Nhà vệ sinh công cộng: Máy chiếu hắt văn minh đô thị

Nghe Online-I              Nghe Online-II

Vừa qua, Nhà vệ sinh công cộng ở thành phố Thanh Đảo tỉnh Sơn Đông Trung Quốc cung cấp giấy vệ sinh miễn phí bị những người vô ý thức lấy vô tội vạ, chỉ một ngày đã bị lấy hơn hai nghìn mét, không ít người đổ tội cho trình độ dân trí quá thấp, nhưng đây không chỉ là vấn đề tố chất cá nhân, bản thân Nhà vệ sinh công cộng là một trong những tượng trưng của văn minh: Có Nhà vệ sinh công cộng như thế nào, thì có nền văn minh như thế, nhớ lại quy định nực cười không cho phép Nhà vệ sinh công cộng có quá hai con ruồi cách đây ít lâu, những vấn đề đáng phải suy nghĩ về vấn đề Nhà vệ sinh công cộng quả thực không ít. Xem ra, muốn biết mức độ văn minh của một đô thị, tốt nhất là hãy đi xem Nhà vệ sinh công cộng của thành phố đó, Nhà vệ sinh công cộng như thế nào thì văn minh đô thị cũng sẽ như thế. Bạn có quan điểm gì về vấn đề này? Hoan nghênh bạn nêu quan điểm của mình, chúng tôi mong đợi sự tham gia của các bạn, địa chỉ e-mail của chúng tôi là: vie@cri.com.cn

LQ: Thưa quý vị và các bạn, một tuần đã qua đi, lại đến giờ LQ được phục vụ quý vị và các bạn qua tiết mục "Lăng kính cuộc sống"

SH: Sảnh Hoa xin chào quý vị và các bạn

TL: Xin chào các bạn nghe Đài, xin chào chị Sảnh Hoa, xin chào chị Lệ Quyên.

LQ: Chủ đề mà chúng ta thảo luận hôm nay có liên quan đến một nơi mà trong cuộc sống hàng ngày mọi chúng ta đều phải đến, đó là nhà vệ sinh công cộng. Nói đến hố xí, thì nó cũng có lịch sử đấy, vì vậy LQ xin hỏi anh Thanh Long cùng Sảnh Hoa và các bạn, hố xí xuất hiện từ bao giờ? Sự xuất hiện của hố xí đã giúp mọi người có được nơi đi vệ sinh cố định, hình thành văn minh thời cổ đại. Nghe nói, vua Louis 14 nổi tiếng của Pháp đã tuyên bố tin vui đính hôn khi đang ngồi trên xí bệt!

SH: Chắc các bạn ngồi bên máy thu thanh vẫn chưa hiểu lắm, Lệ Quyên và Sảnh Hoa xin giới thiệu với quý vị và các bạn về lịch sử của hố xí nhé. Giữa thế kỷ trước, ở châu Âu, người dân thường đổ nước tiểu vào các ao tù, hoặc hất luôn ra ngoài đường. Tại Xcốt-len, người dân ở Ê-đin-bớt còn vừa đổ vừa nói to "Gardyloo", có nghĩa là "Cẩn thận nước bẩn nhé". Năm 1843, Nữ hoàng Vích-to-ri-a đến tham quan trường Đại học Cambridge, nữ hoàng nhìn ra phía bờ sông, và hỏi vị hiệu trường đi cùng: "Những tờ giấy chảy theo dòng nước kia là gì vậy?" Hiệu trường biết đó là giấy vệ sinh, nhưng không muốn để nữ hoàng cảm thấy khó xử, bèn trả lời rằng: "Thưa phu nhân, đó chính là cáo thị cấm bơi ạ". Còn như chị Lệ Quyên vừa giới thiệu, vua Louis 14 nổi tiếng của Pháp đã tuyên bố tin vui đính hôn khi đang ngồi trên xí bệt!

