Tiểu blog Trung Quốc, sức mạnh mạng thay đổi xã hội ; 10 năm vàng son của thương mại điện tử Trung Quốc

Nghe Online-I        Nghe Online-II

Tiểu blog Trung Quốc, sức mạnh mạng thay đổi xã hội

Tháng 4 năm 1994, Trung Quốc được quốc tế chính thức công nhận là quốc gia sở hữu mạng In-tơ-nét toàn chức năng. Trải qua gần 20 năm phát triển, mạng In-tơ-nét phát triển ngày một sôi động tại Trung Quốc và đã bước vào giai đoạn tương đối bình ổn. Đặt biệt là những năm gần đây, cùng với sự tăng trưởng của số lượng cư dân mạng và sự xuất hiện của mặt bằng xã giao kiểu mới như tiểu blog..., người dân Trung Quốc đã bước vào thời đại "phương tiện truyền thông cá nhân" mới mẻ. Hoạt động mạng In-tơ-nét của họ đã thay đổi cuộc sống của mình, cũng thay đổi xã hội Trung Quốc.

Kể từ cuối năm 2009 ra mắt mạng In-tơ-nét Trung Quốc đến nay, tiểu blog đã nhanh chóng nhận được hoan nghênh nồng nhiệt bởi những đặc điểm sử dụng tiện lợi, ngắn gọn tinh tế, chia sẻ nhanh chóng, truyền bá rộng rãi, đã thu hút và tập hợp được rất nhiều người sử dụng trong thời gian ngắn. Đặc biệt là việc ứng dụng của đầu cuối di động như điện thoại di động, càng khiến "viết tiểu blog" trở thành một trạng thái mọi lúc mọi nơi của cư dân mạng. Không ít cư dân mạng nói thẳng rằng mình đã trở thành "fan tiểu blog".

"Tôi tập trung khá nhiều thời gian trên tiểu blog, có lúc đi tàu điện ngầm cũng cầm điện thoại xem. Quan trọng là tôi có thể theo dõi động thái mới của các bạn, thỉnh thoảng tôi viết tiểu blog còn có thể rủ bạn học đi chơi. Có nhiều đề tài nóng bỏng trên tiểu blog, cơ bản mỗi ngày tôi xem vài lần, cập nhật thông tin. Có những chuyện mới mẻ gì hoặc thông tin quan trọng gì tôi đều có thể nắm được trong thời gian sớm nhất".

Báo cáo thống kê tình hình phát triển mạng In-tơ-nét Trung Quốc lần thứ 30 do Trung tâm thông tin mạng In-tơ-nét Trung Quốc công bố tháng 7 năm 2012 cho thấy, tính đến nửa đầu năm nay, Trung Quốc đã có 274 triệu người sử dụng tiểu blog, tỷ lệ sử dụng của cư dân mạng là 50,9%, trong đó số người sử dụng qua đầu cuối điện thoại di dộng là 170 triệu. Phó Viện trưởng Học viện Báo chí trường Đại học Nhân dân Trung Quốc, giáo sư Dục Quốc Minh cho rằng, sở dĩ tiểu blog có thể phát triển nhanh chóng như vậy chủ yếu là vì tiểu blog đã cung cấp mặt bằng để các thành viên xã hội tham gia phát biểu ý kiến.

"Trước đây, biểu đạt quan điểm của xã hội Trung Quốc cần phải thông qua phương tiện truyền thông đại chúng mới có thể thực hiện, sự biểu đạt ngôn luận này tồn tại một số hạn chế và nhược điểm về tính rộng rãi và tính đa dạng. Ngày nay, toàn xã hội Trung Quốc xuất hiện phương thức biểu đạt dân ý càng đa dạng hơn, trên thực tế là gắn với sự phát triển hiện nay của xã hội Trung Quốc. Cần có mặt bằng phát biểu ý kiến phù hợp với sự phát triển của xã hội, mới có thể tập trung quan điểm, ý kiến mọi mặt, để tiện cho xem xét cân bằng ý kiến của các tầng lớp xã hội trong quá trình xây dựng cơ chế xã hội cũng như phát triển của cả xã hội."

