Trung dược trong dưỡng sinh và điều trị thường ngày- Thuốc bổ khí

Thuốc bổ khí vị cam, tính ôn hoặc vị cam, tính bình hòa là chính, chủ yếu quy kinh lạc tỳ và phổi, có tác dụng bổ khí các tạng phủ, đặc biệt có công hiệu nổi bật trong bổ khí tỳ và khí phổi, thích hợp dùng cho chữa trị các chứng tỳ khí hư, đuối sức, biếng ăn, trướng bụng chứng hư, phân loãng, phù nề, lòi hậu môn, sa các tạng phủ, phổi khí hư, hơi thở ngắn, lười nói, tiếng nhỏ, hen suyễn, dễ ra mồ hôi, v.v.

*Hoàng kỳ

Hoàng kỳ là rễ của loài thực vật thuộc họ Đậu, là thực phẩm có thể dùng cho chăm sóc sức khỏe. Hoàng kỳ vị cam, tính hơi ôn, quy kinh lạc tỳ và phổi.

Công hiệu: Bổ khí thăng dương, ích vệ cố biểu, trừ ngòi tiêu mủ mọc da non, lợi thủy tiêu sưng.

Phạm vi ứng dụng:

--Một là thích hợp dùng cho chữa trị chứng ăn ít, phân loãng do tỳ khí và vị khí đều hư gây nên, tiêu chảy lâu ngày, sa hậu môn, sa các bộ phận khác do trung khí lõm xuống, là vị thuốc quan trọng bổ khí thăng dương.

--Hai là thích hợp dùng cho chữa trị chứng phổi khí hư nhược, ho, hen suyễn lâu ngày, hơi thở ngắn, người mệt.

--Ba là thích hợp dùng cho chữa trị chứng khí hư dẫn đến tự ra mồ hôi, âm hư ra mồ hôi trộm.

--Bốn là thích hợp dùng cho chữa trị chứng khí huyết hư nhược, mụn nhọt không vỡ nước, hoặc mụn nhọt vỡ nước lâu ngày không lành.

--Năm là thích hợp dùng cho chữa trị chứng thủy thấp vận hóa thất thường do khí hư dẫn đến phù nề, tiểu tiện không thông.

Ngoài ra, Hoàng kỳ có thể chữa trị chứng huyết trệ không thể cung cấp dinh dưỡng cho gân mạch do khí hư bởi biến chứng tai biến mạch máu não, cùng các chứng tê bắp cơ, bán thân bất toại,... Hoàng kỳ còn có tác dụng bổ khí hành huyết, bổ khí sinh tân trong chữa trị chứng tiêu khát do tỳ hư không thể vận hóa tân dịch trong cơ thể.

Cách dùng và liều lượng: D̀ng Hoàng kỳ sắc nước uống, mỗi lần từ 10-15 gam, tối đa có thể dùng từ 30-60 gam. Trường hợp bổ khí thăng dương nên dùng Hoàng kỳ sao, phần lớn các trường hợp khác đều dùng Hoàng kỳ sống.

*Bạch truật

Bạch truật là thân rễ của loài thực vật thuộc họ Cúc, là thực phẩm có thể dùng cho chăm sóc sức khỏe. Bạch truật vị cam, vị đắng, tính ôn, quy kinh lạc tỳ và vị.

Công hiệu: B̉ khí kiện tỳ, táo thấp lợi thủy, cố biểu trị mồ hôi, an thai.

Phạm vi ứng dụng:

--Một là thích hợp dùng cho chữa trị chứng tỳ khí, vị khí hư nhược, kém ăn, phân loãng, người mệt, đuối sức.

--Hai là thích hợp dùng cho chữa trị chứng tỳ hư thủy thũng, đờm ẩm, bạch đới ở phụ nữ.

--Ba là thích hợp dùng cho chữa trị chứng khí hư tự ra mồ hôi.

--Bốn là thích hợp dùng cho chữa trị chứng tỳ hư khí nhược, thai động bất an.

Cách dùng và liều lượng: D̀ng Bạch truật sắc nước uống, mỗi lần từ 10-15 gam. Trường hợp táo thấp lợi thủy nên dùng Bạch truật sống, bổ khí kiện tỳ dùng Bạch truật sao, kiện tỳ trị tiêu chảy nên dùng Bạch truật sao cháy.

*Sơn dược

Sơn dược là thân rễ của loài thực vật thuộc họ Khoai, vừa là thực phẩm, lại là thuốc, có cả hai giá trị dinh dưỡng và y tế. Sơn dược vị cam, tính bình hòa, quy kinh lạc phổi và thận.

Công hiệu: Ích khí dưỡng âm, bổ tỳ, bổ phổi, bổ thận, cố tinh trị bạch đới.

Phạm vi ứng dụng:

--Một là thích hợp dùng cho chữa trị chứng tỳ khí hư nhược, khí hư, âm hư, gầy rộc đuối sức, ăn kém phân loãng; hoặc tỳ hư vận hóa thất thường, thấp đục chảy xuống phía dưới dẫn đến bạch đới ở phụ nữ.

--Hai là thích hợp dùng cho chữa trị chứng ho, hen suyễn do phổi hư hoặc phổi thận lưỡng hư gây nên.

--Ba là thích hợp dùng cho chữa trị chứng mỏi lưng, mỏi khớp, ban đêm đi tiểu nhiều lần, đái dầm, hoạt tinh, liệt dương, bạch đới loãng ở phụ nữ do thận hư, khí hư cũng như người gầy, mỏi lưng, mỏi khớp, di tinh, v.v do thận hư và âm hư gây nên.

--Bốn là thích hợp dùng cho chữa trị chứng tiêu khát do khí âm lưỡng hư gây nên.

Cách dùng và liều lượng: Dùng Sơn dược đun nước uống, mỗi lần từ 10-30 gam, tối đa từ 60-250 gam. Trường hợp ăn bột Sơn dược, mỗi lần từ 6-10 gam, bổ âm nên dùng Sơn dược sống, kiện tỳ trị tiêu chảy nên dùng Sơn dược sao.