hiện nay chưa thể thay thế việc đọc sách giấy truyền thống, bởi vì nó còn tồn tại nhiều bất cập, chẳng hạn như có thể làm hại mắt của trẻ; thường vì phải kết nối mạng mà phân tán sức chú ý của độc giả, khiến người đọc không thể chuyên tâm vào việc đọc. Còn đọc sách điện tử cũng dễ dẫn đến việc đọc đứt đoạn và nông cạn.

Cách đây vài năm, khi iPad mới xuất hiện, có người từng nói: iPad là sát thủ của việc đọc. Xét về một ý nghĩa nào đó, có lẽ đây không phải lời nói giật gân.

60% học sinh mong đọc sách thú vị hơn

Mượn sách thư viện là một kênh quan trọng mà học sinh đọc sách, nhưng vẫn còn một số học sinh phản ánh, thư viện như phòng trưng bầy, mượn sách quá là phiền phức, có rất nhiều quy định, cánh cửa của thư viện không dễ vào.

Tại thành phố Bắc Kinh, không ít nhà trường đã tiến hành cải cách đối với thư viện, thông qua thiết lập thư viện lưu động, thư viện hành lang, gác thư viện nhà trường v.v hướng dẫn học sinh có thể đọc sách mọi nơi mọi lúc, nhưng ở một số trường khu vực ngoại ô cũng như trường mà điều kiện còn tương đối yếu kém của một số quận huyện, kênh mượn sách của học sinh vẫn tương đối phức tạp.

Có một số học sinh phản ánh, thư viện của nhà trường nằm ở vị trí tương đối xa, đi thư viện mượn sách còn phải mang theo giấy tờ, thời gian cho mượn sách cũng có hạn chế nghiêm khắc, những điều này đều là lý do các em ít khi đi thư viện.

Nhà trường gánh vác trách nhiệm quan trọng hướng dẫn học sinh đọc sách, nâng cao hứng thú đọc sách của học sinh, kết quả "điều tra trực tuyến về tình trạng đọc sách các em học sinh tiểu học toàn quốc" cho thấy, học sinh cũng mong nhà trường có thể triển khai những hoạt động đọc sách thú vị hơn, đồng thời tăng thêm số lượng và loại hình hoạt động đọc sách.

Điều tra cho thấy, hơn 60% cho rằng nên "tăng thêm thú vui của hoạt động đọc sách". Ngoài ra, có hơn một nửa học sinh cho rằng nên "tăng thêm số lần tổ chức hoạt động", có hơn một nửa học sinh cho rằng nên "tăng thêm loại hình hoạt động". Trong khi đó, trong các giáo viên tiểu học trả lời phỏng vấn về hoạt động đọc sách đã tổ chức tại trường, khoảng 80% giáo viên cũng cho rằng nên "tăng thêm thú vui vị của hoạt động đọc sách".

70% giáo viên mong các bậc phụ huynh tăng thêm thời gian cùng đọc sách với con cái

Môi trường đọc sách của một gia đình như thế nào, phản ánh trình độ văn minh của gia đình này. Một nhà văn từng nói: "những gia đình không đọc sách là gia đình khuyết tật về tinh thần". Ai cũng không muốn gia đình mình là gia đình khuyết tật về tinh thần,thế nhưng, trong phỏng vấn của phóng viên "Báo Giáo dục hiện đại", các bậc phụ huynh của học sinh tiểu học quan tâm về tạo môi trường đọc sách trong gia đình, các bậc phụ huynh học sinh trung học thì càng quan tâm điểm số của học sinh.

Ở Trung Quốc, có một số phụ huynh rất có ý thức hướng dẫn con cái đọc sách và đã thu được hiệu quả khá tốt, chẳng hạn như chị Tôn phụ huynh học sinh trường quốc tế Phương thảo địa quận Triều Dương thành phố Bắc Kinh giới thiệu, tối nào chị cũng dành nửa tiếng đọc sách cùng con, gồm đọc truyện tranh, kể chuyện cho con. "Qua cùng đọc sách với con, không những có thể kéo gần quan hệ với con cái, còn có thể vun đắp thói quen đọc sách cho con, nâng cao hứng thú đọc sách".

Nhưng cũng có một số phụ huynh cảm thấy khó khăn trong việc hướng dẫn con cái đọc sách, họ cho rằng, con cái ít nói chuyện với bố mẹ sau khi về đến nhà, yêu cầu con đọc sách khó thực hiện được.

Do vậy, có rất nhiều giáo viên mong muốn tăng thêm thời gian đọc sách cho các em học sinh, theo số liệu "Điều tra trực tuyến về tình trạng đọc sách các em học sinh tiểu học toàn quốc", hơn 80% giáo viên cho rằng, nên "dành thời gian đọc sách riêng, để học sinh đọc sách", hơn 72% giáo viên cho rằng cần phải "tổ chức liên hoan sách hoặc hoạt động đọc sách tại nhà trường", hơn 70% giáo viên cho rằng "gia đình học sinh nên tạo môi trường đọc sách", hơn 62% giáo viên cho rằng cần phải "sắp xếp giáo viên chỉ đạo đọc sách, hướng dẫn học sinh đọc sách".

Nhà trường gánh vác trọng trách thúc đẩy học sinh đọc sách

Có chuyên gia cho rằng, muốn nâng cao hứng thú đọc sách của học sinh, mấu chốt vẫn phải nhờ nhà trường. Biên tập Phòng Ngữ Văn tiểu học Nhà xuất bản giáo dục nhân dân, người quảng bá nhi đồng đọc sách nổi tiếng Vương Lâm nói:

"Khi tôi làm báo cáo tại các nơi Trung Quốc, tôi phát hiện, đối với đọc sách, một số phụ huynh rất coi trọng và cũng biết cách, nhưng cũng có một số phụ huynh tuy rất coi trọng, nhưng không biết cách, huống chi tương đối nhiều phụ huynh không coi trọng, không biết cách, do vậy, nhiệm vụ chính thúc đẩy giới trẻ đọc sách vẫn là để lại cho nhà trường".

Làm thế nào thúc đẩy trẻ em đọc sách? Ông Vương Lâm cho rằng nhà trường có thể bắt tay từ 6 mặt:

Một là hiệu trưởng phải tổ chức một buổi tọa đàm về đọc sách cùng bố mẹ, hai là đưa việc dành thời gian nửa tiếng để đọc sách hàng ngày vào thời gian biểu làm bài tập ở nhà, ba là hàng tháng giáo viên giới thiệu một cuốn sách thiếu nhi hay cho gia đình, bốn là khuyến khích phụ huynh mỗi học kỳ đến nhà trường kể chuyện một lần cho các em, năm là nhà trường hàng năm tổ chức một buổi tôn vinh gia đình yêu sách, sáu là phải kiên trì đọc sách lâu dài".

Nguyên Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo từng nói: Đọc sách quyết định tư tưởng và tu dưỡng của một người, quyết định tố chất của một dân tộc, quyết định phát triển thịnh vượng của một quốc gia. Người không đọc sách là không có tương lai, dân tộc không đọc sách cũng cũng có tương lai. Vậy, các bạn trẻ ơi, các bạn là tương lai của tổ quốc, bất kể vì bản thân mình hay vì cả dân tộc hay quốc gia, hãy làm một người yêu sách và đọc sách nhé.