LQ: Đúng vậy, ở Luân-đôn hồi đầu thế kỷ thứ 19, lúc đó để cho tiện, người dân có thói quen đổ phân xuống cống chảy thẳng vào sông Thames chứ không đổ vào hố phân, mà trong 9 công ty quản lý nước sạch ở địa phương, có tới 5 công ty đã trực tiếp dùng nước của dòng sông này để cung cấp nước sinh hoạt cho người dân. Chẳng bao lâu sau, đã bùng phát dịch bệnh cướp đi tính mạng của 50 nghìn người. Bác sĩ John Snow là người đầu tiên ý thức được rằng, dịch tả đã lây lan qua phân, mà phân là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước, từ đó gây bùng phát dịch bệnh. Kể từ lúc đó, Luân Đôn bắt đầu xây dựng hệ thống thoát nước ngầm Joseph Bazalgette nổi tiếng thế giới.

SH: Hoá ra nhà vệ sinh cũng có lịch sử đấy, anh có nhận xét gì về cuộc cách mạch y tế công cộng xuất phát từ nhà vệ sinh ạ?

TL: Nhà vệ sinh đã dẫn tới cuộc "cách mạng" vệ sinh công cộng, có thể giảm rất lớn tỉ lệ tử vong do bệnh tiêu chảy gây nên. Có con số cho thấy, cứ đầu tư 1 USD về mặt công trình vệ sinh công cộng, thì có thể thu được 7 USD về mặt tiết kiệm chi phí y tế và nâng cao sức sản xuất. Một Nhà di truyền học trường Đại học Ha-vớt Mỹ cho rằng, trong nhiều nhân tố kéo dài tuổi thọ của loài người, thì Nhà vệ sinh là biến lượng lớn nhất.

SH: Vâng, vừa rồi chị Lệ Quyên đã hỏi các bạn rồi, sau đây, Sảnh Hoa xin hỏi tiếp nhé, trên thế giới có rất nhiều ngày kỷ niệm, nhưng các bạn có biết Ngày Nhà vệ sinh thế giới là ngày nào không? Sảnh Hoa xin bật mí với các bạn nhé. Năm 2007, Hội nghị Cấp cao về nhà vệ sinh quốc tế lần thứ nhất đã diễn ra tại Xin-ga-po, lấy ngày 19 tháng 11 hàng năm làm Ngày Nhà vệ sinh thế giới, để cải thiện chất lượng môi trường nhà vệ sinh của công dân trên toàn cầu.

LQ: Nghe Sảnh Hoa giới thiệu LQ đã được hiểu thêm về mặt này. Vừa rồi chúng ta đã thảo luận nhiều về lịch sử nhà vệ sinh ở nước ngoài, vậy thì nhà vệ sinh ở TQ có lịch sử không? Xin anh Thanh Long giới thiệu cho LQ và các bạn thính giả về lịch sử của nhà vệ sinh ở TQ?

TL: Nguồn gốc Nhà vệ sinh ở Trung Quốc, sớm nhất có thể phát hiện ở di chỉ bộ lạc thị tộc làng Bán Pha Tây An vào 5000 năm trước. Ghi chép lịch sử trong thời kỳ Ân Thương, trước Tây Chu, dân tộc Hán đã có nếp sống "ưa sạch sẽ", lúc đó nếp sống này ăn sâu vào trong đời sống xã hội, ai không trọng thị vệ sinh sẽ bị chê cười và châm điếm. Cho dù trong thời kỳ Xuân Thu Chiến Quốc chiến tranh triền miên, quân dân giữ thành bị bao vây chặt cũng không quên giữ vệ sinh Nhà vệ sinh. Trong tục lệ và thói quen cũ của Trung Quốc có phương pháp quản lý vệ sinh Nhà vệ sinh. Thời Nhà Tống, trong thành Hàng Châu xa hoa đã có những người chuyên gánh phân dọn Nhà vệ sinh, họ đến từng nhà trong phố để gánh dọn phân. Về hệ thống quan chức, thời Nhà Đường Trung Quốc đã có quan chức Triều đình chuyên quản lý Nhà vệ sinh. Những thứ đó đều chứng tỏ Trung Quốc từng có "văn minh Nhà vệ sinh" rực rỡ.

