Chúng ta cần dịch vụ khám chữa bệnh miễn phí cho toàn dân như thế nào

Nghe Online-I           Nghe Online-II

Các bạn thân mến, có chuyên gia cho biết "trên thế giới chỉ có hơn 20 nước thi hành khám chữa bệnh miễn phí". Theo điều tra đối với chế độ y tế của hơn 70 nước trên thế giới của phóng viên Nhân dân nhật báo Trung Quốc thường trú tại nước ngoài cho thấy, nhân dân các nước có nền kinh tế phát triển như Ca-na-đa, Anh v.v, khi đi khám chữa bệnh vẫn phải trả một số tiền nhất định, không ngờ trong hơn 70 nước đó chỉ có Cu Ba là thi hành chế độ cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh miễn phí cho toàn dân với ý nghĩa thực sự của nó, tức người bệnh đi khám chữa bệnh không mất một xu nào, cụ thể là: Cá nhân không cần mất chi phí bảo hiểm y tế, các loại kiểm tra và xét nghiệm ở bệnh viện cũng như điều trị, phẫu thuật, thuốc men, ăn uống khi nằm viện đều được miễn phí. Vậy thì, cũng là nước xã hội chủ nghĩa, khi nào Trung Quốc mới thực hiện được việc cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh miễn phí cho toàn dân? Hoan nghênh các bạn nghe Đài đóng góp ý kiến với chúng tôi theo địa chỉ e-mail:vie@cri.com.cn.

*********

A: Quý vị và các bạn thân mến, Lệ Quyên hoan nghênh quý vị và các bạn đến với tiết mục "Lăng kính cuộc sống" trên sóng Đài Phát thanh Quốc tế Trung Quốc.

B: Sảnh Hoa xin chào quý vị và các bạn, rất hân hạnh lại gặp quý vị và các bạn trong tiết mục Lăng kính cuộc sống.

A: Chủ đề thảo luận hôm nay là một vấn đề mà mỗi một người chúng ta đều hết sức quan tâm, đó là: Con đường thực hiện toàn dân được khám chữa chữa bệnh miễn phí còn bao xa? Tham gia buổi thảo luận hôm nay, ngoài Sảnh Hoa và LQ ra còn có anh thanh Long. Xin mời anh Thanh Long.

B: Vâng, chúng ta luôn cho rằng rất nhiều quốc gia thực hiện toàn dân được khám chữa bệnh miễn phí khác với Cu-ba, không cần nộp phí bảo hiểm y tế nhưng vẫn được khám chữa bệnh miễn phí, tuy nhiên cá nhân phải tự thanh toán tiền thuốc, phí đăng ký,... Cho dù như vậy, đối với hiện trạng khám chữa bệnh ở Trung Quốc mà nói, chúng ta vẫn chưa thực hiện được cơ chế khám chữa bệnh miễn phí như một số nước như Ca-na-đa, Anh, Tây Ban Nha hiện nay đang thực thi, con đường thực hiện toàn dân được khám chữa bệnh miễn phí ở Trung Quốc còn khá xa, nhưng chúng ta không nên coi đây là " Chuyện nghìn lẻ một đêm". Anh Thanh Long có nhận xét gì về vấn đề này nhỉ?

C: Tôi cho rằng, đáng ra khái niệm khám chữa bệnh miễn phí không phải nói là không mất xu nào, mà là nói chế độ bảo hiểm y tế xã hội phủ sóng toàn bộ dân số, cũng không phải lấy số khám chữa bệnh không phải mất tiền. Khám chữa bệnh miễn phí chỉ là một khái niệm tương đối, nhưng đảm bảo y tế cơ bản và bảo hiểm điều trị bệnh nặng phủ sóng toàn thể nhân dân là khái niệm tuyệt đối. Không nên đánh tráo khái niệm, làm lẫn lộn giữa việc chưa thể cung cấp bảo hiểm y tế cơ bản cho toàn thể nhân dân của Trung Quốc trong hơn 60 năm qua với dịch vụ bảo hiểm y tế khác nhau của các nước trên thế giới.

A: Vậy thì, anh Thanh Long có thể cho biết việc thực hiện toàn dân khám chữa bệnh miễn phí ở Trung Quốc hiện nay còn gặp những trở ngại gì?

