Đi chơi trong tiết thanh minh ngày xuân

Theo lịch truyền thống Trung Quốc, hiện nay đang tiết Xuân phân. Tiết Xuân phân có nghĩa là thời điểm giữa mùa xuân, lúc này thời tiết ấm áp, vạn vật sinh sôi phát triển. Trải qua một giấc ngủ đông dài, hạt trong đất cựa quậy nảy mầm, nụ hoa chúm chím hé nở, những suốt một mùa đông ru rú trong tổ ấm cũng bắt đầu đi ra khỏi nhà, vươn chân vươn tay, tầm hương thưởng cảnh. Đây chính là hoạt động truyền thống trong mùa xuân của Trung Quốc – đi chơi tiết thanh minh. Trong mùa xuân tràn đầy sắc xuân, các bạn nghe đài phải chăng cũng có kế hoạch "đi chơi trong tiết thanh minh"?

A: Quý vị và các bạn thân mến, qua tiếng nhạc dạo đầu quen thuộc tiết mục "Lăng kính cuộc sống" lại đến với quý vị và các bạn, tôi là LQ.

B: Sảnh Hoa xin chào quý vị và các bạn, rất hân hạnh lại gặp quý vị và các bạn trong tiết mục hôm nay.

C: Xin chào chị Lệ Quyên, chào chị Sảnh Hoa! Xin chào các bạn thính giả!

A: Các bạn thân mến, chủ đề mà chúng ta thảo luận hôm nay là "Đạp thanh ngày xuân". Có lẽ các bạn cảm thấy hơi xa lạ đối với từ "Đạp thanh", đạp thanh còn gọi là du xuân. Trong ngày xuân, trăm hoa đua nở, vạn vật hồi sinh, bạn bè và người thân cùng nhau ra ngoại ô du xuân, chơi các loại trò chơi như: Đá cầu, ngồi ghế đu, thả diều ... Tập tục chơi du xuân của Trung Quốc đã có từ lâu đời, theo truyền thuyết thì tập tục này có từ đời nhà Tần, cũng có cách nói là bắt đầu từ đời Ngụy, nhà Tấn. Nền văn minh Trung Hoa đã có từ bao đời nay, trải qua mấy nghìn năm phát triển, văn tự lại càng thêm tinh túy. Hai chữ "Đạp thanh" rất sinh động, từ "đạp" đã thể hiện cuộc sống thanh nhàn, từ "thanh" mô tả bức tranh thiên nhiên tươi đẹp một màu xanh mướt.

B: Thực ra, đối với hoạt động "du xuân", người thời cổ còn có nhiều cách gọi khác nhau như thám xuân hay tầm xuân. Mùa xuân, tiết trời ấm áp, trăm hoa đua nở, đi chơi du xuân, không những có thể rèn luyện sức khoẻ, mà còn giúp sảng khoái tinh thần. Sau một mùa đông dài lạnh giá, mùa xuân rất thích hợp cho mọi người ra ngoài tập luyện, "đạp thanh" rất phù hợp với phương pháp dưỡng sinh truyền thống của Trung Quốc.

Tập tục "đạp thanh" ở Trung Quốc có lịch sử lâu đời. Thời cổ, cứ đến mồng hai tháng hai âm lịch, người dân lại nô nức ra ngoại thành hái cỏ bồng, thịt gia súc, chuẩn bị rượu, giấy đỏ và pháo làm lễ tế chúc thọ thần đất. Sau đó, do người dân đi tảo mộ vào tiết Thanh Minh, ánh nắng tran hoà, trăm hoa đua nở, khắp nơi một màu xanh mướt, thế là hoạt động tế thần đơn thuần khi đó đã dần dần phát triển thành ngày hội "đạp thanh" ngày nay.

A: Về thời gian cụ thể hình thành tập tục du xuân thì theo truyền thuyết là đã có từ đời nhà Tần, cũng có cách nói là từ đời nhà Ngụy, nhà Tấn. Nhưng Trung có biết hoạt động du xuân thực sự thịnh hành từ bao giờ không ?