Hiện nay, tiểu blog đã từng bước phát triển trở thành điểm cốt lõi trong "hệ thống tuần hoàn thông tin dư luận" mạng In-tơ-nét Trung Quốc, trở thành con đường chuyển tải tất yếu của rất nhiều thông tin mạng In-tơ-nét. Đối với một số sự kiện đột xuất hoặc sự kiện lớn, tiểu blog do người đích thân trải nghiệm hoặc tận mắt chứng kiến thể hiện nổi bật tính cập nhật, tính thời sự và tính nhanh nhạy của việc truyền bá thông tin thời đại phương tiện truyền thông cá nhân, trong khi đó sự chuyển tải của tiểu blog lại có thể tập hợp thông tin phân bố rải rác trên các mặt bằng mạng In-tơ-nét như cổng giao tiếp điện tử, blog, diễn đàn, thông tin qua phương tiện nghe nhìn..., đồng thời hình thành nội dung mới trên cơ sở thông tin ban đầu và tiến hành truyền tải.

Ngày 21/7 năm nay, Bắc Kinh gặp trận mưa lớn nhất trong 60 năm qua, nhiều đoạn đường bị ngập nước. Lúc ấy, rất nhiều cư dân mạng đã sử dụng mặt bằng mạng xã hội như tiểu blog báo cáo tình hình thiên tai, chuyển tải thông tin cứu trợ cho cơ quan chính phủ, cũng có một số dân chúng sau khi tìm hiểu tình hình thiên tai qua tiểu blog, đã tự phát tổ chức đội xe đưa đón hành khách bị mắc kẹt tại sân bay, chủ động cung cấp nơi ăn chốn ở cho người dân gặp thiên tai, chuyển từ "chuyển tải thông tin trên mạng" sang "cứu trợ thực tế" Chủ nhiệm Phòng nghiên cứu Truyền thông học Sở nghiên cứu báo chí và truyền thông Viện Khoa học xã hội Trung Quốc Khương Phi cho rằng, trong việc này, hai hiệu ứng của truyền bá tiểu blog đã được thể hiện đầy đủ:

"Trên tiểu blog, ngoài quan hệ giao tiếp giữa cá nhân ra, còn tăng thêm đồng nghiệp, bạn bè, chuyên gia học giả, cán bộ nhà nước không hề quen biết...Như vậy, thông tin không ngừng truyền tải, đây là hiệu ứng mở rộng hiệu ứng đầu tiên. Thứ hai, qua mặt bằng tiểu blog, có thể thực hiện hiệu quả hiệu ứng tập hợp chủ đề. Như vậy có thể động viên đông đảo cộng đồng cùng quan tâm một sự kiện, có một chủ đề liên quan thu hút ánh mắt phân tán, tập trung sức chú ý của nhân dân. Cho nên nói tiểu blog đã cung cấp kênh tiện lợi và hiệu quả trong quá trình xử lý sự kiện đột xuất quan trọng."

Tiểu blog không những thu hút cư dân mạng tự do bày tỏ ý nguyện, mà còn cung cấp một mặt bằng trao đổi giữa cơ quan và quan chức chính quyền với dân chúng. Trong hai kỳ họp Quốc hội và Chính hiệp năm nay, đông đảo Đại biểu quốc hội và Ủy viên Chính hiệp mở tiểu blog tác động tích cực với đông đảo cư dân mạng, hình thành trào lưu "tham gia chính trị qua tiểu blog". Cơ quan chính quyền các cấp cũng đồng loạt mở tiểu blog chính quyền, giao lưu với dân chúng. Tính đến đầu tháng 6 năm nay, tiểu blog cơ quan chính quyền các cấp qua xác nhận đã lên tới 25866, trong đó có một số tiểu blog xuất sắc sôi động, có sức truyền bá, định hướng và gần gũi.

Ảnh: Phòng làm việc tiểu blog "Bình An Bắc Kinh"

"Bình An Bắc Kinh" là tiểu blog chính thức của Sở Công An thành phố Bắc Kinh, xếp thứ hai trong "10 tiểu blog cơ quan công việc chính phủ" Trung Quốc được bình chọn nửa đầu năm nay. Người phụ trách "Bình An Bắc Kinh" Dương Tĩnh Ba giới thiệu, quản lý một tiểu blog chính phủ bằng hình thức được công chúng quan tâm và yêu thích không phải là điều dễ dàng, cần sự biểu đạt gần gũi với tiểu blog về mặt hình thức, cũng cần thực sự hiểu được nhu cầu của quần chúng.