C: Vấn đề y tế quá mức của quan chức nhiều lần bị dư luận phê phán, đầu tư ngân sách cho y tế còn quá ít, v.v, theo con số do Bộ Tài chính Trung Quốc cung cấp, tỉ trọng chi phí y tế chăm sóc sức khoẻ chiếm trong chi tiêu ngân sách của Trung Quốc từ 2,28% năm 2008 nâng tới 3,18% năm 2011, đã nâng cao 0,9%, trung bình mỗi năm nâng cao 0,3%. Song điều này hiển nhiên còn kém rất xa. Sau khi đầu tư của Nhà nước tăng lên, tỉ trọng trong tổng chi phí y tế chăm sóc sức khoẻ tăng lên, cũng có nghĩa là tỉ trọng gánh nặng của cá nhân sẽ giảm xuống tương ứng. Tỉ trọng gánh nặng của cá nhân chiếm trong tổng chi phí y tế là 60% năm 2001, đến năm 2011 giảm xuống còn 35,5%. Vẫn còn khoảng cách không nhỏ so với các nước Anh là 18,3%, Nhật là 18,7%.

B: Vâng, anh Thanh Long phân tích rất đúng, theo Sảnh Hoa, còn một nguyên nhân nữa, đó là đầu tư cho y tế của nhà nước vẫn còn chưa đủ, bệnh viện phải kiếm tiền thì mới có thể hoạt động, do vậy đã dẫn đến các hiện tượng tiêu cực như nhận phong bì, kê toa thuốc để nhận hoa hồng từ các hãng sản xuất thuốc, v.v.

A: Đúng vậy, vấn đề nan giải là tài nguyên y tế thiếu nghiêm trọng, cũng chính vì các bệnh viện thiếu tài nguyên y tế và phân bố không đồng đều, nên đến nay vẫn chưa giải quyết được vấn đề "Khám bệnh khó và chữa bệnh đắt" cho người dân. Trong các bệnh viện tuyến trên, bệnh nhân quá đông, phải xếp hàng dài đã trở thành hiện tượng phổ biến, chi phí khám chữa bệnh quá cao đè nặng lên vai người bệnh, trước tình hình này, mâu thuẫn giữa y bác sĩ với bệnh nhân ngày một căng thẳng, thường xuyên xảy ra những vụ người nhà của bệnh nhân to tiếng, thậm chí là va chạm với y bác sĩ. Anh Thanh Long có cảm nhận như thế nào đối với việc này ?

C: Bên cạnh đó, các vụ bê bối như bác sĩ nhận tiền chiết khấu hoặc hoa hồng khi mua thuốc men, nhận tiền đút lót của bệnh nhân, người bán thuốc bật mí chuyện mờ ám để bán thuốc của mình cho bệnh viện v.v không ngừng bị phanh phui, khiến hình ảnh và địa vị của cả ngành y tế và bác sĩ trong xã hội xấu đi rất nhanh. Ngoài ra, Nhà nước hỗ trợ ngân sách lớn nhất cho đông đảo người dân, còn y tế cao cấp thì do thị trường giải quyết, đây là hệ thống chế độ hợp lý nhất. Nhưng tại Trung Quốc, một số cán bộ không những được hưởng y tế cao cấp, bản thân không phải mất tiền, mà còn được ngân sách hoàn toàn thanh toán, đáng ra ngân sách đó phải dùng để hỗ trợ cho đông đảo người dân bình thường. Tôi cho rằng, có thể xây dựng một bệnh viện công lập dành riêng cho cán bộ, được ngân sách nhà nước hỗ trợ hoàn toàn, để họ được hưởng lợi ích mang tính công ích của bệnh viện công lập.

B: Sau khi Trung Quốc công bố phương án cải cách thể chế y tế, một số khu vực đã thử vận hành mô hình "toàn dân thực thi khám chữa bệnh miễn phí", nhưng hiệu quả ra sao? Chúng ta hãy nghỉ vài phút, cùng thưởng thức bài hát Việt Nam "Ước gì" do ca sỹ nổi tiếng Mỹ Tâm trình bày, sau đó chúng ta sẽ tiếp tục thảo luận.

*********

B: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Lăng kính cuộc sống hôm nay. Sau khi Trung Quốc công bố phương án cải cách thể chế y tế, một số khu vực đã vận hành thử mô hình "toàn dân khám chữa bệnh miễn phí", ví dụ như huyện Thần Mộc tỉnh Thiểm Tây, sự mạnh dạn của huyện này nhận được khen ngợi của đông đảo người dân, nhưng trong quá trình triển khai đã bộc lộ một số vấn đề. Kể từ khi thực thi toàn dân khám chữa bệnh miễn phí vào ngày 1/3/2009, giường bệnh của 7 bệnh viện thí điểm của huyện này đều trong tình trạng quá tải, sức ép ngân sách quá lớn. Mô hình của huyện Thần Mộc sẽ đi về đâu? Hay nói cách khác, cần phải điều chỉnh thế nào?