C: Ha, vấn đề này cũng không khó lắm, tôi cũng đã nghiên cứu qua văn hóa truyền thống Trung Quốc, hoạt động đi chơi trong tiết thanh minh thực sự thịnh hành có lẽ vào thời hưng thịnh Đường và Tống. Bức tranh phong cảnh "Thanh minh thượng hà đồ" của họa sĩ đời Đường Trương Trạch Đoan đã miêu tả cực kỳ sinh động cảnh náo nhiệt đi chơi trong tiết thanh minh ở con kênh Biện Hà, ngoại ô Phủ Khai Phong. Trong bức tranh này, có đến hơn 550 nhân vật, 50 con vật, hơn 20 chiếc thuyền, xe, kiệu. Ngày hội đạp thanh trong tiết thanh minh, đủ thấy sôi động nhường nào. Dần dần, hoạt động này từ dân gian đi vào Hoàng cung, các nhà trong hoàng tộc cũng thích hoạt động du xuân. Theo "Cựu Đường thư" ghi lại: " Đại lịch năm hai tháng hai Nhâm Ngọ, đi chơi tiết thanh minh vui vẻ ở hồ Côn Minh". Hoạt động đi đạp thanh ngắm cảnh trong tiết thanh minh ở Trung Quốc đã tiếp diễn trong hàng nghìn năm, dần dần trở thành một nghi thức văn hóa. Có câu thơ viết đại ý ngày xuân đến mà không du xuân ngắm cảnh thì chỉ là kẻ ngốc.

A: Tuy đi du xuân là vào mùa xuân hàng năm, nhưng cụ thể là vào ngày nào thì lại có những ghi chép khác nhau, trong bài viết của Phùng Ứng Kinh đời nhà Minh, bài của Phế Trứ đời nhà Nguyên và bài của Lý Náo đời nhà Đường đều lần lượt viết rõ tiết du xuân là vào mùng 8 tháng giêng, mùng 2 tháng 2, mùng 3 tháng 3, bầu trời trong xanh, cây cối xanh rờn, chim muông bay lượn, rất thích hợp du xuân. Nhưng các bạn có biết du xuân có những nội dung gì không ?

B: Hình thức du xuân hiện nay rất phong phú, ví dụ như cuối tuần trước, Sảnh Hoa cùng vài người bạn thân ra ngoại thành Bắc Kinh hái dâu tây, sau đó leo núi, mỗi người mang theo một ít đồ ăn, mọi người cùng ngồi trên bãi cỏ, vừa nhâm nhi các đồ ăn ngon, vừa tận hưởng bầu không khí trong lành. Thế chị Lê Quyên tham gia hoạt động gì khi du xuân ạ?

A: Nếu đi chơi xuân thì LQ cũng sẽ có những hoạt động tương tự như vậy, LQ thích đi dã ngoại, mà nhất là mùa xuân ở Bắc Kinh rất đẹp, gió xuân nhè nhẹ thổi, khí hậu rất ấm áp, LQ thích nhất là đến các công viên, ngắm cảnh cây cỏ hoa lá một màu xanh mơm mởn, khi về nhà cảm thấy tinh thần rất khoan khoái; Nhưng Trung này, không biết người thời cổ đi du xuân như thế nào nhỉ ?

C: Hàng nghìn năm nay, người dân Trung Quốc đều thích đi đạp thanh ngắm cảnh trong tiết thanh minh, một loạt hoạt động có thể kéo dài và liên tục như vậy, nội dung tất không đơn giản chỉ là đi ra khỏi nhà. Từ trước đến nay, ngoài đi dạo ra, người Trung Quốc đã tạo ra thêm nhiều nội dung mới vui vẻ đầy cảm hứng trong dịp đạp thanh trong tiết thanh minh. Ví dụ:

1. Ngồi ghế chơi đu là tập tục có trong tiết thanh minh từ thời cổ đại. Người ta cho rằng ngay từ thời cổ đại, trong khi trèo lên lấy thức ăn ở chỗ cao, con người đã sáng tạo nên hoạt động chơi đu. Về sau dần dần gắn thêm hai sợi dây vào bàn đạp. Đến thời Đường, Tống, chơi đu trở thành trò chơi chuyên dành cho phụ nữ, luyện tập tác phong nhanh nhẹn và mạnh mẽ. Khi chơi đu, người chơi sẽ đu qua đu lại trên không, nhẹ nhàng như bay, do vậy, chơi đu còn được gọi là thú vui như thần tiên. Và thời tiết tốt nhất để chơi đu là vào mùa xuân trong dịp đạp thanh vào tiết thanh minh. Tiết thanh minh trong phảng phất gió xuân, năm ba cô gái tập hợp thành một nhóm chơi đu dưới gốc cây ở nông thôn, vẽ lên bức tranh đầy chất thơ. Thậm chí do tiết thanh minh nơi nào cũng tổ chức chơi đu, nên cũng có người gọi đó là "Lễ chơi đu".