Ảnh: Nhóm công tác tiểu blog "Bình An Bắc Kinh" nghiên cứu và thảo luận công việc

"Lúc đầu chúng tôi mới mở tiểu blog, hiệu quả không được tốt lắm, có cư dân mạng phê bình, nhắc nhở rằng tiểu blog quá là cứng nhắc, hơn nữa nội dung không phải là mọi người quan tâm. Qua nhiều lần nghiên cứu và phân tích, trong quá trình mày mò từng bước chúng tôi phát hiện, dùng phương thức kể truyện, cư dân mạng sẽ cảm thấy có hứng thú hơn. Do vậy chúng tôi thường kể những vụ án và nhắc nhở theo hình thức kể chuyện. Khi trả lời, chúng tôi cũng cố gắng tránh cách trả lời công thức hóa, trình tự hóa, tránh gây cảm giác cứng nhắc cho cư dân mạng."

Ảnh: Nhân viên của nhóm công tác tiểu blog "Bình An Bắc Kinh"thăm cư dân mạng

Tiểu blog cung cấp một mặt bằng như vậy: bạn vừa có thể làm khán giả, theo dõi thông tin bạn quan tâm; cũng có thể làm người thực hiện, công bố thông tin trên tiểu blog để người khác theo dõi. Cùng với nơi bắt nguồn của ngày càng nhiều sự kiện báo chí đến từ mặt bằng tiểu blog, tiểu blog đã gánh vác chức trách ngày càng quan trọng về mặt làm rõ tin đồn, trả lời chất vấn v.v trên tiểu blog. Trong khi đó hình thức nhanh tiện của tiểu blog về mặt tham gia chính trị cũng khiến cư dân mạng ngày càng ưa chuộng phản ánh vấn đề qua tiểu blog chính vụ, trên một mức độ nào đó, không còn nghi ngờ gì nữa, tiểu blog đã trở thành sức mạnh giám sát sáng tạo nhất của xã hội. Tiểu blog đang phát triển sôi động về phía trước, tiếp tục ảnh hưởng tới xã hội Trung Quốc.

10 năm vàng son của thương mại điện tử Trung Quốc

Từ xưa đến nay, người Trung Quốc quen với phương thức mua bán trực diện "tiền trao cháo múc", nhưng hiện nay, ngày càng nhiều người Trung Quốc hoàn thành giao dịch qua mạng In-tơ-nét. Điều này được hưởng lợi từ sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử Trung Quốc trong 10 năm qua. Số liệu thống kê cho thấy, tính đến cuối năm 2010, kim ngạch giao dịch thị trường thương mại điện tử Trung Quốc đã vượt 706,5 tỷ USD, có 80 triệu thương gia trên mạng In-tơ-nét và 161 triệu khách hàng mua hàng trên mạng. Thương mại điện tử, từng xa vời trong con mắt mọi người, nay đã ảnh hưởng sâu xa tới phương thức sản xuất và sinh hoạt của mọi người.

Năm 1999, khi rất nhiều người còn chưa biết thế nào là mạng In-tơ-nét và thương mại điện tử, bà chủ của Công ty hữu hạn ngành nhựa Tam Lạc Chiết Giang Vu Mộ Lâm đã trở thành thương gia trên mạng đợt đầu của A-li-ba-ba, trang wéb thương mại điện tử sớm nhất của Trung Quốc. Vu Mộ Lâm tốt nghiệp ngành vi tính tiếp xúc mạng In-tơ-nét sớm hơn so với người khác.

 Ảnh : Bà chủ của Công ty hữu hạn ngành nhựa Tam Lạc Chiết Giang Vu Mộ Lâm

"Đơn đặt hàng đầu tiên trên mạng đến từ Quảng Tây, còn một đơn đến từ Mỹ, hai đơn đặt hàng này đến cùng một lúc, còn có một đơn đến từ Bắc Kinh. Đơn đặt hàng sớm nhất được thực hiện ở một nhà máy bào chế thuốc của Quảng Tây, họ tìm đến thông tin của chúng tôi trên mạng. Chúng tôi thực hiện thành công vụ giao dịch này với kim ngạch 32,6 nghìn nhân dân tệ tuy lợi nhuận không nhiều."

Từ đó, thương mại điện tử trở thành kênh nghiệp vụ chính trong quá trình trưởng thành của công ty ngành nhựa Tam Lạc. Trong vài chục năm qua, Công ty Tam Lạc mượn mặt bằng thương mại điện tử, đã phát triển từ một xưởng nhỏ gia đình thua lỗ nhiều năm sang nhà cung ứng của đông đảo công ty nổi tiếng thế giới như Microsoft, Procter & Gamble, Shiseido... doanh thu năm vào khoảng 7,8 triệu USD.