SH: Anh vừa nhắc đến tình hình nhà vệ sinh Trung Quốc thời cổ đại, thế nhưng, hình như đến thời cận đại, tình hình vệ sinh nhà vệ sinh ở Trung Quốc đang dần tụt hậu so với châu Âu.

TL: Vâng, đúng vậy, thế kỷ 19 có thể nói là "thế kỷ của Nhà vệ sinh". Thập niên 40 của thế kỷ 19, tại Hăm-bua đã xuất hiện hệ thống thoát nước đường ống được xối bằng nước sông. Nhà vệ sinh công cộng có bệ xí xối nước đầu tiên trên thế giới được xây dựng tại Luân Đôn năm 1852, Trung Quốc lúc đó, trong Tử Cấm Thành còn chưa biết bệ xí xối nước là gì, rạng sáng mỗi ngày đều có xe chở phân ra vào ở "cửa sau". Không có gì phải nghi ngờ, văn minh Nhà vệ sinh của Trung Quốc lúc đó đã có khoảng cách khá xa so với nước Anh được mệnh danh là "Đế quốc mặt trời không bao giờ lặn". "Nhà vệ sinh" ở nông thôn Trung Quốc còn đơn giản, hôi thối và rách nát hơn, cơ bản là "một cái hố hai viên gạch, xung quanh lát bằng tường đất", Nhà vệ sinh của nam ở miền Bắc đa số là kiểu ngồi xổm, của nữ thì dùng "thùng tro", tức một thùng gỗ, trong đựng vôi hoặc tro đốt cây cỏ.

LQ: Xem ra, chúng ta cần phải nghiên cứu thêm về dịch vụ nhà vệ sinh công cộng của các nước phát triển. Sau đây, chúng ta tạm nghỉ đôi phút cùng thưởng thức bài hát: Nguyện ước bé nhỏ do Hồ Ngạn Bân thể hiện, sau đó sẽ tiếp tục thảo luận. Lời ca có đoạn: Tôi có một nguyện ước nho nhỏ, cây xanh mọc thành hàng, cát bụi phải rời xa, mới có thảm cỏ xanh biếc đến tận chân trời, ánh nắng vàng rực rỡ, mây đen đã xua tan.

SH: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Lăng kính cuộc sống của Đài phát thanh Quốc tế Trung Quốc. Được biết, dịch vụ nhà vệ sinh công cộng của rất nhiều nước phát triển đều có yêu cầu "phục vụ chu đáo và chú trọng bình đẳng". Thí dụ như: Ô-xtrây-li-a có cả "bản đồ nhà vệ sinh công cộng", để tiện cho công chúng khi muốn tìm nhà vệ sinh. Chị Lệ Quyên có biết thông tin này không?

LQ: Tất nhiên là biết, Ô-xtrây-li-a có một bản đồ rất đặc biệt, đó là "bản đồ nhà vệ sinh công cộng" được ghi rõ vị trí và thời gian mở cửa của các nhà vệ sinh công cộng trên cả nước. Bản đồ ghi rõ địa điểm và thời gian mở cửa của hơn 13 nghìn nhà vệ sinh công cộng trong cả nước Ô-xtrây-li-a này cũng đã được đưa lên mạng in-tơ-nét, bất cứ ai muốn tìm nhà vệ sinh công cộng ở một khu vực nào, thậm chí là ở phố nào hoặc gần một công viên nào đó, chỉ cần lên mạng là có thể tìm thấy ngay.

SH: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Lăng kính cuộc sống của Đài phát thanh Quốc tế Trung Quốc. Được biết, dịch vụ nhà vệ sinh công cộng của rất nhiều nước phát triển đều có yêu cầu "phục vụ chu đáo và chú trọng bình đẳng". Thí dụ như: Ô-xtrây-li-a có cả "bản đồ nhà vệ sinh công cộng", để tiện cho công chúng khi muốn tìm nhà vệ sinh. Chị Lệ Quyên có biết thông tin này không?

