Những thuốc phát huy công hiệu giải nhiệt để đạt mục đích chữa trị chứng nhiệt từ bên trong cơ thể là chính đều được coi là thuốc thanh nhiệt. Thuốc thanh nhiệt tính hàn, tính mát, lắng sâu trong cơ thể, qua tác dụng khác nhau như thanh nhiệt, tiết hỏa, mát máu, giải độc và thanh hư nhiệt để giải nhiệt từ bên trong cơ thể, chính đây đúng như "nhiệt giả hàn chi" của "Hoàng đế Nội kinh" và "trị chứng nhiệt bằng thuốc hàn" của "Thần nông Bản thảo kinh". Thuốc thanh nhiệt chủ yếu dùng cho chữa trị các chứng sốt cao, buồn bực, khát nước, ỉa chảy và kiết lỵ do thấp nhiệt gây nên, ôn độc phát ban, mụn nhọt, mụn độc và bệnh sốt do âm hư gây nên.
Căn cứ công hiệu và tác dụng chữa trị chủ yếu của thuốc thanh nhiệt, người ta lại chia thuốc thanh nhiệt thành năm loại gồm: Thuốc thanh nhiệt tiết hỏa, thuốc thanh nhiệt thấm thấp, thuốc thanh nhiệt mát máu, thuốc thanh nhiệt giải độc và thuốc thanh hư nhiệt. Trong đó, do thuốc thanh nhiệt thấm thấp vị đắng, tính hàn, tổn thương dạ dày, vì vậy, nói chung không thích hợp dùng làm thực phẩm chăm sóc sức khỏe.
Phần lớn thuốc thanh nhiệt thuộc tính hàn, tính mát, dễ gây tổn thương dạ dày, cho nên, những người tỳ vị hư nhược, ăn ít, phân loãng nên thận trọng khi sử dụng. Thuốc vị đắng tính hàn tuy có thể trừ táo nhưng lại thương âm, những người âm hư tân dịch ít nên thận trọng khi sử dụng. Thuốc thanh nhiệt không được dùng cho chứng âm thịnh cách dương (âm hàn quá thịnh, gây nghẽn tắc ở bên trong và khiến dương khí nổi lên trên) hoặc chứng hàn thực nhiệt giả.