Câu chuyện về Thanh Minh

2012-04-05 16:47:40 CRIonline

Thanh Minh, một trong những ngày lễ quan trọng nhất của người Trung Quốc. Hàng năm cứ đến tiết thanh minh này là rất nhiều người Trung Quốc lại đi tảo mộ để tưởng nhớ tổ tiên và hướng về cội nguồn. Những năm gần đây, "tảo mộ văn minh" đã trở thành lời kêu gọi rộng rãi của các bộ ngành Chính phủ Trung Quốc, trong chương trình Trung Quốc ngày nay, xin mời quý vị và các bạn tham gia trò chuyện về tảo mộ trong tiết Thanh Minh.

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay, tôi là Hùng Anh.

Hải Vân: Xin chào các bạn, Tôi là Hải Vân.

Hùng Anh: "Thanh Minh trong tiết tháng ba, lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh", ngày lễ Thanh Minh mỗi năm một lần lại đến với chúng ta, phong tục tảo mộ trong tiết Thanh Minh là phong tục truyền thống quan trọng của hai dân tộc Trung Quốc và Việt Nam chúng ta trong bao đời nay, nhưng cùng với sự phát triển của thời đại, những phong tục truyền thống đó cũng đứng trước một số chất vấn. Liệu những phong tục tảo mộ truyền thống có còn giá trị không? Làm thế nào để thực hiện tảo mộ văn minh? Trong chương trình Trung Quốc ngày nay, xin mời quý vị và các bạn tham gia trò chuyện xoay quanh vấn đề tảo mộ trong tiết Thanh Minh.

Hải Vân: Vâng, xã hội phát triển đến ngày nay, phong tục tảo mộ quả thật cũng xuất hiện nhiều nét mới, chúng ta nên giữ phong tục truyền thống hay là thay đổi theo thời đại, đó là những câu hỏi đặt ra cho cả chúng ta, các bạn sẽ nhìn nhận như thế nào về truyền thống và nét mới, trước truyền thống và hiện đại, các bạn sẽ có sự lựa chọn ra sao, hoan nghênh quý vị và các bạn trao đổi với chúng tôi.

Hùng Anh: Vâng, vừa bắt đầu chương trình chúng tôi đã đặt ra một số câu hỏi cho quý vị và các bạn, vậy phong tục tảo mộ truyền thống là như thế nào, nét mới lại ra sao, truyền thống và nét mới có phải đối lập với nhau không? Chúng ta bắt đầu thảo luận nội dung này trong chốc lát.

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay, cùng Hải Vân và Hùng Anh trò chuyện về tiết Thanh Minh.

Hải Vân: Vâng. Vừa rồi chúng ta nói đến phong tục tảo mộ truyền thống là như thế nào, Hải Vân nghĩ vấn đề này rất dễ trả lời, chắc mọi người cũng rất là quen thuộc, bởi vì về điểm này thì hai dân tộc Trung-Việt chúng ta cũng có nhiều điểm tương đồng cả về ý nghĩa lẫn về hình thức, đó là nhân dân hai nước chúng ta đều có phong tục tảo mộ để tưởng nhớ công ơn của tổ tiên và hướng về cội nguồn. Còn về hình thức thì từ bao đời nay, thắp vài nén hương, dâng vài cốc trà, vài chén rượu, một số đồ tế lễ đã hoàn thành cuộc giao lưu giữa người sống và người đã khuất một cách giản dị và trang trọng.

Hùng Anh: Vâng, đúng đấy, đó là phong tục tảo mộ truyền thống của hai dân tộc Trung-Việt chúng ta. Thế nhưng cùng với sự phát triển của thời đại, xã hội ngày nay đã có sự thay đổi long trời lở đất, còn phong tục tảo mộ cũng xuất hiện nhiều nét mới và có một số thay đổi, chẳng hạn như thay đổi về đồ tế lễ cũng như hình thức tảo mộ, trước đó cuộc sống không sung túc thì đồ tế lễ đơn giản, bây giờ cuộc sống vật chất phong phú, thì đồ tế lễ cũng phong phú đa dạng; trước đó hóa vàng mã trước mồ mả, bây giờ thì chủ trương tảo mộ văn minh, tiết kiệm, bảo vệ môi trường, đề xướng tảo mộ không hóa vàng mã, đề xướng cúng tế bằng hoa tươi, cúng tế qua mạng v.v.

