10 cụm từ thịnh hành nhất của Trung Quốc năm 2012

Năm 2012, những cụm từ thịnh hành bắt nguồn từ mạng In-tơ-nét không ngừng xuất hiện: "năng lượng chính", "cao đẹp giàu", "trắng giàu xinh", "Nguyên Phương, anh thấy thế nào?"... Đằng sau mỗi một cụm từ sống động đều là một câu chuyện độc đáo, đều là một thế giới độc đáo. Những câu chuyện độc đáo này tập hợp lại với nhau, đã làm nổi bật đặc điểm của thời đại này bằng một phương thức độc đáo... Trong chương trình đặc biệt đón tết dương lịch năm 2013 hôm nay, chúng tôi xin điểm lại 10 cụm từ thịnh hành nhất của Trung Quốc năm 2012...

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn theo dõi chương trình đặc biệt đón tết dương lịch năm 2013 của Đài Phát thanh quốc tế Trung Quốc, tôi là Hùng Anh.

Hải Vân: Hải Vân xin kính chào quý vị và các bạn. Rất vui được cùng quý vị và các bạn đón chào một năm mới qua làn sóng điện của Đài.

Hùng Anh: Hôm nay là tết Dương lịch năm 2013, Hải Vân và Hùng Anh xin chúc quý vị và các bạn một năm mới sức khỏe dồi dào, gia đình hạnh phúc, gặt hái được nhiều thành công trong cuộc sống.

Hải Vân: Năm 2012 đã khép lại, năm 2013 đã đến với mỗi chúng ta, mong rằng tâm trạng của chúng ta cũng như tờ lịch đã giở sang một trang mới, có thu hoạch mới, có tiến bộ mới, có niềm vui mới trong năm mới.

Hùng Anh: Vâng, trước một năm mới đầy hứa hẹn, ngoài đặt ra kế hoạch mới cho năm mới ra, chúng ta cũng thường phải tổng kết những từng trải của năm cũ. Vậy trong năm 2012 vừa rồi, những câu chuyện được người Trung Quốc nhắc đến nhiều nhất là gì? Mối quan tâm của người Trung Quốc nằm ở đâu? Bộ mặt tinh thần của người Trung Quốc ra sao? Trong mạng In-tơ-nét Trung Quốc đã xảy ra chuyện gì đáng để suy ngẫm?

Hải Vân: Để trả lời những câu hỏi trên, trong chương trình đặc biệt đón tết Dương lịch năm 2013 hôm nay, chúng ta xin chia sẻ với quý vị và các bạn 10 cụm từ thịnh hành nhất trong năm qua, mong rằng thông qua những cụm từ này, các bạn có thể hiểu được phần nào những tư duy, tâm lý và tình cảm của người Trung Quốc trong năm qua.

1. Năng lượng chính

Hùng Anh: Năng lượng chính có nghĩa là một loại động lực và tình cảm lành mạnh lạc quan, tích cực vươn lên. "Năng lượng chính" vốn là danh từ có xuất xứ từ Vật lý học, trong cuốn sách "Sơ lược thời gian" của ông Hoóc-kim từng viết: "Vũ trụ vật chất được cấu thành từ năng lượng chính".

Hải Vân: Sự thịnh hành của "năng lượng chính" bắt nguồn từ cuốn sách "Năng lượng chính" của nhà tâm lý học Anh Richard, trong đó ông đã ví cơ thể con người như một trường năng lượng, thông qua kích thích tiềm năng nội tại, khiến con người thể hiện một bản ngã mới, từ đó càng tự tin hơn, tràn đầy sức sống hơn.

Hùng Anh: Hiện nay, mọi người thích gắn một cái mác "năng lượng chính" cho tất cả những người và sự việc mang tính tích cực, lành mạnh, thúc giục người khác phấn chấn, tăng thêm sức mạnh và dạt dào niềm tin.

Hải Vân: Vâng, chẳng hạn như Hải Vân thấy Hùng Anh dạo này tinh thần phơi phới, làm việc tích cực hăng hái, Hải Vân có thể nói, Hùng Anh ơi, em thấy anh là một người có rất nhiều "năng lượng chính".

Hùng Anh: Vâng, năng lượng chính rất là quan trọng đối với mỗi người chúng ta, có thể giúp chúng ta có một tâm trạng thoải mái, dễ chịu, tràn đầy sức sống hơn bao giờ hết, mong rằng trong năm mới, chúng ta đều là người tràn đầy "năng lượng chính".

