Vấn đề dân số già hóa ở Trung Quốc đang trở thành vấn đề xã hội ngày càng gay go

Nghe Online-I         Nghe Online-II

Hùng Anh: Đây là Đài Phát thanh Quốc tế Trung Quốc, hoan nghênh quý vị và các bạn theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay, tôi là Hùng Anh.

Hải Vân: Xin chào các bạn, tôi là Hải Vân.

Hùng Anh: Hải Vân, dạo này Hải Vân có đi xem phim không, nghe nói bộ phim "Chị Đào" giành giải Kim Tượng trong Liên hoan phim Kim Tượng Hồng Công lần thứ 31 đang trình chiếu ở đại lục Trung Quốc và thu hút nhiều khán giả đến xem.

Hải Vân: Vâng, bộ phim này rất cảm động, sau đây xin mời quý vị và các bạn cùng thưởng thức một đoạn âm thanh trong bộ phim "Chị Đào".

Hùng Anh: Phim truyện "Chị Đào" kể về tình cảm thật cảm động giữa một cậu ấm gia đình dòng dõi Roger và người giúp việc chị Đào chăm sóc cậu ấm từ bé. Cậu ấm và người hầu trong phim lần lượt do diễn viên nổi tiếng Hồng Công Lưu Đức Hoa và Diệp Đức Nhàn sắm vai, nhiều cảnh của phim truyện thể hiện cuộc sống tại Nhà kính lão của chị Đào sau khi mắc bệnh trúng phong, khi bộ phim được chiếu tại đại lục Trung Quốc, khán giả vừa cảm động trước tình cảm giữa cậu ấm Roger và chị Đào, cũng than thở về cuộc sống tuổi già thê lương của Người già trong Nhà kính lão.

Hải Vân: Vâng, tác phẩm nghệ thuật thường bắt nguồn từ cuộc sống, bộ phim này sở dĩ đã chiếm được tình cảm của khán giả là bởi vì bộ phim đã thể hiện một vấn đề rất thực tế mà cả xã hội Trung Quốc đang đứng trước và quan tâm, đó là vấn đề dân số già hóa. Trong chương trình Trung Quốc ngày nay, Hùng Anh và Hải Vân sẽ giới thiệu với quý vị và các bạn về tình hình dân số già hóa và biện pháp ứng đối của Trung Quốc.

Hùng Anh: Trước hết chúng tôi làm quen với khái niệm xã hội già hóa.

Xã hội già hóa là chỉ mô hình kết cấu dân số trong đó số người già chiếm hoặc vượt tỷ lệ nhất định trong tổng dân số. Theo tiêu chuẩn truyền thống của Liên Hợp Quốc là người già trên 60 tuổi chiếm 10% tổng số dân khu vực, tiêu chuẩn mới là người già 65 tuổi chiếm 7% tổng dân số khu vực, thì khu vực này được coi là xã hội già hóa.

Là quốc gia duy nhất trên thế giới với hơn trăm triệu người già, Trung Quốc đã bước vào xã hội già hóa, một trong những vấn đề được quan tâm nhất trong xã hội dân số già hóa là vấn đề dưỡng lão. Sau đây xin đơn cử một trường hợp ở Bắc Kinh.

Bà Tống năm nay 60 tuổi nhà ở quận Thông Châu thành phố Bắc Kinh, mấy hôm trước hai vợ chồng bà bị cảm nặng, do con gái không ở gần, nên hai vợ chồng bà đành sáng sớm đi bệnh viện xếp hàng mua số khám bệnh. Đối với cuộc sống tương lai, bà Tống có dự tính của mình. Bà nói:

"Người già rồi thì bệnh tật nhiều. Tôi dự tính sau này tìm một Viện dưỡng lão, không phiền hà con cái."

Hải Vân: Ở Trung Quốc có gần 180 triệu người già trên 60 tuổi như bà Tống. Mười năm gần đây, dân số người già từ khái niệm trừu tượng đã trở thành vấn đề hiện thực mà đa số gia đình gặp phải.

Hùng Anh: Theo giới thiệu của Người phụ trách Ủy ban Người cao tuổi thành phố Bắc Kinh cho biết, đến năm 2020, dân số người già thành phố Bắc Kinh sẽ lên tới 3 triệu 500 nghìn người, đến năm 2050, con số này sẽ lên tới 6 triệu 500 nghìn người.