Hải Vân: Vâng, về phong tục tảo mộ trong tiết Thanh Minh thì nội hàm và giá trị tinh thần sẽ không bao giờ thay đổi, đó là tưởng nhớ công ơn tổ tiên, hướng về cội nguồn, nhưng về hình thức thì xuất hiện hai ý kiến khác nhau. Một là vẫn giữ nguyên hình thức tảo mồ cũ là bắt buộc phải đến trước mộ mả người đã khuất, thắp hương, đặt đồ tế lễ, sau đó khấn vái, hóa vàng hóa lễ; ý kiến khác là nên thực hiện tảo mộ văn minh, không nên quá câu nệ về mặt hình thức, chỉ cần thành tâm trong lúc viếng người đã khuất, cả hình thức và quá trình đều nên giản dị, trang trọng, lành mạnh.

Hùng Anh: Hai ý kiến đều có lý. Những người chủ trương giữ truyền thống thì cho rằng, phong tục tảo mộ truyền thống do ông cha để lại đã trải qua bao nhiêu thăng trầm lịch sử, không có lý do gì phải thay đổi truyền thống, đó là phương thức để giao lưu với tổ tiên và người thân đã khuất và gửi gắm tình cảm nhớ về cội nguồn.

Hải Vân: Vâng, những người có ý kiến thay đổi hình thức tảo mộ truyền thống và chủ trương tảo mộ văn minh thì cho rằng, đó không phải là giữ truyền thống thực sự, mà là sự thể hiện bảo thủ về hình thức bề ngoài, bởi vì nghĩa gốc tảo mộ là uống nước nhớ nguồn, biết ơn tổ tiên ông cha. Thông qua đối thoại giữa người sống với người đã khuất để gửi gắm nỗi nhớ, từ đó làm cho tâm hồn mình thanh thản, yên tĩnh, biết ơn tổ tiên, biết được giá trị sống, biết yêu đời và biết yêu, mọi người hơn. Vì vậy, một bó hoa tươi, vài lần vái, vài giây mặc niệm, vài phút trầm tư đã đầy đủ nội hàm tảo mộ, quá trình đơn giản, tình cảm đầy đặn, nghi lễ nghiêm túc, nội tâm thanh thản. Nói tóm lại là, tảo mộ trong tiết Thanh Minh bày tỏ tình cảm tưởng nhớ người đã khuất, hình thức có lẽ không thể thiếu, nhưng cũng phải thay đổi cùng thời đại; nội dung phải lành mạnh, phải thực hiện tảo mộ văn minh.

Hùng Anh: Nghe cũng có lý. Hùng Anh cũng rất đồng tình về tảo mộ văn minh, nhưng ắt sẽ có người nói, văn minh tôi rất ủng hộ, truyền thống tôi cũng thấy tốt vì đã giữ lâu năm rồi, nhưng tại sao lại nói phong tục tảo mộ truyền thống không văn minh chứ, truyền thống và văn minh là hai cụm từ đối lập ư? Hà cớ gì phải thay đổi hình thức tảo mộ truyền thống?

Hải Vân: Vâng, câu hỏi này rất sắc bén. Thực ra truyền thống và văn minh không phải là hai cụm từ đối lập, truyền thống gồm tinh thần, chế độ, phong tục, nghệ thuật v.v truyền từ đời này sang đời khác là văn hóa do các đời trước để lại, trải qua vô vàn thử thách vẫn giữ nguyên giá trị. Văn minh là tiêu chí của sự phát triển và tiến bộ của xã hội, trình độ văn minh của xã hội phản ánh trình độ tố chất tổng hợp của tất cả thành viên trong toàn xã hội. Người chủ trương tảo mộ văn minh không phải là bảo mọi người từ bỏ truyền thống, mà là từ bỏ một số hình thức không phù hợp với thời đại, chẳng hạn như từ bỏ những hình thức hóa vàng mã, bởi vì thông thường mồ mả được đặt ở khu vực rừng núi, hóa vàng mã dễ xảy ra hỏa hoạn, chẳng may cháy rừng sẽ gây tổn thất kinh tế nặng nề về người và của, ảnh hưởng cũng không tốt.

Hùng Anh: Vâng. Đúng đấy, thỉnh thoảng có nghe thấy thông báo về những vụ cháy rừng, tranh chấp đất mồ mả xảy ra vì hình thức tảo mộ thiếu văn minh, chẳng hạn như ngày 2 tháng 4 năm 2007, ở một nghĩa trang ở tỉnh Hải Nam từng xảy ra hỏa hoạn vì sau khi hóa vàng mã không dập tắt lửa, khiến hơn 300 mẫu rừng cây bị cháy sạch.