Hải Vân. Vâng, tin rằng với "năng lượng chính" kỳ diệu này, chúng ta sẽ có thể gặt hái được rất nhiều thành công trong cuộc sống.

Hùng Anh: Trong 10 cụm từ thịnh hành nhất, "năng lượng chính" xếp vị trí hàng đầu. "Năng lượng chính" tuyệt đối là một trong những cụm từ được 1,3 tỷ người Trung Quốc ưa chuộng nhất, người sử dụng rất rộng rãi từ nguyên thủ quốc gia, cho tới người dân bình thường.

Hải Vân: Vâng, ngày 13/12/2012, khi tiếp Cựu Tổng thống Mỹ Ca-tơ, Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình nêu rõ: Hai nước Trung-Mỹ cần phải không ngại gian nan, cố gắng sáng tạo đổi mới, tích lũy năng lượng chính.

2. Nguyên Phương, anh thấy thế nào?

Hùng Anh: Câu hỏi này có xuất xứ từ phim truyền hình dài tập "Thần thám Địch Nhân Kiệt". Mỗi khi gặp những vụ án khó xử, Địch Nhân Kiệt đều hỏi trợ lý Lý Nguyên Phương: "Nguyên Phương, anh thấy thế nào?" Trong khi đó câu trả lời của Lý Nguyên Phương thông thường là: "Bẩm đại nhân, việc này kỳ quặc, đằng sau ắt ẩn chứa một âm mưu kinh thiên động địa".

Hải Vân: Cụm từ này thịnh hành là do một sự kiện mạng. Nghi án về một cô gái Tuyền Châu bị ném từ nhà cao tầng xuống sau khi bị giết chết, cảnh sát phán đoán là tự tử. Một cư dân mạng lấy câu "Nguyên Phương, anh thấy thế nào" để chế nhạo, ám chỉ đằng sau vụ án có thể ẩn chứa điều khó hiểu. Sau đó câu hỏi này thịnh hành nhanh chóng, mọi người thích đặt câu hỏi này vào cuối câu hoặc cuối một đoạn văn, bày tỏ nghi vấn, trêu trọc hoặc trưng cầu ý kiến công khai.

Hùng Anh: Chẳng hạn như có cư dân mạng tỏ ý phàn nàn: "Liên tục ba tháng chưa phát lương, Nguyên Phương, anh thấy thế nào?"; tỏ ý trêu đùa "Tối qua nhà nào nhà nấy đều đốt pháo bắn hoa, làm cho tôi cả đêm không ngủ được, Nguyên Phương, anh thấy thế nào?"; người tiếp thị quảng bá sản phẩm "Công ty chúng tôi sẽ đưa ra máy tính sê-ri mới, Nguyên Phương, anh thấy thế nào?"; tỏ ý châm biến hiện thực: "Hôm nay là Ngày Lương thực thế giới, Tổng cục Lương thực nhà nước đề xướng tham gia hoạt động thể nghiệm đói bụng 24 tiếng đồng hồ, Nguyên Phương, anh thấy thế nào"... v.v và v.v.

Hải Vân: Trời ơi, hễ có việc gì đều hỏi Nguyên Phương như vậy thế thì Nguyên Phương chắc bận lắm, vất vả lắm, hàng ngày không biết bị hỏi bao nhiêu lần. Thật là trăm công nghìn việc.

Hùng Anh: Có thể hiểu như vậy, danh từ riêng "Nguyên Phương" là một sự giải tỏa tinh thần, là trút bầu tình cảm nội tâm của mình qua phương thức trêu trọc không có ác ý.

Hải Vân: Các nhà xã hội học nêu rõ, danh từ riêng Nguyên Phương được mọi người ưa chuộng, đã phản ánh tâm lý tìm kiếm chân tướng của công chúng xã hội.

3. xxx trên đầu lưỡi

Hùng Anh: Năm 2012, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc CCTV cho phát sóng phim ký sự "Trung Quốc trên đầu lưỡi", giới thiệu sinh thái ẩm thực và văn hóa ẩm thực phong phú đa dạng của các nơi Trung Quốc, đã được quan tâm rộng rãi. Tiếng tăm của bộ phim này khiến cụm từ "trên đầu lưỡi" nhận được sự ưu ái của mọi người, trở thành "người phát ngôn" của văn hóa ẩm thực, diễn tả một cách linh loạt những ý nghĩa phong phú liên quan.

