Dân thủ đô, tiếng Bắc Kinh

...chào...

N: Tham gia chương trình hôm nay còn có...

M:Thưa các bạn, Trung Quốc có câu tục ngữ nói rằng: "Một phương thủy thổ, dưỡng một phương người", có nghĩa là người dân sinh sống ở vùng miền khác nhau thì sẽ có tính cách khác nhau. Mẫn Linh có nghe nói một cách nói về dân ba miền Việt Nam thế này: "Dân miền Bắc thường thể hiện mình qua lời nói, dân miền Trung thường thể hiện mình qua thái độ, cử chỉ, còn miền Nam thì thể hiện qua phong cách".

H:....

N: Nam Dương cũng nghe nói một cách nói về tính cách người dân ba miền Việt Nam, đó là "Người miền bắc thường ăn nói nhẹ nhàng, kín đáo, suy nghĩ sâu xa. Người miền trung thì mộc mạc, chất phác nhưng lại có tính cục bộ. Người miền nam thì phóng khoáng cởi mở, dễ gần", chị có đồng ý cách nói này không ạ?

H:...

M: Vậy, chị có bao giờ quan sát đặc trưng tính cách của các vùng miền Trung Quốc không ạ?

H:...

N/M:

N: Trong các vùng miền ở Trung Quốc, dân thủ đô Bắc Kinh là được nhiều người quan tâm nhất, hôm nay mời các bạn cùng tìm hiểu sơ qua về dân Thủ đô, tiếng Bắc Kinh, Trung Quốc.

M: Nam Dương là người Bắc Kinh, vậy, ngoài Nam Dương ra, chị có quen nhiều người Bắc Kinh không? Chị thấy đặc trưng tính cách của người Bắc Kinh có nổi bật không ạ? Chị nhận xét thế nào về tính cách của người Bắc Kinh?

H:...

N: Chúng ta thường hay nhắc đến dân Thủ đô, nhưng cũng như Thủ đô Hà Nội, Việt Nam, cùng với dân số vãng lai ngày càng đông, người Bắc Kinh gốc cũng dần dần "ít" đi.

M: Vậy, thế nào mới gọi là người Bắc Kinh gốc, hả Nam Dương?

N: Người Bắc Kinh gốc là những người dân sinh sống ở Bắc Kinh từ ba thế hệ trở lên. Nhưng khái niệm "ít" đi mà Nam Dương vừa nói ở đây là chỉ người Bắc Kinh đã pha trộn nhiều văn hóa của các địa phương Trung Quốc, những gia đình người Bắc Kinh gốc ít đi, những gia đình kết hợp giữa người Bắc Kinh và người ngoại tỉnh tăng lên.

M: Vâng. Chị đã làm việc ở Bắc Kinh hơn hai năm rồi, chị có tiếp xúc nhiều với người Bắc Kinh gốc không ạ? Những người Bắc Kinh mà chị tiếp xúc làm trong lĩnh vực nào?

H:...

N: Thực ra, nếu bạn đến Bắc Kinh du lịch hay đi dạo trên đường phố Bắc Kinh, có lẽ trong mười người mà bạn bắt gặp chỉ có một đến hai người là người Bắc Kinh, trừ phi bạn đi vào trong các ngõ ngách nội thành Bắc Kinh.

M: Chị thử đoán xem ở Bắc Kinh, nghề nào có số người Bắc Kinh làm việc đông nhất ạ?

H:...

N: Thực ra có một ngành được mọi người công nhận có số người Bắc Kinh đang hành nghề đông nhất, đó là tài xế taxi.

H/M:...

N: Ngoài ra, nếu chị để ý thì chị sẽ phát hiện những người làm nghề giao thông công cộng, như tài xế xe buýt, người bán vé trên xe buýt, tàu điện ngầm...hầu như đều là người Bắc Kinh.

H/M:...

M: Ngoài ra,....

