Các bạn thân mến, bạn có cảm thấy hạnh phúc không?

Nghe Online-I          Nghe Online-II

Những năm gần đây, các nước phát triển như Mỹ, Anh, Hà Lan, Nhật Bản.v.v... đều bắt đầu nghiên cứu chỉ số hạnh phúc, đồng thời lập ra mô hình khác nhau về chỉ số hạnh phúc.

Nếu nói GDP là tiêu chuẩn đánh giá quốc gia giàu nghèo và GNP là tiêu chuẩn đánh giá mức sống của người dân, thì chỉ số hạnh phúc có thể trở thành tiêu chuẩn đánh giá niềm hạnh phúc của mọi người. Chỉ số hạnh phúc của nhân dân quan trọng như GDP, một mặt có thể giám sát khống chế tình hình vận hành kinh tế xã hội, mặt khác có thể tìm hiểu mức độ hài lòng về cuộc sống của dân chúng. Có thể nói, là một nhân tố phi kinh tế quan trọng nhất, niềm hạnh phúc của nhân dân là "Hàn thử biểu" của tình hình vận hành xã hội và sinh hoạt của nhân dân, cũng là "Chong chóng đo chiều gió" về phát triển của xã hội và lòng dân. Mọi người phổ biến cho rằng, chỉ số hạnh phúc là sự phản ánh "Không cần thiết điều tra thống kê" để thể hiện niềm hạnh phúc của nhân dân, là "Chỉ số" hiện trên nét mặt người dân.

A: Thưa quý vị và các bạn, LQ hoan nghênh quý vị và các bạn đến với tiết mục "Lăng kính cuộc sống" trên sóng CRI

B:Sảnh Hoa xin chào quý vị và các bạn, rất hân hạnh lại gặp quý vị và các bạn trong tiết mục Lăng kính cuộc sống.

A: Đến với tiết mục "Lăng kính cuộc sống" hôm nay, ngoài SH và LQ ra còn có anh HA. Xin mời anh HA.

C: Chào chị Lệ Quyên, chào chị Sảnh Hoa, xin chào tất cả các bạn nghe đài.

A: Đề tài thảo luận của chúng ta hôm nay là một vấn đề mà mọi người đều mong muốn đó là hạnh phúc. Mỗi người đều có một khái niệm riêng về hạnh phúc. Vậy anh HA và SH có khái niệm như thế nào đối với hạnh phúc?

B: Sảnh Hoa thấy mình rất hạnh phúc, bởi vì mình được làm nghề phát thanh mà mình yêu thích, có một gia đình ấm áp và hài hoà, đúng như câu "Tri túc giả thường lạc", nghĩa là người biết vừa đủ là người hạnh phúc". Cho nên, hàng ngày được công tác, học tập và sinh sống một cách vui vẻ là niềm hạnh phúc đối với Sảnh Hoa.

C: Vâng, Sảnh Hoa nói quá đúng. Hùng Anh hoàn toàn tán thành cách nghĩ của Sảnh Hoa. Niềm hạnh phúc của Hùng Anh là mỗi lần nhận được thư từ của các bạn thính giả, mỗi khi bóc phong bì xem từng bức thư thổ lộ tâm tình sâu nặng của các bạn thính giả, trao đổi thu hoạch trong học tập, đây là giờ phút Hùng Anh cảm thấy thật hạnh phúc.

A: Đúng là như vậy, đối với hạnh phúc mỗi người đều có cảm nhận riêng của mình. Từ cuối thập niên 60 cho đến giữa thập niên 80 của thế kỷ trước, việc mọi người đánh giá một cách chủ quan mình có hạnh phúc không đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu nóng bỏng của các nhà tâm lý học. Vấn đề mà các nhà tâm lý học đi sâu thảo luận gồm 3 lĩnh vực như: Chất lượng cuộc sống, tư tưởng lành mạnh và khoa học xã hội về người cao tuổi. Do các nhà xã hội học và kinh tế học đã tham gia vào việc nghiên cứu cảm nhận về hạnh phúc, nội hàm phong phú của niềm hạnh phúc và hình thức biểu hiện đã được thể hiện nhiều hơn.