Thương mại điện tử xuất hiện từ cuối thập niên 90 thế kỷ trước. Từ đó đến đầu thế kỷ 21, thương mại điện tử đã trải qua phát triển vượt bậc, nhưng do quy mô ngành nghề và mô hình sinh lợi đều không rõ ràng, vào khoảng năm 2003, ngành thương mại điện tử cũng từng trải qua một mùa đông giá rét chưa từng có. Phó Chủ nhiệm Ủy ban chuyên ngành thương mại điện tử Hội Thông tin kinh tế Trung Quốc, Phó Chủ tịch hội đồng quản trị Tập đoàn A-li-ba-ba Lương Xuân Hiểu cho rằng, mùa đông này khiến nhà kinh doanh vận hành thương mại điện tử có suy ngẫm sâu sắc:

Ảnh: Phó Chủ tịch hội đồng quản trị Tập đoàn A-li-ba-ba Lương Xuân Hiểu

"Mùa đông này khiến các nhà kinh doanh thương mại điện tử bắt đầu suy xét lại, không những tập trung ánh mắt vào thị trường vốn, mà còn tập trung vào nhu cầu thị trường của Trung Quốc, nghiên cứu nhu cầu của khách hàng, gồm nhu cầu của doanh nghiệp và nhu cầu của người tiêu dùng. Sau năm 2002, 2003, cả ngành bước vào giai đoạn phát triển tương đối thiết thực, tương đối lành mạnh. Cho nên từ năm 2003 cho đến hiện nay, tôi cho rằng trong thời gian 8 đến 9 năm nay, sự phát triển của ngành này nhìn chung là lành mạnh."

Trong 10 năm qua, thương mại điện tử Trung Quốc đã trải qua phát triển chưa từng có, nhưng ngành này thực sự được xã hội quan tâm là vào năm 2008. Năm đó, khủng hoảng tài chính lan tràn toàn thế giới khiến nhiều ngành nghề rơi vào đáy vực, nhưng thương mại điện tử Trung Quốc lại phát triển trong bối cảnh lội ngược dòng, kim ngạch tiêu thụ đột phá 16 tỷ USD. Ông Lương Xuân Hiểu lấy bán lẻ trên mạng làm ví dụ:

"Năm 2008 là một thời điểm mấu chốt, đã sáng tạo 'ba con 1' trong ngành bán lẻ trên mạng: người tiêu dùng trong ngành bán lẻ trên mạng của Trung Quốc năm đó vượt 100 triệu người; kim ngạch giao dịch bán lẻ trên mạng vượt 100 tỷ Nhân dân tệ; tỷ lệ doanh thu bán lẻ của ngành bán lẻ trên mạng chiếm tổng kim ngạch bán lẻ hàng tiêu dùng cả xã hội đã vượt 1%. Trên thực tế sự quan tâm cao đối với thương mại điện tử của cả xã hội bắt đầu từ năm 2008 với 'ba con 1'."

Sau năm 2009, bán lẻ trên mạng đã thực hiện phát triển vượt bậc trong nhiều năm liền. Năm 2009, kim ngạch tiêu thụ vượt 31,4 tỷ USD, năm 2011 đạt gần 125,6 tỷ USD. Đến nay, kim ngạch tiêu thụ đã vượt 157 tỷ USD. Theo Báo cáo phát triển thương mại điện tử do Bộ Thương mại Trung Quốc công bố mới đây, tổng kim ngạch giao dịch thương mại điện tử Trung Quốc năm 2011 đạt 923,1 tỷ USD, tương đương 12,5% GDP cùng năm.

Hiện nay, thương mại điện tử đã từ một hình thức kinh doanh đơn giản phát triển thành một ngành nghề, trong khi đó sự phát triển lành mạnh có trình tự của ngành nghề này không thể thiếu sự hỗ trợ và coi trọng. tháng 3 năm 2010, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đề xuất rõ cần phải tích cực phát triển thương mại điện tử. Phát triển thương mại điện tử đã trở thành nhận thức chung của chính phủ và giới doanh nghiệp Trung Quốc, ngày càng nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí doanh nghiệp truyền thống coi phát triển thương mại điện tử là phương hướng chiến lược. Tin rằng thương mại điện tử sẽ thay đổi sâu sắc hơn phương thức sản xuất và sinh hoạt của người Trung Quốc.