Hải Vân: Vâng, con số này quả là khổng lồ, hơn nữa, do nguyên nhân qui mô gia đình ít người vì Trung Quốc chỉ cho phép sinh một hoặc hai con sau thập niên 80, con cái đi xa làm việc hoặc học tập tăng lên, những gia đình chỉ có người già không ở với con cái ngày càng nhiều lên, Người già cao tuổi và Người già sống độc thân tăng lên đã trở thành đặc trưng quan trọng trong quá trình dân số Bắc Kinh già hóa.

Hùng Anh: Bà Trương Thiết Mai, Giám đốc Sở nghiên cứu Y học người cao tuổi Bắc Kinh Bộ Y tế Trung Quốc cho biết hàng loạt số liệu về tiến trình dân số Trung Quốc già hóa:

"Tốc độ dân số người già Trung Quốc còn nhanh hơn tốc độ dân số già hóa của thế giới. Theo kết quả Cuộc điều tra dân số lần thứ 6 của Trung Quốc, đến cuối năm 2010, Trung Quốc có 118 triệu người già trên 65 tuổi, chiếm 8,87 % dân số toàn quốc, Trung Quốc là quốc gia duy nhất trên thế giới có dân số người già trên trăm triệu người, xu hướng già hóa và số lượng dân số già hóa đều hết sức khả quan."

Hải Vân: Vâng, không chỉ Trung Quốc đứng trước vấn đề dân số già hóa. Thực ra, dân số già hóa đã trở thành một vấn đề mang tính toàn cầu.

Ngày 7 tháng 4 vừa qua là Ngày Y tế Thế giới, Tổ chức Y tế Thế giới xác định chủ đề của Ngày Y tế Thế giới năm nay là "Dân số già hóa với sức khỏe", khẩu hiệu là "Khỏe mạnh có lợi cho sống lâu". Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi chính phủ các nước và xã hội sử dụng biện pháp hữu hiệu, bảo đảm cho mọi người cố gắng duy trì trạng thái khỏe mạnh trong quá trình già hóa. Trong hoạt động kỷ niệm Ngày Y tế Thế giới tổ chức tại Giơ-ne-vơ Thụy-sĩ, Bà Trần Phùng Phú Trân, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới đã giới thiệu về dân số già hóa mang đến thách thức gay cấn.

"Dân số già hoá đã xuất hiện xu thế mới mang tính lịch sử và chưa từng có. Nhìn từ toàn cầu, tăng trưởng tỷ lệ của dân số người già trong tổng dân số đã vượt 3 lần so với tốc độ tăng trưởng dân số thế giới, trong khi đó sự tăng trưởng dân số người già của các nước có thu nhập vừa và thấp càng nhanh hơn. Việc chuyển đổi mô hình xã hội già hóa ở châu Âu phải mất gần một thế kỷ, nhưng hiện nay chỉ cần không đầy 25 năm."

Hùng Anh: Điều đáng nhắc đến là Trung Quốc là một quốc gia dân số đông, tình hình dân số già hóa càng nổi cộm. Theo thống kê của Liên hợp quốc, đến năm 2050, số người già trên 80 tuổi của Trung Quốc sẽ lên tới 100 triệu người, chiếm 1/5 số người già Thế giới.

Hải Vân: Đó sẽ là một con số hết sức khổng lồ. Vậy xu thế già hóa sẽ mang lại thách thức gì cho xã hội Trung Quốc.

Hùng Anh: Vấn đề chăm sóc người già sẽ là một thách thức to lớn đối với cả xã hội Trung Quốc. Bởi vì tuổi cao thì thường hay ốm yếu, trong đó, bệnh mãn tính là đe dọa chủ yếu mà người già gặp phải, như bệnh tim, xuất huyết não, ung thư, tiểu đường .v.v...Gánh nặng về bệnh tật do dân số người già gây nên càng nặng nề, cho Trung Quốc sẽ đứng trước thách thức lớn lao.

Hải Vân: Thống kê hữu quan cho thấy, 40 % gánh nặng về bệnh mãn tính của Trung Quốc là đến từ Người già chiếm 10 % tổng dân số Trung Quốc.

