Siêu thị từ thiện

Nghe Online-I            Nghe Online-II

Các bạn thân mến, siêu thị từ thiện vận hành theo kiểu doanh nghiệp, với mô hình nơi bán hàng + quyên tặng +tuyển mộ người tình nguyện, đang là tìm tòi "để từ thiện có chức năng tạo huyết" của Bộ Dân chính Trung Quốc, được thí điểm tại quận Tây Thành thành phố Bắc Kinh. Từ tháng 5 năm 2011 đến nay, Phòng Dân chính quận Tây Thành Bắc Kinh đã lần lượt mở siêu thị từ thiện tại bốn khối phố. Mặc dù con số của Bộ Dân chính Trung Quốc cho thấy, đến cuối năm 2010, Trung Quốc đã có hơn 8 nghìn siêu thị từ thiện. Nhưng người phụ trách hữu quan cho biết, những siêu thị từ thiện này chủ yếu đóng vai trò tiếp nhận quyên tặng và cấp phát cứu tế nhu yếu phẩm sinh hoạt cho những người nghèo, sự vận hành của nó vẫn dựa vào ngân sách của Chính quyền; những siêu thị từ thiện thực sự có thể tự vận hành, có chức năng "tạo huyết" rất ít. Bạn có biết siêu thị từ thiện là gì không? Hoan nghênh bạn đón nghe tiết mục Lăng kính cuộc sống hôm nay.

*********************

LQ: Thưa quý vị và các bạn, LQ rất phấn khởi lại được phục vụ quý vị và các bạn trong tiết mục "Lăng kính cuộc sống".

SH: Sảnh Hoa xin chào quý vị và các bạn, rất hân hạnh lại gặp quý vị và các bạn trong tiết mục hôm nay, tham gia chương trình hôm nay còn có anh Thanh Long, xin chào anh Thanh Long.

TL: Vâng, xin chào chị Sảnh Hoa, xin chào chị Lệ Quyên, xin chào các bạn nghe Đài.

LQ: Mở đầu tiết mục LQ xin hỏi anh TL và SH có hay đi siêu thị mua đồ không ?

TL: Vâng, thường xuyên, đồ dùng hàng ngày, thực phẩm cơ bản đều mua ở siêu thị.

SH: Vâng, Sảnh Hoa cũng không ngoại lệ, tin chắc rằng siêu thị rất quen thuộc với các bạn sinh sống ở thành phố.

LQ: Đúng vậy. Nhưng anh TL và SH có biết thế nào là siêu thị từ thiện không ? và siêu thị từ thiện đã ra đời trong bối cảnh như thế nào ?

SH: Tin rằng, phần lớn các bạn thính giả cũng giống như Sảnh Hoa, lần đầu tiên được nghe cách gọi này. Vậy, chị Lệ Quyên đừng thử thách bọn em nữa, mời chị giới thiệu cho chúng ta về loại hình siêu thị này nhé.

LQ: Siêu thị từ thiện ra đời đầu tiên ở Mỹ, nghiệp vụ chủ yếu của siêu thị này là tiếp nhận, xử lý, tiêu thụ những đồ cũ của mọi người quyên tặng, rồi dùng khoản tiền bán được mở các loại nhà máy phúc lợi, cơ quan bồi dưỡng nghề nghiệp, nơi sắp xếp việc làm cho những người khuyết tật, người thất nghiệp, người di dân v.v. Thường áp dụng mô hình "Phía trước là siêu thị, phía sau là nhà xưởng", tức phía trước là "Siêu thị từ thiện", đằng sau là nhà xưởng sửa chữa, xử lý các đồ mà mọi người quyên tặng. Năm 1902, với phương thức vận hành kiểu siêu thị, cơ quan từ thiện của Mỹ đã thành lập "Tổ chức Từ thiện Hảo ý"- một thực thể hoạt động từ thiện kiểu mới, nó là một loại "công ty" miễn thuế do tổ chức phi lợi nhuận thành lập, trụ sở đặt tại Lốt-an-giơ-lét, các chi nhánh rải rác khắp nơi trong toàn quốc, đồng thời có hội viên tại 37 nước trên thế giới.

SH: Vâng, trước khi dàn dựng chương trình hôm nay, Sảnh Hoa cũng có tìm hiểu trước một số tài liệu. Sau đây, Sảnh Hoa xin giới thiệu với quý vị và các bạn tình hình phát triển về siêu thị từ thiện ở Trung Quốc nhé.