Hải Vân: Cho nên có người chủ trương bỏ hình thức hóa vàng mã trong khi tảo mộ, để giảm bớt rủi ro hỏa hoạn. Còn một điều là bây giờ có một số người mua rất nhiều hàng mã đắt đỏ và không thực dụng như biệt thự, đồ điện gia dụng, ô-tô v.v, chỉ chú trọng về mặt hình thức, với tâm lý khoe của chứ không phải vì lòng thành kính, như vậy không những phô trương, lãng phí, mà còn không có lợi cho bảo vệ môi trường, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nếp sống xã hội.

Hùng Anh: Vâng, cũng chính vì có nhiều người mượn danh nghĩa tôn vinh truyền thống mà theo đuổi những hình thức phô trương, lãng phí, thiếu thực chất, cho nên, những năm gần đây, nhiều bộ ngành hữu quan của Trung Quốc kêu gọi toàn xã hội hãy thực hiện tảo mộ văn minh, từ bỏ hủ tục khoe khoang, phô trương, lãng phí, từ bỏ những hình thức hóa vàng mã, bởi vì mùa xuân không khí khô hanh, lại gió to, người dân khi tảo mộ ai ai cũng muốn hóa vàng mã nhưng lại không chú ý đề phòng hỏa hoạn, như vậy rất dễ xảy ra cháy rừng.

Hải Vân: Đúng đấ́y, cho nên cũng đề nghị nếu bỏ được hình thức này thì nên bỏ, nếu không bỏ được, nhất định phải chú ý đề phòng hoả hoạn, nhất định phải chờ đến khi tro tàn hoàn toàn dập hết đốm lửa rồi mới về, tránh xảy ra sự cố.

Hùng Anh: Vâng. Mong rằng tất cả chúng ta đều có thể giữ nét đẹp truyền thống do ông cha để lại, trong khi tưởng nhớ công ơn tổ tiên, hướng về cội nguồn, gửi gắm tình cảm cũng nên tiết kiệm, bảo vệ môi trường, xây dựng quan niệm tảo mộ văn minh, để cho tiết Thanh Minh càng "thanh minh" hơn.

Hải Vân: Vâng, trò chuyện đến đây xin mời quý vị và các bạn giải lao vài phút, thưởng thức một bài hát "Đạp Thanh".

Hùng Anh: Hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi chương trình Trung Quốc ngày nay, trò chuyện cùng Hải Vân và Hùng Anh xoay quanh tảo mộ trong tiết Thanh Minh.

Hải Vân: Trong khi các bộ ngành liên quan Trung Quốc kêu gọi toàn xã hội thực hiện tảo mộ văn minh, tiết kiệm, bảo vệ môi trường thì ngành công nghiệp vàng mã Thanh Minh ở Trung Quốc có thể nói là phát triển "như vũ bão". Các loại mặt hàng vàng mã hết sức phong phú đa dạng, mà còn mang hơi thở cuộc sống hiện đại và đậm chất khoa học công nghệ. Ngoài những vàng mã truyền thống như lợn vàng, tiền thông bảo, tiền âm phủ ra, còn đầy đủ các loại biệt thự, ô-tô, chứng nhận sổ đỏ, thẻ ngâng hàng, thẻ chăm sóc da, điện thoại di động, máy tính xách tay, mạc chược, vàng thỏi, thuốc lá v.v và v.v, thậm chí còn có cả iphone 4, ipad 3, công nghệ tinh xảo, trông như thật, giá cả rất đắt, có ipad hàng mã bán đến 300 Nhân dân tệ.

Hùng Anh: Trời ơi, 300 tệ tôi có thể mua một chiếc điện thoại thật rồi đấy. Hùng Anh cũng thấy có cửa hàng bán trên mạng biệt thự hàng mã, xem ảnh đẹp lắm, chia làm ba tầng, bề ngoài trông rất thật. Chủ hàng nói, biệt thự này bất kể là ngoại thất hay nội thất đều rất đầy đủ, trang bị cả bộ đồ điện gia dụng. Chủ hàng còn được khuyến mại quảng cáo: "hiện nay mua còn được khuyến mại tặng thêm một nhân viên bảo vệ, một ô-xin, một chiếc ô-tô, nếu gia chủ thấy chưa thỏa mãn, còn có thể trang bị thêm. Chủ hàng còn giới thiệu, biệt thự này thuộc bán thành phẩm, người mua cần phải tự tay lắp rắp, tự tay mình làm mới tỏ lòng thành kính và giá trị hơn." Ngôi biệt thự này đang khuyến mại, chỉ bán có 65 tệ. Được biết, ngôi biệt thự này đang là mặt hàng bán chạy nhất của cửa hàng, đã bán được 38 ngôi, có một khách hàng một lần mua luôn 5 biệt thự.