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay do Hải Vân và Hùng Anh chủ trì.

Hải Vân: Vừa rồi chúng tôi đã giới thiệu vài nét về tình hình dân số già hóa ở Trung Quốc, vậy Trung Quốc sẽ ứng đối ra sao?

Để ứng đối thách thức gay cấn về dân số già hóa, Chính phủ Trung Quốc dốc sức xây dựng hệ thống hỗ trợ sức khỏe người cao tuổi với diện che phủ rộng, có hiệu quả kinh tế và công bằng, hệ thống này bao gồm các mặt nội dung như dự phòng, khám chữa bệnh, chăm sóc người già.v.v... Bà Trương Thiết Mai, giám đốc Sở nghiên cứu Y học Người già Bắc Kinh Bộ Y tế Trung Quốc cho biết, hiện nay, hồi phục sức khỏe và chăm sóc bệnh người già còn tồn tại rất nhiều vấn đề, do đó việc triển khai nội dung phục vụ y tế người già là một trong những trọng điểm sau này.

"Hiện nay cả nước ngoài xây dựng bệnh viện người già ra, còn không ngừng tăng cường về mặt tăng thêm số giường chăm sóc trong cơ cấu dưỡng lão cũng như số giường bệnh, giường chăm sóc gia đình của dưỡng lão tại nhà. Bên cạnh đó, Cũng làm được rất nhiều việc cụ thể về mặt xây dựng hệ thống chăm sóc trung gian và hệ thống chăm sóc tại nhà không kẽ hở. Do người già đi lại khó khăn, vận động bất tiện, cho nên xây dựng hệ thống dịch vụ lưu động theo giờ cũng là một trong những công tác trọng điểm của chúng tôi".

Hùng Anh: Theo qui hoạch "5 Năm lần thứ 12" về phát triển kinh tế xã hội Trung Quốc, Trung Quốc sẽ nâng tuổi thọ bình quân tức chỉ tiêu sức khỏe chủ yếu của người Trung Quốc thêm một tuổi, đạt 74,5 tuổi vào năm 2015. Chuyên gia nêu rõ, làm thế nào hạ thấp tỉ lệ người già mắc bệnh mãn tính, kéo dài tuổi thọ người già sẽ là nội dung chủ yếu để đạt mục tiêu trên.

Hải Vân: Thống kê cho biết, trong 20 năm tới, qui mô dân số người già Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi hiện nay, làm thế nào ứng phó vấn đề già hóa, để cho người cao tuổi càng khỏe mạnh và có cuộc sống càng có chất lượng đối với Trung Quốc vẫn còn phải đi một chặng đường dài.

Hùng Anh: Phúc lợi sinh hoạt cho người già của nhiều nước đều đứng trước thách thức về chính sách, Trung Quốc cũng không ngoại lệ. Trung Quốc khác với các nước là tốc độ dân số già hóa tăng nhanh xuất hiện vào lúc mức thu nhập thấp hơn rất nhiều so với các nước phát triển và một số nước Đông Á khác.

Hải Vân: Điều đáng nói hơn là tại nông thôn rộng khắp, số người già nông thôn chiếm đa số trong tổng dân số người già Trung Quốc, con số này vẫn đang ngày càng tăng lên.

Hùng Anh: Kể từ thập niên 90 thế kỷ trước, một số đông người nông thôn kéo vào khu vực thành thị, đã thay đổi tình hình dưỡng lão dựa vào gia đình của số người già nông thôn. Sự thay đổi này phản ánh sự thay đổi của sắp xếp gia đình tại nông thôn, tức tỷ lệ người già nông thôn ở chung với con cái thành niên đã từ 70% của năm 1991 giảm xuống còn 40% của năm 2006.

Hải Vân: Tuy con cái thành niên đi làm thuê gửi tiền về cho bố mẹ đã tăng thêm thu nhập của người già nông thôn, nhưng người già ở nông thôn vẫn phải làm ruộng và chăm sóc trẻ em ở lại nông thôn trong khi tuổi rất cao, đây là một gánh nặng rất lớn đối với họ.