Xét về góc độ thời gian, siêu thị từ thiện ở Trung Quốc không còn là điều gì mới mẻ. Tháng 5 năm 2003, siêu thị từ thiện đầu tiên trong nước đã khai trương tại đường Chấn Ninh, thành phố Thượng Hải. Tháng 5 năm 2004, Bộ Dân chính nhà nước Trung Quốc đã ban hành "Thông tư về phổ biến xây dựng "Siêu thị từ thiện" tại các thành phố lớn và vừa". Đến sang năm, năm 2013, sự phát triển siêu thị từ thiện tại Trung Quốc sẽ bước sang năm thứ 10. Anh Thanh Long có đánh giá thế nào phương thức vận hành siêu thị từ thiện ở Trung Quốc và Mỹ?

TL: Cơ quan từ thiện Mỹ mượn mô hình vận hành của siêu thị, đã mở ra thực thể vận hành từ thiện kiểu mới—họ vận hành với mô hình doanh nghiệp xã hội, nghiệp vụ chính là tiếp nhận, xử lý và bán những đồ vật cũ mà mọi người quyên tặng, dùng số tiền kiếm được để giúp đỡ nhóm người yếu thế trong xã hội. Sau này mọi người gọi cửa hàng tiếp nhận đồ vật quyên tặng, dùng lợi nhuận vào công ích này là "Siêu thị từ thiện". Tháng 5 năm 2003, siêu thị từ thiện đầu tiên ở Trung Quốc xuất hiện ở ngõ 405 đường Chấn Ninh thành phố Thượng Hải, siêu thị này có các chức năng tiếp nhận đồ quyên tặng, giúp đỡ người nghèo và biến đồ vật quyên tặng thành tiền mặt, đồ vật quyên tặng trong cửa hàng như quần áo, văn phòng phẩm, đồ da, hàng thủ công mỹ nghệ v.v đều được bày bán công khai với mọi người với giá rẻ hơn giá ngoài thị trường. Bên cạnh đó, siêu thị này còn làm nhiệm vụ cấp phát đồ vật cứu tế cho các hộ nghèo khó ở địa phương và tiếp nhận sự quyên tặng của mọi người. Khác với Goodwill của Mỹ, siêu thị từ thiện của đường Chấn Ninh Thượng Hải dựa vào Trung tâm dịch vụ vật tư cứu trợ quyên tặng của Quỹ Từ thiện Thượng Hải. Lúc đó, giá trị đồ vật quyên tặng mà Trung tâm này nhận được đã vượt quá 40 triệu Nhân dân tệ, mở siêu thị từ thiện là muốn nhanh chóng biến một số đồ vật quyên tặng thành tiền mặt.

LQ: Lúc đó, có một dạo hình thức bán những thứ mà mọi người quyên tặng này đã bị mọi người nghi ngờ, ông Mã Trọng Khí lúc đó là Phó Tổng Thư ký Quỹ Từ thiện thành phố Thượng Hải giải thích rằng, những đồ vật mà mọi người quyên tặng để trong kho phải cố gắng tận dụng, thông qua siêu thị từ thiện, trong quá trình bán những đồ mà mọi người quyên tặng để đổi thành tiền mặt thì có thể giúp đỡ được càng nhiều người. Trước hết là những người thu nhập thấp có thể mua được những nhu yếu phẩm với giá rẻ, trong khi đó bán được tiền lại có thể giúp đỡ những gia đình nghèo khó hơn. Anh TL thấy có đúng không ?

TL: Mặc dù cũng có tranh luận, nhưng siêu thị từ thiện đã nhận được những lời ca ngợi sau khi du nhập vào Trung Quốc. Ngày đầu mới mở cửa siêu thị từ thiện ở đường Chấn Ninh thành phố Thượng Hải đông như trẩy hội, những người có tiếng tăm danh vọng trong xã hội đến hiện trường quyên tặng để bày tỏ sự ủng hộ, báo giới địa phương cũng dành sự đánh giá tốt "hàng đẹp giá rẻ tràn đầy tình thương". Năm 2004, Bộ Dân chính Trung Quốc đã liên tục gửi hai Thông tư, yêu cầu các thành phố lớn và vừa có điều kiện phải mở và tích cực mở rộng siêu thị từ thiện hướng tới quần chúng khó khăn trong xã hội. Kể từ năm đó, siêu thị từ thiện đã xuất hiện như măng mọc sau mưa tại Trung Quốc.

SH: Thế nhưng, siêu thị từ thiện tại Trung Quốc cũng đứng trước rất nhiều khó khăn. Có siêu thị từ thiện nằm ở góc đường vắng người, không thu hút được sự chú ý của người qua lại. Thí dụ như siêu thị từ thiện khu chung cư Hô Gia Lầu, quận Triều Dương, thành phố Bắc Kinh. Siêu thị này "ẩn mình" trong một căn nhà cấp 4 không rõ địa chỉ, tấm biển treo bên ngoài đã bạc màu vì mưa gió, bên trong đặt thùng quyên góp của Hội từ thiện. Hiện nay, "siêu thị" này đã không còn mở cửa kinh doanh, nghiệp vụ chính là phát vật tư, tiếp nhận quyên góp. Một số siêu thị từ thiện cũng đóng cửa kinh doanh, dường như không quan tâm đến việc có khách hàng hay không.