Hải Vân: Chẳng hạn như "Trung Quốc trên đầu lưỡi", có nghĩa là văn hóa ẩm thực của Trung Quốc; "Niềm vui trên đầu lưỡi", có nghĩa là những niềm vui khi thưởng thức các món ăn mỹ vị. Người Trung Quốc thích đặt câu bằng "xxx trên đầu lưỡi" đã phản ánh tâm lý "thảo dân" tức người dân bình thường lạc quan, khoáng đạt, yêu đời".

4. Nằm cũng trúng đạn

Hùng Anh: "Nằm cũng trúng đạn" xuất xứ từ đối thoại trong bộ phim "Trường học Uy Long" của đạo diễn Chu Tinh Trì. Trong phim có cảnh hai bên đang đấu súng quyết liệt, một người giả vờ chết và nằm xuống đất, người khác bắn súng xuống đất, thế nào lại bắn trúng người giả vờ nằm xuống, người giả vờ chết quát lên "Ôi trời, nằm cũng trúng đạn, đúng là chịu chết".

Hải Vân: Thường thì khi nằm xuống, xác xuất bị bắn trúng là rất thấp, thế mà cũng bị bắn trúng, đúng là chẳng may tý nào cả. Câu này có nghĩa bóng là mình chưa hề làm gì, chưa hề động chạm đến người khác, thế mà cũng bị người ta tấn công, phỉ báng, bày tỏ tâm trạng tự trào, khó xử, không còn biết xoay xở ra sao, đành phải chịu thôi.

Hùng Anh: Câu này thường được dùng trong làng giải trí, chẳng hạn như trước những tin đồn về các ngôi sao màn bạc, họ thường nói mình "nằm cũng trúng đạn", có nghĩa là họ đã cố tình im hơi lặng tiếng không để mình trở thành câu chuyện xăm xoi của người khác, nhưng vẫn bị người ta bàn tán xôn xao, cảm thấy thật là vô cớ.

Hải Vân: Ý nghĩa của câu này mở rộng ra có nghĩa là vô cớ bị dính dáng, bị ảnh hưởng, bị phương hại.

5. Cao giàu đẹp và trắng giàu xinh

Hùng Anh: Cao giàu đẹp có nghĩa là chàng trai cao to, phú quý, đẹp trai, trắng giàu xinh có nghĩa là cô gái da trắng, giàu sang, xinh đẹp, là cụm từ cố định được cấu thành bằng ba từ đơn âm tiết. Cao giàu đẹp và trắng giàu xinh là chàng trai và cô gái có ưu thế tuyệt đối về mặt tìm bạn đời.

Hải Vân: Ban đầu, hai cụm từ này xuất xứ từ sự khái quát của cư dân mạng đối với đặc trưng vai nam và vai nữ chính trong các bộ phim Hàn Quốc và truyện tranh Nhật, bày tỏ sự hâm mộ đối với tình yêu cổ tích giữa "cao giàu đẹp" và "trắng giàu xinh" trong thế giới ảo, đồng thời cũng gửi gắm theo đuổi đối với cuộc sống lý tưởng và tự trào đối với hiện thực giản dị.

6. Kiểu Trung Quốc

Hùng Anh: Cách nói "kiểu Trung Quốc" này xuất xứ từ cuốn tiểu thuyết của Vương Hải Linh mang tên "Ly hôn kiểu Trung Quốc", sau khi cải biên thành phim truyền hình rất được hoan nghênh, cho nên xuất hiện cách nói "...kiểu Trung Quốc". Năm nay, có cư dân mạng đề xuất "Qua đường kiểu Trung Quốc", tức "chờ đủ một số người thì có thể qua đường, không cần quan tâm đến đèn xanh đèn đỏ" đã trở thành ngòi nổ của phong trào sử dụng cụm từ "kiểu Trung Quốc".

Hải Vân: Trên các tin bài phương tiện truyền thông xuất hiện hàng loạt câu cú "....kiểu Trung Quốc", bàn luận người Trung Quốc hoặc vấn đề xã hội của Trung Quốc bằng cách nói hài hước, châm biếm, chẳng hạn như "đưa đón con kiểu Trung Quốc", "gặp mặt kiểu Trung Quốc"..., trong câu trêu đùa bày tỏ tự trào và nghi vấn.