Hải Vân: Thậm chí trên những cửa hàng mạng còn có bán sổ đỏ âm phủ tương ứng với biệt thự, trên có nội dung tên sở hữu, diện tích quyền sử dụng, diện tích mặt bằng chung v.v, còn có đóng dấu Phật pháp, Cục đất đai âm phủ v.v.

Hùng Anh: Ngoài ra, còn có những hàng hiệu như túi LV, rượu tây, thậm chí có ô-tô hàng hiệu. Trước những đồ mã phong phú đa dạng này, không thể không thán phục: chỉ có điều mình không nghĩ đến, không có gì không mua nổi. Trong đó, hàng được hoan nghênh nhất, bán chạy nhất là bộ đồ điện gồm điện thoại Apple 4S và hai bộ máy tính màn hình phẳng ipad3, cả bộ với giá là 20 tệ, một ngày có thể bán 20 bộ.

Hải Vân: Vâng, tuy rằng những thứ đó giá cả không phải là đắt lắm, nhưng Hải Vân cũng thấy như vậy là lãng phí, phí tiền, phí của, phí thời gian, không nên khuyến khích và theo đuổi hình thức này.

Hùng Anh: Vâng, quả thật là rất lãng phí, theo thống kê của Hội Tiêu dùng Trung Quốc, giấy vàng mã dùng để hóa vàng mã trong tảo mộ ngày lễ Thanh Minh lên tới hàng nghìn tấn, ước tính "tiêu dùng trắng" toàn quốc trong ngày lễ thanh Minh lên tới hơn 10 tỷ nhân dân tệ.

Hải Vân: Tuy rằng có người cho rằng, mua những vàng mã hiện đại cũng nhằm để người thân đã khuất được hưởng thành quả khoa học hiện đại. Nhưng các cơ quan Dân chính vẫn đề xướng, người dân nên cố gắng cúng tế bằng phương thức văn minh, đừng hóa vàng mã, một là lãng phí tài nguyên, hai là ảnh hướng đến môi trường.

Hùng Anh:Không biết quý vị và các bạn có chấp nhận những hình thức tảo mộ mới không? Hoan nghênh các bạn trao đổi với chúng tôi về cảm nghĩ tảo mộ của mình. Sau đây xin mời quý vị và các bạn thưởng thức bài hát về Thanh Minh.

Hải Vân: Tảo mộ văn minh như dùng "hoa tươi và âm nhạc" thay vì đốt pháo đốt mã, "tưởng nhớ trong ánh nến" thay vì "thắp hương khấn vái", cùng với sự phát triển của thời đại, một số hình thức tảo mộ mới ngày càng nhận được hoan nghênh của người Trung Quốc.

Hùng Anh: Bắt đầu từ tết Thanh Minh năm nay, Mạng Thanh Minh Trung Quốc đưa ra mặt bằng tảo mộ mới, thông qua hợp tác với khu lăng mộ thực thể, áp dụng kỹ thuật 3D, mang lại cảm giác tảo mộ trên mạng càng chân thực hơn. Ngoài ra, đặt hoa tươi, thả bóng bay, ngâm thơ, trồng cây, cũng như một số đồ tế lễ bảo vệ môi trường đã trở thành thời thượng của tiết Thanh Minh năm nay.

Hải Vân: Hơn nữa, để tiếp tục quảng bá về hải táng, tiết kiệm tài nguyên đất, Thượng Hải còn nâng cao trợ cấp cho gia quyến áp dụng phương thức hải táng, nâng trợ cấp cho mỗi bộ tro hài cốt từ 400 lên tới 2000 tệ.

Hùng Anh: Có tục ngữ nói: Trước lạ sau quen, những hình thức tảo mộ mới lúc đầu còn chưa được nhiều người chấp nhận, nhưng sau khi biết được giá trị và lợi ích của nó thì sẽ có nhiều người chấp nhận. Tại thành phố U-rum-xi Tân Cương, hình thức gửi gắm tình cảm với người đã khuất bằng những "Bức thư thời gian" đang được nhiều người tiếp nhận.

Hải Vân: Tại một số khu lăng mộ của thành phố U-rum-xi, một số người dân thành phố viết thư cho người thân đã khuất rồi gửi vào "Hòm thư thời gian" do cơ quan Dân chính và khu lăng mộ cũng như Trung tâm dịch vụ lễ tang thành phố U-rum-xi phối hợp thiếp lập nhằm cung cấp mặt bằng miễn phí cho người dân thành phố gửi gắm tình cảm, nhận được nhiều người hoan nghênh, chỉ trong vài ngày đã có hơn 200 người thông qua "Hòm thư thời gian" để gửi gắm tình cảm.