C: Chúng ta có thể phân tích từ hai góc độ "toàn dân" và "miễn phí". Trước tiên có thể xác nhận một điểm, mô hình Thần Mộc không phải khám chữa bệnh miễn phí. Khám ngoại trú có mức trần, thanh toán nằm viện có khởi điểm trả tiền, so với phương án cải cách thể chế y tế mà Trung ương công bố cách đây ít lâu, điều hấp dẫn của nó là đã nâng mức trần điều trị các bệnh nặng, tiêu chuẩn trợ cấp cũng cao hơn rất nhiều.

Thần Mộc muốn thi hành trăm phần trăm khám chữa bệnh miễn phí cho toàn dân, trước hết phải giải quyết vấn đề đầu tư ngân sách, cũng tức là vấn đề có tiền hay không, bằng không nếu không có tiền thì cải cách sẽ rơi vào cảnh khó khăn. Sau khi giải quyết được vấn đề tiền nong, còn phải xem sắp xếp chế độ hữu quan có đồng bộ hay không, nói đơn giản hơn là, nếu như Công xã Nhân dân phóng vệ tinh trong lịch sử, mở nhà ăn công cộng không sát với thực tế, sử dụng và phân phối tài nguyên không chút hạn chế, phô trương lãng phí, cải cách như vậy sẽ biến thành môi sinh tạo ra những "kẻ phá gia".

A: Ngoài ra, đối với chế độ bảo đảm y tế của Trung Quốc mà nói, vẫn còn rất nhiều vấn đề thực chất đang đợi giải quyết. Chẳng hạn như vấn đề kết cấu tài chính công để thực hiện việc mọi người dân đều được hưởng bảo hiểm y tế. Về lĩnh vực này, ở nước ngoài họ thực hiện, đảm bảo và giám sát như thế nào; cơ chế ràng buộc giữa cơ quan bảo hiểm y tế với các cơ quan y tế, làm thế nào để thực hiện và duy trì giá thuốc hợp lý; Cơ chế ràng buộc giữa bên mua bảo hiểm với công ty bảo hiểm y tế; vấn đề can thiệp tư pháp đối với hành vi lừa đảo tiền bảo hiểm, từ chối thanh toán tiền bảo hiểm vô căn cứ, làm bệnh án giả... của người mua bảo hiểm, cơ quan bảo hiểm và cơ quan y tế; v.v. đây đều là những việc thực chất đang chờ đáp án trong quá trình xây dựng và kiện toàn chế độ bảo hiểm y tế của Trung Quốc. Tổng kết và học hỏi kinh nghiệm trong những vấn đề tương tự của nước ngoài sẽ càng có lợi cho chế độ bảo đảm y tế của Trung Quốc.

B: Vâng, chúng ta có thể tham khảo cách làm của Hồng Công Trung Quốc. Điểm sáng lớn nhất của Bệnh viện công lập Hồng Công là tính toàn dân và tính phúc lợi. Kết quả điều tra của một cơ quan điều tra nổi tiếng thế giới cho thấy, chỉ số niềm tin của người dân Hồng Công đối với các cơ quan và ban ngành chính quyền lên tới 72%, trong khi đó tỷ lệ hài lòng của người dân lên tới 99%. Anh có nhận xét gì về vấn đề này?

C: Chính quyền Hồng Công cung cấp bảo hiểm y tế giá rẻ đồng đều cho toàn dân. Chính quyền Hồng Công cung cấp đảm bảo y tế cho cư dân, đã thực hiện thông qua bệnh viên công lập phúc lợi cao, thu phí thấp. Trên 92% ngân sách của bệnh viện công lập là do Chính quyền cung cấp. Thu nhập dịch vụ y tế của bệnh viện chỉ chiếm từ 3-6%. Tỉ lệ cao nhất mà cá nhân phải trả trong các dịch vụ y tế chỉ là 17% giá thành, thấp nhất chỉ là 3%. Nếu thấy cần thiết cho bệnh nhân, bệnh viện thậm chí có thể cho máy bay lên thẳng đi đón bệnh nhân về chữa bệnh, chi phí cho dịch vụ y tế như vậy hầu như toàn bộ do Chính quyền đặc khu gánh chịu. Thu phí của Bệnh viện công lập mang tính phúc lợi cao, người dân bình thường thông thường đều có thể chấp nhận. Trong bệnh viện công lập ở Hồng Công, 13% nằm viện và 28% khám bệnh ngoại trú, chính là người dân nghèo khó nhất chiếm 10% trong xã hội.