Hùng Anh: Cũng có nghĩa bóng là mang đặc sắc Trung Quốc, chỉ có Trung Quốc mới có hiện tượng này, chỉ có Trung Quốc mới có thể xuất hiện, nước khác hoặc khu vực khác không thể có được, có lẽ chỉ có người Trung Quốc mới hiểu được.

Hải Vân: Hiện nay, hễ gặp hiện tượng mình không biết hoặc là không thể hiểu nổi thì đặt câu bằng "... kiểu Trung Quốc" để tự trêu đùa, trong đó gửi gắm hy vọng thay đổi hiện trạng không hợp lý, theo đuổi cuộc sống tốt đẹp hơn.

7. A-lếch-xan-đra: Áp lực như núi

Hùng Anh: A-lếch-xan-đra đồng âm với cụm từ tiếng Trung: Áp lực như núi, có nghĩa là sức ép nặng như ngọn núi. Cụm từ này dịch từ tên người nước ngoài "A-lếch-xan-đra" mà người Trung Quốc khá quen thuộc, tạo thành cụm từ vừa có ý đồng âm, vừa có ý ám dụ. Nửa phần đầu "A-lếch" đồng âm với cụm từ tiếng Trung "áp lực", nửa phần sau "xan-đra" đồng âm với cụm từ tiếng Trung "núi to" , có nghĩa là áp lực như núi.

Hải Vân: A-lếch-xan-đra tức Áp lực nặng như núi vừa ra đời lập tức được sự đón nhận nồng nhiệt của mọi người, một là vì thường được sử dụng trong khi giao tiếp, hai là vì nói rất thuận miệng, nghe rất thuận tai, hơn nữa lại có ý nghĩa khá khôi hài. Cụm từ này đã phản ánh tâm trạng lo âu của mọi người trong cuộc sống hiện thực.

Hùng Anh: Người Trung Quốc rất hay sử dụng cụm từ này khi trò chuyện với người khác, chẳng hạn như là: Tôi sắp phải thi đại học, áp lực như núi; tôi mới mua một căn nhà mới, nhưng tiền trả góp hàng tháng đã chiếm hai phần ba lương tháng, áp lực như núi.

Hải Vân: Vâng, nhất là trong cuộc sống hiện đại với nhịp sống nhanh, mọi người thường hay ca thán: áp lực như núi.

Hùng Anh: Vâng, khi chúng ta cảm thấy áp lực như núi chính là lúc chúng ta cần được tiếp thêm "năng lượng chính".

Hải Vân: Vâng, đúng ạ, năng lượng chính càng nhiều, áp lực sẽ càng ít hoặc không còn tồn tại nữa. Mọi người sẽ không còn thấy áp lực nặng như núi nữa.

8. Tán

Hùng Anh: Từ này trước tiên được thịnh hành trên mạng, sau đó trở thành từ của phương tiện truyền thông truyền thống, có hai cách dùng có thể là động từ, cũng có thể làm tính từ. "Tán" làm động từ có thể thay thế rất nhiều từ song âm như: tán dương, tán thành, tán thưởng, tán đồng, tán thán...

Hải Vân: "Tán" làm tính từ có nghĩa là "tốt", một cách nói là đến từ Đài Loan, với lý do là chữ Hán được dùng nhiều nhất trong năm ở Đài Loan do một tờ báo Đài Loan bình chọn năm 2011 là chữ "tán", một cách nói khác là vì phương ngôn khu vực Giang Tô, Chiết Giang và Thượng Hải thường hay dùng chữ "tán" để thể hiện những điều tốt đẹp.

Hùng Anh: Một chữ "tán" bao gồm rất nhiều tình cảm tán dương, tán thành, tán thưởng, tán đồng... thể hiện người Trung Quốc không còn thỏa mãn với thái độ "thờ ơ", mà bắt đầu có sự yêu ghét rõ ràng, ca ngợi cái tốt, phê bình cái xấu.

Hải Vân: Vâng, chẳng hạn như khi gặp những việc tốt người tốt, người Trung Quốc thường nói "tán" để bày tỏ sự ngưỡng mộ.

9. Đẹp nhất

Hùng Anh: Tổ từ "Cương vị+đẹp nhất" là cách dùng từ mới xuất hiện để ca ngợi một người nào đó đã trở thành sức mạnh mới làm cảm động Trung Quốc năm 2012. Việc thịnh hành của tổ từ này bắt nguồn từ tổ từ "người mẹ đẹp nhất".