N: Mời bạn tiếp tục theo dõi chương trình Chung quanh chúng ta. Nam Dương, Mẫn Linh và chị Thu Huyền đang có mặt trong phòng thu Bắc Kinh chuyện trò với các bạn về chủ đề "Dân Thủ đô, tiếng Bắc Kinh" hôm nay.

M: Thưa chị Huyền, lúc chị còn học tiếng Trung Quốc ở Việt Nam, chị có cho rằng tiếng Phổ thông Trung Quốc và tiếng Bắc Kinh là giống nhau không?

H:...

N: Thực ra, định nghĩa của tiếng Phổ thông Trung Quốc là "tiếng nói chung của dân tộc Hán hiện đại lấy âm Bắc Kinh làm âm chuẩn, lấy phương ngôn Bắc Kinh làm phương ngôn cơ bản, lấy tác phẩm bạch thoại hiện đại mẫu mực làm quy phạm ngữ pháp". Có nghĩa là, mặc dù tiếng Phổ thông lấy tiếng Bắc Kinh làm cơ sở, lấy "âm Bắc Kinh " làm âm chuẩn, nhưng tiếng Phổ thông không phải là tiếng Bắc Kinh.

M: Vậy, Nam Dương thử nói một hai câu tiếng Bắc Kinh để xem chị Huyền và các bạn thính giả đang có mặt bên máy thu thanh biết tiếng Trung Quốc có hiểu hay không?

N:...

H...

M: Phải công nhận là tiếng Bắc Kinh mang đậm bản sắc địa phương và rất thâm thuý. Tức là khi nói chuyện với một người Bắc Kinh, họ thường không nói rõ trực tiếp ý của mình, và không nói quá tuyệt đối. Ví dụ khi khen một người, thường không nói trực tiếp là tốt, mà chỉ nói là "tạm được".

H:...

M: Khi nghe người Bắc Kinh nói chuyện, thoạt nghe là không vấn đề gì, nhưng về sau nghĩ lại mới thấy buồn cườivì phát hiện hình như họ vừa nói xấu mình.

H:..

N: Hơn nữa, Nói đến tiếng Bắc Kinh thì không thể không nhắc đến âm uốn lưỡi, tiếng Trung gọi là "儿话音", tức là thêm chữ "nhi" đằng sau danh từ. Ví du như từ "bó hoa này rất đẹp", người Bắc Kinh thường nói "bó hoa nhi này rất đẹp", tức "花儿", nếu không có chữ "nhi" thì đọc là "花".

M: Vâng, không chỉ các bạn nước ngoài học tiếng Trung mà kể cả người dân tỉnh khác cũng sử dụng nhầm các âm uốn lưỡi. Hơn nữa, âm này lại rất khó phát âm chuẩn, nhiều người không phát âm được các âm uốn lưỡi. Chị thấy khó bắt chước các âm uốn lưỡi không?

H:...

N: Thực ra, nếu các bạn biết được một số quy luật khi sử dụng những âm uốn lưỡi thì cũng dễ hiểu thôi. Ví dụ, nói đến "门", nghĩa là cửa, trong tiếng Bắc Kinh, nếu thêm chữ "nhi" vào đằng sau, thành "门儿" là chỉ cửa nhỏ. Tức là khi phát âm uốn lưỡi các danh từ thì thường sẽ nhỏ hóa các danh từ. Ví dụ cổng trưởng không thể thêm chữ nhi vào đằng sau thành âm uốn lưỡi, còn cửa phòng ký túc xá thì có thể phát âm uốn lưỡi.

M: Còn nhiều loại nữa, ví dụ tỏ ý dễ thương, thân mật cũng có thể thêm chữ nhi vào đằng sau tên người....

N: Còn một số từ, nếu thêm chữ nhi vào đằng sau sẽ có ý hoàn toàn khác, các bạn nên thận trọng khi sử dụng các âm uốn lưỡi.

M: Tốt nhất là nói tiếng Phổ thông...

N: Mong các bạn hiểu thêm về dân Thủ đô, tiếng Trung Quốc Trung Quốc qua chương trình hôm nay, do thời gian có hạn, chương trình hôm nay xin tạm ngừng tại đây....