Hùng Anh: Cô Vương Viên viết cho ông nội của mình thế này, "ông nội, ông yên tâm nhé, bà nội và chúng cháu đều khoẻ mạnh, cháu cũng đi làm được nửa năm rồi, mong ông nội vui khỏe ở bên đó, cả nhà rất nhớ ông". Sau khi gửi vào hòm thư, nhân viên công tác Trung tâm dịch vụ tang lễ thành phố U-rum-xi đã tiến hành chỉnh lý và biên soạn thành một cuốn, có thể cất giữ lâu dài.

Hải Vân: Cô Vương Viên cho rằng, "viết một bức thư cho người đã khuất, qua thư gửi gắm nỗi nhớ đối với người thân đã khuất, tôi thấy phương thức này không những thời thượng, bảo vệ môi trường, mà còn rất có tình cảm nhân văn."

Hùng Anh: Ngoài "Hòm thư thời gian" ra, tảo mộ bằng hoa tươi cũng rất thịnh hành tại thành phố U-rum-xi. Trên các gian hàng bày bán đồ tế lễ trước cổng các khu nghĩa trang có thể thấy, khách đến mua hoa rất đông. Có chủ hàng giới thiệu, năm nay dân thành phố mua hoa làm đồ tế nhiều hơn mọi năm, hơn 600 bó hoa tươi mà anh nhập đã bán gần hết, còn phải đi nhập thêm.

Hải Vân: Để đề xướng hình thức tảo mộ văn minh, Trung tâm dịch vụ tang lễ thành phố U-rum-xi còn đưa hoạt động đổi hoa tươi bằng pháo và vàng mã, dân thành phố có thể lấy pháo mình mua đổi lấy hoa tươi, nhân viên Trung tâm giới thiệu, "Một băng pháo nổ 1000 tiếng có thể đổi 5 bông hoa cúc, một băng pháo nổ 2000 tiếng có thể đổi 9 bông hoa cúc, ba tập giấy vàng có thể đổi 1 bông hoa, 5 tập có thể đổi hai bông."

Hùng Anh: Người phụ trách hữu quan nói, sáng kiến "Tạm biệt hủ tục, tảo mộ văn minh" đã được triển khai nhiều năm. Hiện nay, tảo mộ bằng hoa tươi đã trở thành mốt thời thượng, người dân tảo mộ bằng hoa tươi ngày càng nhiều.

Hải Vân: Hiện nay, tảo mộ qua mạng cũng là một phương thức mới có thể lựa chọn. Xây dựng một ngôi mộ trong thế giới ảo, không phải ra khỏi cửa đã có thể gửi gắm nỗi nhớ tới người thân đã khuất, tảo mộ trên mạng đang lặng lẽ xuất hiện và thu hút không ít cư dân mạng.

Hùng Anh: Rất nhiều trang mạng đã xây dựng mặt bằng thờ cúng trên mạng dành những người không được về quê tảo mộ gửi gắm tình cảm. Tại mỗi trang wéb cúng tế, người đăng nhập chỉ cần điền vào chỗ trống những bản kê theo nhu cầu, chỉ vài phút là có thể xây dựng miễn phí một ngôi mộ trên mạng hoặc một nhà tưởng niệm lâu dài trên mạng. Cúng tế trước mồ mả trên mạng, có thể lựa chọn các phương thức lưu trữ, gửi tặng bài hát, dâng hương, đốt nến, hóa vàng, thờ cúng, dâng hoa, dâng rượu v.v.

Hải Vân: Vâng, hôm nay Hùng Anh và Hải Vân đã giới thiệu vài nét về phong tục tảo mộ của người Trung Quốc trong đó có truyền thống cũng có hiện đại. Bất kể hình thức truyền thống hay là hiện đại, bất kể chúng ta lựa chọn phương thức gì cũng chỉ vì một mục đích là tưởng nhớ công ơn tổ tiên, hướng về cội nguồn, gửi gắm tình cảm.

Hùng Anh: Vâng, đúng đấy, có lẽ bản thân hình thức không phải là quan trọng nhất, quan trọng nhất là tâm của mình, chỉ cần chúng ta thành kính khi trao đổi với tổ tiên và người thân đã khuất là chúng ta đã thực sự giữ được nét đẹp truyền thống là giữ tròn chữ hiếu, uống nước nhớ nguồn. Chương trình hôm nay đến đây tạm dừng, Hải Vân và Hùng Anh xin hẹn gặp lại quý vị và các bạn vào chương trình này tuần sau.

Hải Vân: Xin chào và hẹn gặp lại.

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>