Hải Vân: Vâng, "người mẹ đẹp nhất" có xuất xứ từ một câu chuyện. Đó là vào năm 2011, một bé gái hai tuổi vị rơi từ tầng 10 xuống, đúng lúc đó chị Ngô Cúc Bình đang ở dưới đất đã chạy ào tới dùng đôi tay đỡ lấy cháu bé. Cháu bé đã được cứu sống, nhưng chị Bình đã bị gãy cánh tay trái. Mọi người ca ngợi chị Bình là "người mẹ đẹp nhất".

Hùng Anh: Từ đó, những danh hiệu "đẹp nhất" dành cho những người làm việc tốt liên tiếp xuất hiện ví dụ như cô giáo đẹp nhất dành cho chị Trương Lệ Lợi, tài xế đẹp nhất dành cho anh Ngô Bân, chiến sĩ đẹp nhất dành cho anh Cao Thiết Thành...

Hải Vân: Vâng, đằng sau những danh hiệu "Cương vị+đẹp nhất", đã thể hiện khát khao của người Trung Quốc đối với chân thiện mỹ.

10. Tiếp hơi đất

Hùng Anh: "Tiếp hơi đất" vốn có nghĩa là gần gũi với hơi thở của đất, dân gian thường nói "ngã nước" tức là không hợp với môi trường khí hậu của địa phương. Trong cụm từ thịnh hành "tiếp hơi đất", "đất" có nghĩa bóng chỉ cuộc sống của bách gia trăm họ. "Tiếp hơi đất" tức là gần gũi với thực tế cuộc sống của người dân, phản ánh tình cảm chân thực của người dân.

Hải Vân: Chẳng hạn như tiểu thuyết của Mạc Ngôn chính là điển hình của sự "tiếp hơi đất", gần gũi với thực tế. Trong khi đó, cán bộ đảng viên "tiếp hơi đất" chính là đi xuống cơ sở, tiếp xúc rộng rãi với người dân, tìm hiểu niềm vui nỗi buồn, tâm tư nguyện vọng của người dân.

Hùng Anh: Trong khi đó, những tác phẩm điện ảnh "tiếp hơi đất" đang dần trở thành dòng chảy chính được người Trung Quốc ca ngợi và đón nhận nồng nhiệt, chẳng hạn như phim hài với giá thành thấp chiếu trong dịp tết dương lịch "Đi lạc ở Thái Lan" đã trở thành phim "bom tấn" về doanh thu phòng vé, lập kỷ lục cao 1 tỷ nhân dân tệ điện ảnh Hoa ngữ, chính là vì bộ phim này đã thể hiện đầy đủ nỗi đắng cay trong cuộc sống của người dân bình thường.

Hải Vân: Trong mỗi một thời kỳ, những cụm từ thịnh hành đều là "chong chóng" để đong đo diễn biến tâm lý xã hội cũng như tình trạng phát triển của xã hội.

Hùng Anh: Trong năm 2012, với tác động của phương tiện truyền thông mới, những cụm từ thịnh hành ở Trung Quốc đã được truyền bá và đón nhận nhanh chóng hơn, nồng nhiệt hơn.

Hải Vân: Bất kể là "năng lượng chính" hay là "áp lực như núi", những cụm từ thịnh hành năm 2012 đã truyền tải tình cảm mâu thuẫn và đòi hỏi phức tạp của 1,3 tỷ người, những cụm từ này không những đã phản ánh rõ nét sắc thái tình cảm của thời đại hiện nay, mà còn cung cấp động lực và mục tiêu để thúc đẩy xã hội phát triển tiến bộ.

Hùng Anh: Nói tóm lại, chúng ta cần phải cảm ơn các cư dân mạng đã làm hun nóng những cụm từ thịnh hành này, trong thời đại ngày nay, chúng ta phải tin tưởng rằng, tất cả tình cảm vui buồn của chúng ta, đều sẽ được diễn đạt một cách lâm ly bằng một cụm từ thịnh hành trên mạng.

Hải Vân: Vâng, theo như Hải Vân được biết Việt Nam cũng có cộng đồng cư dân mạng rất là lớn mạnh, chắc chắn cũng có những cụm từ thịnh hành nhất, được người dân Việt Nam ưu ái nhất, chúng tôi cũng rất mong được chia sẻ với quý vị và các bạn.