LQ: Xem ra quản lý siêu thị từ thiện gặp rất nhiều khó khăn. Vậy thì các bạn có ấn tượng thế nào đối với "Siêu thị từ thiện"? Bây giờ chúng ta cùng thưởng thức bài hát: Xây đắp tình yêu do Dương Mỵ thể hiện, sau đó tiếp tục thảo luận chủ đề này. Lời ca có đoạn: Em sẽ dành trọn đời trọn kiếp để xây đắp tình yêu, trên nhân gian có biết bao phiền muộn muốn quên lãng, trong biển khổ phiêu dạt hình bóng cũ của anh, quay đầu lại mới thấy đã bước ra khỏi hồng trần muôn trượng.

*********************

SH: Hoan nghênh quý vị và các bạn quay trở lại chương trình "Lăng kính cuộc sống" của Đài Phát thanh quốc tế Trung Quốc. Chúng ta tiếp tục đề tài thảo luận hôm nay---Siêu thị từ thiện. Các bạn có ấn tượng thế nào về "siêu thị từ thiện"? Anh Thanh Long có ấn tượng thế nào về siêu thị từ thiện ở Trung Quốc?

TL: Nói thực lòng, ấn tượng chung của tôi là, hoặc là siêu thị không có chức năng siêu thị, hoặc là từ thiện không có chức năng siêu thị. Đây không phải ý định ban đầu của nhà ấn định chính sách. Siêu thị từ thiện không bán đồ vật quyên tặng thì không gọi là siêu thị từ thiện. Nguyên Vụ trưởng Vụ Từ thiện Bộ Dân chính Trung Quốc Vương Chấn Diệu năm xưa ký Thông tư mở rộng siêu thị từ thiện, ông nói, lúc đó vốn mong thông qua vận hành thị trường hoá, bán vật tư quyên tặng với giá rẻ cho người cần dùng. "Thế nhưng, phần lớn các nơi vì quy mô khá nhỏ, kinh doanh thiếu quy phạm tiêu chuẩn và sức sống, chưa được phát triển lớn." Bởi vậy, siêu thị từ thiện để vật tư quyên tặng có thêm 'chức năng tạo huyết' còn phải tìm tòi cục bộ. Cơ chế quản lý, giám sát cụ thể còn phải điều chỉnh, điều phối, đảm bảo tất cả lợi nhuận của siêu thị từ thiện đều được dùng vào sự nghiệp từ thiện khu vực.

LQ: Vậy thì, làm thế nào để vượt qua khó khăn và tiếp tục phát triển? Anh TL có kiến nghị gì hay không?

TL: Cá nhân tôi cho rằng, siêu thị từ thiện cần phải có lãi, nếu không thì không sao duy trì được. Siêu thị từ thiện không có lãi đã phát huy vai trò tương trợ tại cộng đồng, nhưng không sao làm sống động cộng đồng. Quan điểm của ông Vương Chấn Diệu tương tự với ông Dương Đoàn, so sánh cho thấy, ông mong đợi hơn vào vào mô hình thương mại hoá của quận Tây Thành thành phố Bắc Kinh, thương mại hoá, quy mô hoá, mới có lối thoát.

SH: Vậy, nếu để một số tình nguyện viên nhiệt tình với công việc công ích đến làm người phụ trách siêu thị, thì có thể tiếp thêm sức sống cho phát triển siêu thị từ thiện hay không? Thành phố Trung Sơn, tỉnh Quảng Đông đã làm thử "Kết hợp dịch vụ tình nguyện với siêu thị từ thiện". Số 84 đường Bách Viên, thành phố Trung Sơn có một cửa hàng xinh xắn sạch sẽ, trong cửa hàng có bán sách, văn phòng phẩm, búp bê và hàng thủ công mỹ nghệ, nếu không có hàng chữ to "Cửa hàng nhân ái từ thiện" bắt mắt và nhiều biểu ngữ dán ở ngoài cửa,thì mọi người sẽ cho rằng đó là một cửa hàng bán đồ thủ công mỹ nghệ.

TL: Vâng, chị nêu ví dụ này rất đúng, cửa hàng tình thương từ thiện này do Hội Người tình nguyện thành phố Trung Sơn tỉnh Quảng Đông quản lý và vận hành, đã đăng ký là "đơn vị phi doanh nghiệp do nhân dân thành lập" với Sở Dân chính. Theo ông Lý Hiểu Minh, Phó Chủ tịch Hội Người từ thiện trẻ thành phố Trung Sơn cho biết, ngày đầu thành lập vào năm 2007, cửa hàng này vận hành theo quan niệm "doanh nghiệp xã hội", chỉ là hiện nay trong nước còn không thể đăng ký là doanh nghiệp xã hội, để giành được tư cách pháp nhân độc lập, mới đăng ký là "đơn vị phi doanh nghiệp do nhân dân thành lập".