2. Thả diều, diều thời cổ đại được gọi là diều giấy. Những cơn gió mùa xuân thường mềm mại và ấm áp, chính là thời tiết đẹp để thả diều. Vào thời cổ đại, khi đi chơi tiết thanh minh người ta thường mang theo diều, thả diều lên trời rồi sau đó cắt đứt dây diều, gọi đó là để vứt bỏ điềm xui, bệnh tật. Để không khí u ám ngưng tụ trong mùa đông bay theo diều mà tan đi, sau đó cởi mở tấm lòng, đón mùa xuân tươi sáng.

3. Đá bóng kiểu Trung Quốc, bóng là một loại bóng được làm bằng da, ruột bóng được nhồi lông vào bên trong. Đá bóng kiểu Trung Quốc cũng dùng chân để đá. Đây là một trò chơi được yêu chuộng vào dịp tiết thanh minh của mọi người ở thời cổ đại. Trong tiết thanh minh, phụ nữ thường chơi đánh đu, còn nam giới thì tập hợp thành một đội chơi đá bóng trên sân cỏ.

A: Qua sự giới thiệu vừa rồi của bạn Trung có thể thấy người thời cổ cũng rất biết vui chơi giải trí. Sau đây, chúng ta tạm nghỉ đôi phút cùng thưởng thức bài hát: Xuân ấm áp, hoa đua nở do Chu Ngạn Hồng thể hiện, chúc các bạn thanh thản trong ngày xuân ánh nắng chan hòa hoa tươi khoe sắc.

Đại ý lời ca như sau:

Hoa đào chúm chím nở, tâm tình lại càng vui

Tình cảm trong giá lạnh, hãy sưởi ấm lòng ta

Gió xuân đã ấm áp, mây trắng cũng nhạt dần

Chuyện cũ đã qua đi, cho đi vào dĩ vãng

Mùa xuân đã đến với muôn nhà

A: Thưa quý vị và các bạn, hoan nghênh quý vị và các bạn tiếp tục theo dõi tiết mục "Lăng kính cuộc sống", tiếp tục thảo luận vấn đề du xuân. Vậy thì, tại sao mọi người thích đi du xuân nhỉ? Hàng ngàn năm qua, bất lể là người Trung Quốc hay người nước ngoài, sau mùa đông giá rét, mọi người đều thích đi du xuân vào lúc mới lập xuân, để ngắm cảnh và vui chơi trong bầu không khí ấm áp. Vậy thì, tại sao mọi người chúng ta không cùng khu vực, có nền văn hóa khác nhau, thói quen sinh hoạt cũng không giống nhau, nhưng lại có điểm chung là đều thích du xuân? Trung có cảm nhận như thế nào đối với việc này ?

C: Thực ra, đây không chỉ là để ngắm nhìn phong cảnh đẹp, trong đó còn chứa đựng kiến thức khoa học thú vị. Tôi cho rằng mọi người đều vì yêu thích ánh nắng ấm áp của ngày xuân.

Đi chơi tiết thanh minh ngày xuân, đi dạo dưới ánh nắng ấm áp là một việc thoải mái. Việc này, thực ra có hai nguyên nhân khách quan sau:

Một là tầng ôzôn. Ôzôn có khả năng oxy hóa mạnh, có thể diệt vi khuẩn, loại bỏ các hợp chất độc hại. Và sản phẩm sau phản ứng là oxy.

Hai là tia cực tím. Hiện nay người ta thường cho rằng tia cực tím có hại, dùng quá liều lượng sẽ gây ra ung thư da. Thực ra, sử dụng một lượng ít tia cực tím không chỉ vô hại mà còn là cần thiết. Chỉ bằng cách để da tiếp xúc với một lượng tia cực tím vừa phải, cơ thể con người mới có thể tổng hợp đủ vitamin D, giúp hấp thu canxi. Do vậy, thay vì nuốt một đống thuốc, không bằng đi phơi mình dưới ánh nắng "êm dịu" của mùa xuân.