A: Toàn dân được hưởng bảo hiểm y tế trước hết là một sản phẩm công cộng, ranh giới của thị trường này là có hạn. Nguyên nhân căn bản khiến cải cách thể chế y tế bảo vệ và chăm sóc sức khỏe người dân của Trung Quốc thi hành vào thập niên 90 thế kỷ trước hầu như không thành công là do cơ chế cải cách này đi theo con đường thị trường hóa, thoái thác toàn bộ trách nhiệm của chính phủ, vậy anh Thanh Long đánh giá việc này như thế nào ?

C: Cải cách thể chế y tế chăm sóc sức khoẻ, trước hết là vấn đề trang bị sản phẩm công cộng, là một vấn đề quyết sách dân chủ, chứ không phải vấn đề thị trường. Nế dự định dùng biện pháp thị trường để giải quyết vấn đề quyết sách dân chủ, thì sẽ đảo ngược gốc ngọn, kết quả của cải cách chỉ sẽ là trời giận người oán.

Cải cách thể chế y tế Trung Quốc chỉ coi y tế chăm sóc sức khoẻ là một hành vi thị trường, không hề ý thức tới việc y tế chăm sóc sức khoẻ là sản phẩm công cộng. Nếu nhà nước dân chủ xảy ra sai lầm định hướng về mặt cải cách thể chế y tế chăm sóc sức khoẻ, thì cải cách tất sẽ khiến Chính quyền hạ bệ. Hiện nay Mỹ cùng một số nước phát triển sở dĩ làm mạnh bạo về mặt cải cách thể chế y tế chăm sóc sức khoẻ, nguyên nhân căn bản là họ ý thức được rằng, cải cách thể chế y tế chăm sóc sức khoẻ liên quan tới sức khoẻ của nhân dân, liên quan tới sự ổn định lâu dài của đất nước, cũng liên quan tới tương lai chính trị của bản thân nhà cải cách.

B: Khó khăn đặt ra cho Trung Quốc hiện nay trong cải cách cơ chế khám chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ là phải làm sao "phá vỡ" được sự " trói buộc" của các cơ quan y tế nhà nước và đội ngũ nhân viên công tác ở đây, họ viện cớ là cải cách cơ chế khám chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ quy mô lớn sẽ hạ thấp trình độ y tế, để trăm phương ngàn kế ngăn cản kế hoạch cải cách này. Theo cơ chế truyền thống của Trung Quốc, hầu như không có ranh giới giữa tài nguyên công và tài nguyên tư, ngoài một phần nhỏ tài nguyên tư ra, đều là tài nguyên nhà nước và tài nguyên hành chính. Cũng tương tự như vậy, cũng không có sự phân biệt rõ ràng giữa đồ dùng công cộng và đồ dùng cá nhân. Đây là tính đặc thù của Trung Quốc khác với các nước hiện đại khác trên thế giới.

A: Vì vậy, cũng như việc Trung Quốc chuyển đổi mô hình kinh tế, cơ chế mới cũng phải được ra đời từ cơ chế truyền thống, tài nguyên công cộng cũng sẽ được hình thành trên cơ sở chuyển đổi tính chất tài nguyên nhà nước và tài nguyên hành chính, bằng không, chúng ta cơ bản không tồn tại vấn đề phân phối tài nguyên công cộng và đáp ứng nhu cầu phục vụ công cộng. Chuyển một phần tài nguyên nhà nước và tài nguyên hành chính thành tài nguyên công, chuyển một phần tài nguyên tư nhân thành tài nguyên công cộng thông qua hình thức thu thuế, đều là điều chỉnh lợi ích dưới sự sắp xếp của chế độ. Chúng ta không quan tâm có bao nhiêu nước trên thế giới thi hành chế độ khám chữa bệnh miễn phí, nhưng ai nấy đều quan tâm có bao nhiêu trẻ em đến tuổi được cắp sách đến trường, người ốm có điều kiện chữa bệnh, người dân có tiền để mua nhà, như vậy mới là một cuộc sống đàng hoàng.

B: Do thời gian có hạn, chương trình hôm nay đến đây tạm ngừng, cảm ơn sự quan tâm theo dõi của quý vị và các bạn.