B: Cho nên, chúng ta có thể nói, là một phần của khoa tâm lý xã hội, hạnh phúc chịu nhiều ảnh hưởng của các nhân tố phức tạp, trong đó bao gồm: nhân tố kinh tế, như tình hình công ăn việc làm,thu nhập,v.v; nhân tố xã hội, như trình độ giáo dục, chất lượng cuộc sống hôn nhân,v.v; nhân tố dân số, thí dụ như giới tính, tuổi tác,v.v; nhân tố văn hoá, như quan niệm giá trị, thói quen truyền thống,v.v; nhân tố tâm lý gồm tính cách dân tộc, mức độ tự trọng, thái độ đối với cuộc sống, cá tính, động cơ phấn đấu,v.v; nhân tố chính trị gồm quyền lợi dân chủ, cơ hội tham gia,v.v. Theo chị Lệ Quyên, đây có phải là sự lý giải chủ quan về niềm hạnh phúc hay không?

A: Không chỉ có vậy, đối với cảm nhận chủ quan về niềm hạnh phúc còn liên quan đến rất nhiều vấn đề, chủ yếu bao gồm nhận thức và tình cảm, cá thể với quần thể, thời điểm và giai đoạn v.v. Cảm nhận chủ quan về hạnh phúc và tâm lý xã hội có quan hệ chặt chẽ đến nhiều nhân tố và nhiều mặt.

C: Điều đáng chú ý là, một số kết quả điều tra cho thấy, những năm gần đây, mọi người quan tâm vấn đề xã hội càng nghiêng về lĩnh vực liên quan đến dân sinh, vấn đề dân sinh đã trở thành vấn đề xã hội mà đa số mọi người quan tâm nhất. Sự thay đổi về trọng điểm quan tâm này đã phản ánh sự phán đoán của mọi người đối với tình hình phát triển của xã hội. Mức độ quan tâm vấn đề dân sinh tăng lên, nhất là phản ánh cải cách thể chế và phát triển xã hội đã ảnh hưởng mạnh mẽ đối với điều kiện sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của mọi người. Tất cả những điều này ảnh hưởng sâu sắc cảm giác an toàn của mọi người, biểu hiện cụ thể thành sự tăng cường về nhu cầu bảo đảm đời sống xã hội, từ đó ảnh hưởng đến niềm hạnh phúc của mọi người.

B: Vậy, không biết chỉ số hạnh phúc ở Việt Nam như thế nào nhỉ? Theo báo cáo của NEF, một tổ chức phi chính phủ nghiên cứu về kinh tế, xã hội và môi trường. chỉ số HPI của Việt Nam là 60,4. Chỉ số này được đánh giá dựa trên ba tiêu chí gồm mức độ hài lòng với cuộc sống, tuổi thọ trung bình và dấu chân sinh thái. Trong bản báo cáo gần nhất vào năm 2009, NEF xếp Việt Nam ở vị trí thứ 5.

A：Chúc mừng các bạn Việt Nam nhé, vì các bạn sinh sống tại một quốc gia tràn đầy hạnh phúc. Xếp trên Việt Nam là Costa Rica với chỉ số HPI là 64. Quốc gia Trung Mỹ này tiếp tục duy trì vị trí dẫn dầu như cách đây ba năm.

B: Một điều đáng chú ý đó là ngoại trừ Việt Nam, các vị trí còn lại trong Top 10 nước dẫn đầu về chỉ số HPI đều là những quốc gia ở Nam Mỹ và Trung Mỹ. Không có một nước công nghiệp phát triển nào chen chân được vào Top 10. Điều tương tự cũng được thể hiện ở bảng xếp hạng chỉ số HPI hồi năm 2009. Vậy, các bạn có biết chỉ số HPI được tính như thế nào? Anh Hùng Anh có biết không?

C: Chỉ số hạnh phúc (HPI) sử dụng dữ liệu toàn cầu về tuổi thọ triển vọng, hạnh phúc được trải nghiệm và dấu chân sinh thái. Chỉ số HPI = (Hạnh phúc được trải nghiệm x Tuổi thọ trung bình)/Dấu chân sinh thái. Mỗi chỉ tiêu này được dựa trên một thước đo riêng biệt. Trong đó, chỉ tiêu dấu chân sinh thái được tính toán dựa trên đo lường về việc tiêu thụ/khai thác tài nguyên.

HPI được công bố 3 năm 1 lần và lần đầu tiên vào năm 2006. Việt Nam đã liên tục được thăng bậc, từ vị trí 12 năm 2006 lên vị trí thứ 5 năm 2009 và vị trí thứ 2/151 quốc gia trong năm nay.

A: Vậy, đứng trước kết quả điều tra như vậy, các chuyên gia Việt Nam đánh giá thế nào về bảng xếp hạng trên?