Hùng Anh: Hơn nữa, kết cấu đại gia đình nhiều thế hệ chung sống hiện nay cũng sẽ tăng thêm sức ép cho con cái thành niên, họ cần phải cung cấp hỗ trợ kinh tế cho bố mẹ tuổi già trong khi thiếu sự hỗ trợ bền vững của chính phủ. Làm thế nào để xử lý tốt vấn đề dân số già hóa, đang trở thành một thách thức to lớn đặt ra cho Trung Quốc trong vài chục năm tới.

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay do Hải Vân và Hùng Anh chủ trì.

Hải Vân: Vừa rồi chúng tôi đã nói đến vấn đề làm thế nào để xử lý tốt vấn đề dân số già hóa đang là một thách thức to lớn đặt ra cho Trung Quốc trong vài chục năm tới. Là Thủ đô của Trung Quốc, tình hình dịch vụ dưỡng lão ở Bắc Kinh ra sao?

Được biết, dịch vụ dưỡng lão ngay tại khu chung cơ của Bắc Kinh hiện nay đang cất bước, các loại dịch vụ như chăm sóc cuộc sống ban ngày, trợ giúp sinh hoạt, dịch vụ đưa cơm đến tận nhà và dịch vụ giúp việc cũng như tư vấn tâm lý... đều tương đối thiếu thốn, cơ cấu dưỡng lão không những không đủ về tổng số mà còn phân bố không cân bằng, số lượng cơ cấu kiểu chăm sóc ít, tồn tại khoảng cách với nhu cầu dịch vụ chăm sóc của người già. Để giải quyết vấn đề này, Bắc Kinh sẽ tăng cường đầu tư thúc đẩy xây dựng hệ thống dịch vụ dưỡng lão lấy dịch vụ dưỡng lão tại nhà làm cơ sở, kèm theo dịch vụ khu chung cư, bổ sung thêm cơ cấu dưỡng lão. Đồng thời, chính quyền còn sẽ ban hành biện pháp trợ cấp và chi tiết dịch vụ dưỡng lão tại nhà nhằm vào đối tượng người già đặc thù như người già cao tuổi, người già gặp khó khăn về sống độc lập cũng như gia đình với thành viên toàn bộ là người già... tăng cường đầu tư vào việc mua dịch vụ vì người già xã hội hóa, đồng thời thông qua tăng cường hỗ trợ tài chính để hướng dẫn, hỗ trợ nguồn vốn xã hội thành lập cơ cấu dịch vụ dưỡng lão.

Hùng Anh: Dưỡng lão tại khu chung cư là mô hình dưỡng lão giúp người già sống những năm cuối đời tại gia đình theo phong tục sinh hoạt truyền thống. Mô hình dưỡng lão này lấy khu chung cư làm mặt bằng, tổ hợp các tài nguyên dịch vụ trong khu chung cư, cung cấp dịch vụ trợ giúp người già nấu ăn, làm vệ sinh, tắm rửa, khám chữa bệnh... mô hình dịch vụ này vừa giải quyết vấn đề thiếu tình thương gia đình của mô hình dưỡng lão tại viện dưỡng lão, vừa giải quyết vấn đề thiếu dịch vụ dưỡng lão của mô hình dưỡng lão tại nhà truyền thống, là mô hình dưỡng lão kiểu mới hài hòa giữa dưỡng lão tại nhà và dưỡng lão cơ cấu.

Hải Vân: Theo ý tưởng qui hoạch dưỡng lão của thành phố Bắc Kinh đưa ra, đến năm 2020, với sự trợ giúp của dịch vụ xã hội hóa, 90 % người già có thể thông qua gia đình chăm sóc dưỡng lão, 6 % người già được chăm sóc phục vụ dưỡng lão bằng kinh phí của chính quyền, còn lại 4 % người già vào dưỡng lão tập trung tại cơ cấu phục vụ dưỡng lão.

Hùng Anh: Vâng, mong rằng vấn đề dưỡng lão của Trung Quốc cũng như cả thế giới đều được giải quyết tốt, để người già được hưởng niềm vui tuổi già. Chương trình Trung Quốc ngày nay xin tạm dừng tại đây, Hải Vân và Hùng Anh xin chào và hẹn gặp lại quý vị và các bạn vào chương trình này tuần sau.

Hải Vân: Xin chào và hẹn gặp lại.