Năm 2006, ông Đỗ Mẫn Kỳ, Chủ tịch Hội Người từ thiện trẻ thành phố Trung Sơn lúc đó đi Anh học tập, ông phát hiện, nhiều tổ chức từ thiện nhân dân Anh đã du nhập mô hình vận hành doanh nghiệp, với hình thức "doanh nghiệp xã hội" đã thu được lợi nhuận khả quan, thoát khỏi phụ thuộc vào sự tài trợ của bên ngoài. Ông Đỗ Mẫn Kỳ khi đó đã nghĩ, có thể hay không học tập mô hình tổ chức từ thiện Anh, cũng mở một "doanh nghiệp xã hội" tại Trung Sơn?

Ý tưởng sáng lập cửa hàng tình thương từ thiện của ông Đỗ Mẫn Kỳ đã nhận được sự ủng hộ của Chính quyền thành phố Trung Sơn và doanh nghiệp địa phương. Chính quyền thành phố Trung Sơn đã cấp cho Hội Người tình nguyện một cửa hàng mặt tiền ở số nhà 84 đường Bách Uyển để mở cửa hàng tình thương, hai doanh nghiệp giầy dép ở địa phương ̣đã cung cấp vốn khởi động 280 nghìn Nhân dân tệ cho họ, một cửa hàng tình thương từ thiện cung cấp dịch vụ công ích đa nguyên gồm bán hàng, tiếp nhận đồ vật quyên tặng và phục vụ tình nguyện v.v do vậy đã nảy mầm tại Trung Sơn.

LQ: Đúng vậy, hiện nay, cả thành phố Trung Sơn đã có 12 cửa hàng Từ thiện Tấm lòng nhân ái, áp dụng mô hình "vận hành theo kiểu bán thị trường hóa", ở đầu cung cấp hàng thì ngoài bán xỉ ra, còn tiếp nhận đồ của doanh nghiệp và cá nhân nhiệt tình với sự nghiệp công ích quyên tặng; còn ở đầu tiêu thụ thì bán hàng theo giá thị trường. Trong khi đó, cửa hàng Từ thiện Tấm lòng nhân ái còn tự khai thác các sản phẩm văn hóa tự nguyện, tổ chức bán hàng công ích không định kỳ để tăng thêm nguồn tiền quyên góp.

TL: Vâng. Đằng sau lợi nhuận cần nhìn thấy sự đầu tư của Chính quyền. Ví dụ như tiền thuê cửa hàng trong một năm không phải rẻ, số tiền thuê nhà đó cửa hàng tình thương không phải trả. Điều đáng chú ý là, tài nguyên mà cửa hàng tình thương Trung Sơn muốn cơ cấu lại là chỉ những tài nguyên dễ lưu chuyển như tiền mặt v.v, còn vật tư mà người dân thường quyên tặng như quần áo cũ v.v, thì nhà tổ chức không mấy có hứng thú. Một quan chức địa phương nói: "Chính quyền làm việc khá thận trọng, quần áo cũ liên quan đến vấn đề vệ sinh, khử trùng, tiền vận chuyển cũng mất khá nhiều tiền."

SH: Siêu thị từ thiện rất cần sự đóng góp của tất cả mọi người, trong đó có bạn. Mong các bạn ngồi bên máy thu thanh có thể đóng góp cho sự nghiệp từ thiện theo khả năng của mình, ví dụ như:

1. Đến siêu thị từ thiện mua hàng, vì siêu thị cam kết dành một phần doanh thu cho vốn công ích từ thiện.

2.Thu xếp đồ cũ và đồ không dùng đến trong nhà để quyên góp cho siêu thị từ thiện.

3.Đến siêu thị từ thiện đăng ký làm tình nguyện viên.

LQ: Đúng vậy, LQ xin bổ xung một điểm.

Bốn là nhận quyên góp tiền trợ cấp cho nhân viên của siêu thị từ thiện, hoặc nhận quyên góp cho siêu thị từ thiện. Tiêu chuẩn nhận quyên góp của Trung Quốc Đại lục là: Quyên tặng 600 nghìn tệ có thể mở một siêu thị từ thiện, quyên tặng 10 nghìn tệ là đủ khoản tiền trợ cấp một năm cho một người hoàn cảnh gia đình khó khăn đến siêu thị từ thiện làm việc. Hiện nay siêu thị từ thiện chủ yếu sắp xếp cho những người hoàn cảnh gia đình khó khăn đến làm nhân viên thu ngân và thủ kho.

Mong mọi người chúng ta đều cùng làm từ thiện, để cả xã hội tràn ngập tình thương yêu.