C: Đối với kết quả điều tra kể trên, rất nhiều chuyên gia Việt Nam phát biểu quan điểm của mình về bảng xếp hàng này. Một số chuyên gia cho rằng: Quá nhiều câu hỏi xung quanh bảng xếp hạng

Thạc sỹ Đỗ Văn Quân – Viện Xã hội học, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh nói:

Trong các nghiên cứu xã hội học chính xác phải xây dựng được bộ công cụ phù hợp và chọn mẫu phù hợp. Lựa chọn mẫu dựa trên một số lượng lớn và mang tính đại diện cao. Ví dụ để đánh giá được mức độ hài lòng của con người với cuộc sống, phải nghiên cứu trên hàng nghìn người. Họ đại diện cho các vùng miền khác nhau, có giới tính, lứa tuổi, trình độ nhận thức, thu nhập... khác nhau.

Nếu điều tra chỉ rơi vào một nhóm xã hội nào đó kết quả có thể sai lệch. Khi bạn hỏi một người có thu nhập tốt, tính cách lạc quan rất khác với một người đang thất nghiệp, gặp phải những khó khăn trong cuộc sống.

B: Nhưng theo Sảnh Hoa, nhu cầu càng đơn giản càng hạnh phúc. Cũng như quan điểm của TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia KT-XH, ông cho biết:

Tôi thấy 3 tiêu chí do NEF đưa ra khá khách quan.

Về môi trường: Việt Nam ở mức độ chưa quá nguyên hiểm. Môi trường Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi, không có những thảm hoạ, mà thuận lợi hơn so với nhiều quốc gia trên thế giới. Một phần vì công nghiệp ở Việt Nam chưa phát triển mạnh nên ô nhiễm và khai thác cũng chưa quá cao. Điều này cho thấy sống chậm cũng có cái hay của nó.

Còn về mức độ hài lòng của con người với cuộc sống, có lẽ cách hiểu này gần với lạc quan hơn hạnh phúc. Vì hạnh phúc là sự thoả mãn ở mức tối đa, cao nhất. Ở đây tôi nghĩ NEF muốn nhấn mạnh đến độ hài lòng với cuộc sống và tin tưởng vào tương lai. Anh có nhận xét thế nào?

C: Người Việt Nam có cuộc sống đơn giản hơn vì vậy cảm nhận hạnh phúc dễ hơn. Ví dụ với nước ngoài không có ôtô là điều không thể chấp nhận được. Còn với chúng ta có xe máy là đủ. Cuộc sống còn rất nhiều bức xúc nhưng chúng ta chấp nhận và thích ứng được. Những âu lo, căng thẳng cũng ít hơn và điển hình là tỉ lệ tự tử không cao.

Tôi nghĩ dựa trên 3 tiêu chí này là phù hợp và dễ lấy ý kiến. Nó vượt qua tất cả khác biệt về kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội để so sánh giữa các quốc gia một cách khái quát nhất.

A: Quan điểm của các chuyên gia cũng như anh Hùng Anh đều có lý, vì khái niệm hạnh phúc ở đây không hiểu thuần tuý là thoả mãn các nhu cầu về vật chất hay đạt được tất cả những gì mình muốn. Đây là khái niệm hạnh phúc về mặt tinh thần. Hiểu đúng nhất quan niệm hạnh phúc ở đây là sự hài lòng, tính lạc quan và sự thanh thản.

B: Vâng, nên chúng ta cho rằng đánh giá của NEF khá nhân văn. Nó chỉ ra cấu trúc xã hội và nhu cầu xã hội càng đơn giản thì càng hạnh phúc. Một người có nhà cao cửa rộng ở giữa trung tâm thành phố chưa chắc đã hạnh phúc hơn một bác nông dân. Hạnh phúc không lệ thuộc vào vật chất. Thực tế cho thấy, các nước có phúc lợi xã hội cao, kinh tế phát triển như châu Âu, khi xảy ra khủng hoảng, họ rất dễ bị tổn thương do điều kiện kinh tế giảm sút nhiều.

A: Chính vì vậy, chỉ số này đã đưa con người trở về với bản ngã thật, khuyến khích con người sống hài hoà với tự nhiên. Quốc gia giàu – nghèo không có khoảng cách. Nó chứng minh rằng không phải cứ chạy theo vật chất mới tìm được hạnh phúc. Vậy, chúng ta hãy tạm nghỉ đôi phút, cùng thưởng thức bài hát "Niềm hạnh phúc" do Mao A Mẫn trình bày. Lời ca có đoạn: Anh là người xây đắp tình yêu, tình yêu đã vun đắp cho em, hạnh phúc là chúng ta cùng trải qua đắng cay ngọt bùi, để có được cuộc sống chan hòa, anh là người đã dành tình yêu cho em, tình yêu đã mang đến cho em niềm hạnh phúc, hạnh phúc là cho dù gặp biết bao trắc trở, nhưng đôi ta vẫn nắm chặt tay nhau.

