Kiến thức dưỡng sinh trong mùa thu

Mùa thu khô ráo, nhiệt độ chênh lệch giữa ban ngày và ban đêm rất lớn, mọi người hay xuất hiện những triệu chứng khó chịu như ho, viêm loét mồm lưỡi, v.v. Y học cổ truyền Trung Quốc cho rằng, mùa thu phải coi trọng dưỡng sinh, làm cân bằng âm dương để đạt mục đích chăm sóc sức khỏe.

Cảnh Trường Thành trong mùa thu

Lý luận Trung y cho rằng, thời tiết mùa thu tương đối khô rất dễ tổn hại tới phổi, có thể xuất hiện các triệu chứng khô miệng, khô mũi, ho khan, táo bón, đuối sức, gầy dộc, thậm chí ho khan có máu. Chuyên gia cho biết, đề phòng mùa thu khô nên uống nhiều nước; về ăn uống cũng phải để ý, lấy thực phẩm dưỡng âm nhuận khô là chính, có thể dùng một số thực phẩm có tác dụng sản sinh nước bọt. "Dùng một số thực phẩm dưỡng âm, ví dụ như Mã đề, Bách hợp, bột Sen, hạt Sen, Ngân nhĩ, Lê, Hạnh nhân, mật Ong, Chuối, quả Ki-uy đều có công hiệu mát, nhuận khá tốt. Mùa thu rau quả rất nhiều, chúng ta có thể dùng một cách vừa phải. Cũng có thể dùng một số Trung y Trung dược được bào chế sẵn, cũng có thể dùng Mạch Đông, Cát Ngạnh và Cam Thảo pha nước uống".

Tục ngữ Trung Quốc có câu "Mùa xuân giữ ấm mùa thu để lạnh", có nghĩa là mặc dù nhiệt độ mùa thu bắt đầu se lạnh, nhưng không nên mặc thêm quần áo vội. Để cho cơ thể thích ứng với sự kích thích của trời lạnh một cách thích hợp, như vậy sẽ có lợi cho rèn luyện khả năng chống lạnh và nâng cao tính thích ứng của cơ thể đối với nhiệt độ thấp. Chuyên gia đồng thời nêu rõ, biện pháp thích ứng kể trên cần phải áp dụng đúng mức, nhiệt độ ban ngày và ban đêm trong mùa thu chênh lệch khá nhiều và luôn thay đổi, không nên tham lạnh mà mặc quá ít, cần phải tăng giảm quần áo theo sự biến đổi của thời tiết, tránh cảm lạnh. Chuyên gia còn cho biết, dưỡng sinh trong mùa thu nên ngủ sớm dậy sớm, bên cạnh đó phải chú ý thông gió.

 

Cảnh Hương Sơn, Bắc Kinh trong mùa thu  

Mùa thu trời cao nắng đẹp, nên thường xuyên tham gia hoạt động ngoài trời, ví dụ như đi bộ, chạy, leo núi, đánh bóng, còn có thể đi dã ngoại, tham gia hoạt động hái quả ở nông thôn. Khi triển khai hoạt động ngoài trời, nên tập hít thở sâu để tăng cường chức năng phổi.

Mùa thu cũng là mùa dễ mắc một số bệnh với những triệu chứng như ho, ít đờm, môi khô, mũi khô, họng khô, da khô, v.v. Chuyên gia hướng dẫn làm dịu các triệu chứng đó bằng một số thực phẩm chế biến đơn giản như sau: Có thể dùng Lê, Mã đề, Lư căn tươi, Mạch Đông tươi và ngó Sen vắt nước uống, có công hiệu nhuận phổi và chữa trị các chứng ho, khát nước, miệng khô, mũi khô. Ngoài ra, dùng Bách hợp tươi, Hạnh nhân và gạo cùng nấu cháo, cho thêm đường phèn vừa phải là được. Mỗi ngày ăn hai ba lần, món cháo này thích hợp các chứng ho khan, táo bón.

Cháo bách hợp, hạnh nhân

Củ cải xanh rửa sạch, thái sợi, đun nước, cho thêm ít mật Ong và đường phèn uống thay nước trà, có công hiệu nhuận phổi trị ho.

Chuyên gia còn cho biết, trường hợp triệu chứng nhẹ có thể điều trị bằng các món ăn, trường hợp triệu chứng nặng cần phải dùng thuốc theo sự hướng dẫn của bác sĩ, một số thuốc bào chế sẵn có hiệu quả rất tốt.

Ăn không ngon miệng là một trong những bệnh thường thấy trong mùa thu, đặc biệt thường xảy ra ở trẻ em . Nếu hiện tượng ăn không ngon miệng kéo dài, thậm chí nhìn cũng không muốn ăn, ăn ít hẳn đi, cứ thế kéo dài trên hai tháng thì rất có thể trở thành chứng chán ăn.

Trung y cho rằng, ăn không theo chế độ sẽ phương hại tới tỳ,vị, làm suy giảm chức năng tiêu hóa, sẽ xuất hiện các triệu chứng ăn không ngon miệng hoặc không muốn ăn, trường hợp nghiêm trọng còn xuất hiện các triệu chứng người mỏi mệt, thái độ lạnh nhạt không sôi nổi. Chuyên gia đề nghị, muốn ăn được ngon miệng cần phải ăn uống đúng chế độ, không ăn vặt, không kén ăn, ít ăn đồ ngọt, các món ăn phải phong phú đa dạng, dinh dưỡng cân bằng; trước khi ăn cơm không nên uống nhiều nước và ăn vặt, đồ ăn quá lạnh và nguội dễ tổn thương chức năng tỳ và dạ dày.

Trong khi đó còn phải tăng thêm hoạt động ngoài trời một cách vừa phải, tăng cường hoạt động của đường ruột và dạ dày, như vậy sẽ ăn ngon miệng. Chuyên gia kiến nghị, những người ăn không ngon miệng có thể làm vài món thức ăn có tác dụng điều trị và tẩm bổ sức khỏe để điều chỉnh chức năng tỳ, vị, như uống nước cà chua và nước gừng. Lượng nước cà chua vừa phải, pha với nửa thìa nước gừng, mỗi ngày dùng 2-3 lần, có công hiệu kiện tỳ, khai vị.

Bước sang mùa thu, không khí khô hanh, khiến chúng ta dễ bị nhiệt, rất nhiều người sẽ xuất hiện các triệu chứng viêm loét miệng lưỡi, niêm mạc mồm bị sưng, lở loét, v.v. Chuyên gia cho biết, dùng nước trà đặc súc miệng có công hiệu chữa trị viêm loét miệng lưỡi, mỗi ngày 10 lần trở lên, có thể thanh nhiệt giải độc, tiêu sưng giảm đau.

Cháo tâm Sen, lá Sen cũng là phương pháp đơn giản thực dụng. Dùng tâm Sen, lá Sen, hoa Cúc, Cam thảo sắc nước, lọc bã lấy nước để riêng, đợi cháo nhừ cho vào rồi cho đường phèn lượng vừa phải, dùng trong bữa sáng và bữa tối. Chuyên gia còn nhắc nhở những người viêm loét miệng lưỡi, đặc biệt cần phải giữ gìn vệ sinh miệng, tốt nhất súc miệng trong khoảng 1 tiếng sau khi ăn cơm, ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi, tránh ăn các thực phẩm quá nóng, quá mặn, quá chua và kích thích mạnh.