LQ: Chúng ta vừa thảo luận nhiều về tình hình nhà vệ sinh công cộng của các nước phát triển. Vậy thì tình hình nhà vệ sinh công cộng ở TQ ra sao? Xin mời anh Thanh Long giới thiệu với các bạn thính giả về vấn đề này.

TL: Nói đến Nhà vệ sinh công cộng ở Trung Quốc, có thể dùng câu nói "chê nghèo thích giàu"để hình dung Nhà vệ sinh công cộng ở các thành phố lớn Trung Quốc.

Tại một số phố chính ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến v.v, không thiế́u những Nhà vệ sinh công cộng trang trí nội thất tốn trên triệu Nhân dân tệ, còn trong khu sinh hoạt của dân cư, nhiều Nhà vệ sinh công cộng môi trường khá tồi tệ. Sau khi ban hành biện pháp không cho phép Nhà vệ sinh công cộng thu tiền, vì thiếu tính tích cực, một số Nhà vệ sinh công cộng ở nơi sầm uất còn được cho là sạch sẽ trong thời Nhà vệ sinh công cộng thu tiền vì thiếu người quản lý, đã trở nên hôi thối nồng nặc như các Nhà vệ sinh công cộng truyền thống.

SH: Thế thì tiện quá. Sau đây, chúng ta cùng tiếp tục tìm hiểu tình hình này ở đất nước Xin-ga-po gần với chúng ta nhé. Xin-ga-po đã thành lập một học viện và mời giáo sư từ Đức sang để tập huấn cho nhân viên quét dọn nhà vệ sinh.Trong ấn tượng của mọi người quét dọn nhà vệ sinh là nghề lương thấp và công việc thấp kém. Tổ chức nhà vệ sinh thế giới đã thành lập Học viện Nhà vệ sinh đầu tiên trên thế giới tại Xin-ga-po, cung cấp đào tạo về thiết bị mới và công nghệ mới cho ngành quét dọn nhà vệ sinh. Sau khi được đào tạo, họ sẽ trở về địa phương tập huấn lại cho người khác, như vậy, một truyền mười, mười truyền trăm, và ảnh hưởng tiêu cực của tình trạng vệ sinh yếu kém tại những khu vực nghèo khó sẽ giảm xuống.

LQ: Đúng vậy, những nhà vệ sinh sạch đẹp mà Sảnh Hoa vừa giới thiệu LQ cũng đã nghe nói. Gần đây, khu chung cư Bách Vạn Quì ở quận Nam Sa đã xây dựng xong hai nhà vệ sinh công cộng theo tiêu chuẩn "5 sao" của cơ quan du lịch. Được biết, do trong nhà vệ sinh trồng hoa Tuy-líp nhập khẩu của Hà Lan, nên khu chung cư đặt cho nhà vệ sinh này cái tên rất nhã là "Phòng trang điểm Tuy-líp". Có người cho rằng, xây nhà vệ sinh công cộng "5 sao" thì quá xa xỉ, giá thành quá cao, nghe nói lương tháng của nhân viên làm vệ sinh ở đây cũng lên tới 4 nghìn Nhân dân tệ. Anh Thanh Long có thể giới thiệu với các bạn thính giả về tình hình xây dựng nhà vệ sinh công cộng ở TQ được không ạ?