********************

Ａ: Hoan nghênh quý vị và các bạn quay trở lại chương trình Lăng kính cuộc sống. Vậy, hạnh phúc là gì mà ai cũng đi tìm kiếm, tìm trong khoảnh khắc, tìm trong cuộc sống, trong cuộc chơi, trong công việc, trong học tập, trong mỗi thú vui, trong mỗi lần khóc, trong mỗi lần buồn.

B: Hạnh phúc là gì mà ta không thể cho nó một định nghĩa cụ thể, phải chăng hạnh phúc là một khái niệm khá trừu tượng và thật khó giải thích…Hạnh phúc có khi không phải tìm kiếm đâu xa xôi, mà đôi khi hạnh phúc ngay ở cạnh bạn mà bạn không biết đó nhé! Trong gia đình đôi khi hạnh phúc khi ta có cha có mẹ, có nụ cười trong những bữa cơm, trong những lúc gia đình cùng làm chung một công việc gì đó vui vẻ là bạn cảm thấy hạnh phúc. Trong công việc, bạn bè, cũng có niềm hạnh phúc nếu ta biết tìm kiếm và tận hưởng…

C: Có lẽ trong mỗi chúng ta ai cũng từng hỏi hạnh phúc là gì? Rồi mỗi chúng ta đều có những câu trả lời riêng của mình. Nhưng hạnh phúc theo tôi chỉ có thể có thật sự khi chúng ta biết hài lòng và nhận ra nó. Vì hạnh phúc của mỗi người là khác nhau, sự cảm nhận về hạnh phúc trong chúng ta chẳng ai giống ai, con đường đi đến cánh cửa hạnh phúc của mỗi người cũng chẳng giống nhau.

A: Vâng, vậy, chúng ta hãy chủ động đến với hạnh phúc

Hạnh phúc là khi bạn đang ngồi bên máy tính và nhìn thấy được những dòng này, có nghĩa là bạn có một cơ thể lành lặn và một đôi mắt tốt, bạn hạnh phúc hơn hàng trăm người khuyết tật và những gia đình nghèo khó không biết đến Internet. Và khi bạn đọc và hiểu được những dòng này là bạn hạnh phúc hơn những người không được tới trường học chữ.

B: Hôm nay, bạn đã cảm nhận được hạnh phúc của mình chưa?

Nếu chỉ ngồi chờ hạnh phúc đến với mình thì có lẽ suốt đời bạn sẽ phải chờ đợi. Bởi vậy, hãy chủ động tạo nên điều đó với một số gợi ý dưới đây.

- Khi có những ý nghĩ và nỗi buồn, hãy xua chúng ra khỏi đầu và nhớ rằng có những hoàn cảnh bạn không có đủ sức để thay đổi, vậy cách tốt nhất là phải bình tĩnh để suy xét mọi việc.

C: Các bạn hãy nhớ lại những cảm giác tuyệt vời có được trong bạn khi ngắm hoàng hôn ở một nơi tuyệt đẹp nào đó. Hãy nhớ lại sự nhẹ nhõm và niềm vui khi bạn kết thúc thành công một công việc lớn nào đó hoặc thi xong, hay niềm vui khi bất ngờ nhận được một món quà thú vị. Tự bạn sẽ biết những hồi tưởng và ý nghĩ nào sẽ cho cảm giác dễ chịu.

A: Hãy quen với việc cảm thấy mình hạnh phúc và điều đó trở thành một trong những bài tập chủ yếu của bạn. Thường xuyên cười với bản thân và những người khác và hãy để cho họ hiểu rằng bạn là người hạnh phúc.

B: Tóm lại, hạnh phúc là một điều rất đơn giản cũng rất khó tìm kiếm, điều quan trọng nhất là tâm trạng của bạn. Mong các bạn ngồi bên máy thu thanh sớm tìm được niềm hạnh phúc của mình. Cuối cùng, LQ và Sảnh Hoa xin gửi tặng bài hát "Hạnh phúc giữa đời" do Mây Trắng trình bày. Chúc các bạn luôn hạnh phúc.