Mùa đông u ám, mùa hè nắng gắt, mùa thu mát mẻ, một năm bốn mùa, thực ra cũng chỉ có ánh nắng của mùa xuân là ấm áp tươi sáng nhất, làm sinh sôi đầy đủ sự ấm áp. Như vậy có thể thấy, hoạt động đi chơi trong tiết thanh minh thực tế là một lần tự dưỡng sinh của con người. Người ta đi ra ngoài, không chỉ là để đi chơi vui vẻ, mà cũng là nhu cầu bên trong cơ thể cần nâng cao sức khỏe bản thân của con người.

B: Bởi vì mọi người đều yêu thích "hương vị" của mùa xuân. Mùa xuân mang đến sự tươi trẻ và tràn đầy sức sống. Mọi người đi du xuân, chủ yếu là để tận hưởng mùi thơm của các loài hoa dưới ánh nắng ấm áp, khiến tinh thần sảng khoái.

Mùi đất sau cơn mưa xuân, mùi thơm ngai ngái của cỏ non... khiến chúng ta có giác như được gần với thiên nhiên hơn. Hương vị mùa xuân, cũng chính là "hương vị" của hạt giống nảy mầm, vươn mình nhô lên khỏi mặt đất đón ánh nắng mặt trời; "hương vị" của thảm cỏ rừng cây phủ xanh khắp các núi đồi. Mọi người có thể cảm nhận được hương vị ngọt ngào đến say lòng của mùa xuân.

A: Đúng vậy, mùa xuân đến trên khắp các núi đồi ở ngoại thành, trăm hoa đua nở, hương thơm ngào ngạt, rực rỡ muôn màu, nên tất nhiên đi ngắm hoa là một hoạt động không thể thiếu khi du xuân. LQ rất thích ngắm hoa, nhưng thực ra là có nguyên nhân. Bởi vì, trong những bông hoa muôn sắc muôn màu, thì mùi thơm của một số loài hoa có thể diệt được vi sinh vật ở xung quanh để bảo vệ chúng ta. Ví dụ như, trong mùi thơm của hoa cây cọ dầu có một chất chống khuẩn có thể tăng sức đề kháng của cơ thể, giảm được nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy, mọi người trong khi du xuân có thể hít thở trong bầu không khí trong lành, độ ẩm và hàm lượng ô-xy cao, khiến tinh thần khoan khoái, thảnh thơi, rất có lợi cho sức khỏe.

C: Hai bạn nói đều đúng, đi chơi trong tiết thanh minh, nghe tiếng chim hót, ngửi mùi hoa thơm, cảm nhận hương thơm của đất trời, trong khi chúng ta chưa ý thức đến, thực ra ADN của chúng ta đã cảm nhận được thông điệp mùa xuân trong sự sống. Xạ khuẩn và hương vị cỏ xanh đều có thể mang lại cảm giác vui vẻ cho con người. Vì sự tồn tại của con người có nghĩa là sinh sôi và sự sống tiếp nối. Bản thân con người cũng là sinh mệnh do tự nhiên tạo ra, nhìn từ các góc độ khác nhau, chúng ta đều không khác gì với những bông hoa, chiếc lá. Do vậy, chúng ta cũng mới có thể cảm thấy vui vẻ kéo dài cuộc sống tự nhiên.

A: Cùng với sự tiến bộ của khoa học, niềm mong muốn đi khắp chân trời góc biển đã trở thành hiện thực. Trong thời cổ mọi người du xuân, không thể đi quá xa, nhiều nhất là ra ngoại thành. Nhưng ngày nay, phạm vi họat động của chúng ta đã được mở rộng rất nhiều. Thế giới bao la, cảnh đẹp vô hạn, mọi người lựa chọn đi du xuân ở những nơi xa hơn, để thưởng ngoạn càng nhiều phong cảnh đẹp.

B: Chúng ta hãy cùng đi du xuân, thưởng thức cảnh đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta. Cuối cùng, Lệ Quyên và Sảnh Hoa xin gửi tặng quý vị và các bạn bài hát Việt Nam "Hà Nội vào xuân". Lời ca như sau:

Hà nội vào xuân

Náo nức đất trời.

Hoa đào đâm nụ hé môi tươi.

Người vui vẻ chợ đơm hương Tết.