TL: Mọi người đều biết, Trung Quốc có mật độ dân số cao, bởi vậy số lượng Nhà vệ sinh công cộng trên mỗi 10 nghìn người khá thấp. Do thiếu Nhà vệ sinh công cộng, Nhà vệ sinh ở nhưng nơi kinh doanh đáng ra không được coi là Nhà vệ sinh công cộng chính thức, nhưng rất nhiều thành phố đều yêu cầu Nhà vệ sinh ở những nơi kinh doanh này phải mở cửa với mọi người, coi đó là sự bổ sung đối với việc thiếu Nhà vệ sinh công cộng của thành phố. Do số lượng những Nhà vệ sinh công cộng không chính thức như vậy khá nhiều, dễ tìm, đã đảo khách thành chủ trở thành sự lựa chọn chính khi có nhu cầu đi vệ sinh của mọi người khi đi ra ngoài. Nhà vệ sinh công cộng đích thực cần phải phục vụ 24/24 giờ trong ngày, các Nhà vệ sinh không chính thức bị hạn chế khá lớn bởi thời gian kinh doanh và nơi kinh doanh, khó có thể hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu đi vệ sinh trong bất cứ lúc nào và nơi nào của mọi người.

SH: Sảnh Hoa cũng nghe nói, giá thành xây dựng nhà vệ sinh 5 sao ở Quảng Châu cao gấp 2 đến 3 lần so với nhà vệ sinh bình thường, vì trong nhà vệ sinh này có lắp máy điều hoà, có mở nhạc du dương, sân nhà không những không có chút bụi nào, mà còn trồng nhiều loại hoa tươi, khi đi vệ sinh sẽ không ngửi thấy mùi khó chịu, mà là mùi thơm của hoa, một nhà vệ sinh độc đáo như vậy, không biết các bạn từng trông thấy bao giờ chưa?

TL: Tôi xin giới thiệu với mọi người về Công ty JCD của Pháp, đây là một Công ty chuyên chế tạo công trình công cộng đường phố đô thị, cũng là một Công ty Quảng cáo ngoài trời, và là doanh nghiệp tổng hợp cỡ lớn có cả Xưởng in, Công ty vệ sinh, Công ty thông qua cung cấp không hoàn lại những công trình kể trên, hình thành quan hệ đối tác hợp tác về mặt công trình công cộng đường phố đô thị với Chính quyền, để đáp lại, Chính quyền đã dành quyền công bố, kinh doanh quảng cáo ngoài trời cho Công ty JCD, Công ty giành được doanh thu thông qua kinh doanh quảng cáo ngoài trời.

Quan hệ đối tác hợp tác giữa Chính quyền và nhà tư doanh này, khiến Chính quyền và tư nhân đều có thể giành được những thứ mình cần, tức Chính quyền không cần đầu tư hoặc đầu tư ít tiền là có thể xây dựng được những công trình công cộng đường phố đô thị này, còn người tư doanh thì thu được lợi nhuận kinh doanh của mình.

LQ: Nghe nói công ty JCD đã phổ biến phương pháp này ra nước ngoài, tại một số thành phố ở các nước như: Anh, Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Mỹ ... đều có thể nhìn thấy sản phẩm công ích công ty đóng góp cho Chính phủ, chẳng hạn như số lượng nhà vệ sinh di động sử dụng tiền xu loại nhỏ của công ty này đã lên tới hơn 4 nghìn chiếc, tất nhiên là công ty cũng kiếm được khoản lợi nhuận kếch xù từ quảng cáo. Chúng ta cũng có thể tham khảo cách hợp tác giữa Chính phủ Pháp với công JCD để áp dụng vào việc quản lý huy động vốn xây dựng nhà vệ sinh công cộng.

SH: Đây đúng là một mô hình quản lý khá tốt. Mọi người thường nói, để đánh giá một thành phố có phát triển hay không, tốt nhất là chờ thời tiết mưa to, xem tình hình đường phố sau trận mưa ra sao, cũng như vậy, nếu muốn đánh giá một thành phố có văn minh hay không, tốt nhất đi nhà vệ sinh công cộng của thành phố này, xem liệu đằng sau vẻ bề ngoài bóng bẩy này có chất chứa đầy mùi hôi thối không. Vì vậy, là một người dân bình thường, cùng với việc tận hưởng những tiện lợi do chính phủ cung cấp, chúng ta còn phải có nghĩa vụ giữ gìn và bảo vệ những thiết bị công cộng, bởi vì nó không chỉ là nhà vệ sinh bình thường, mà còn là biểu tượng về văn minh của một đất nước.