Thực phẩm dùng cho Dưỡng sinh và Điều trị thường ngày và phương pháp chế biến phối hợp

Hoa quả là tên gọi chung của loài thực phẩm thực vật vị ngọt mọng nước, phần lớn là quả và hạt giống của cây thực vật, một phần nhỏ là thân và rễ của cây thực vật, có thể ăn luôn không cần chế biến.

Hoa quả tươi chứa lượng nước khá cao, nhưng hàm lượng dinh dưỡng tương đối thấp. Thế nhưng, Vitamin C và Carotin trong hoa quả rất phong phú, là nguồn cung cấp chất xơ thực phẩm rất tốt, có lợi cho làm cân bằng thực phẩm như "Ngũ quả vi trợ" theo ghi chép của "Hoàng Đế Nội Kinh".

Phần lớn hoa quả vị ngọt kèm theo vị chua, tính mát hơi hàn, có công hiệu nổi bật về ích vị sinh tân, thanh nhiệt lợi thủy. Phần lớn hoa quả khá ngọt, ví dụ như nho, vải, long nhãn, v.v, các loại hoa quả này đều tính bình hòa hoặc tính hơi ấm, có công hiệu khá về bổ máu, bổ gan thận, nếu chế biến thành hoa quả khô thì có thể tăng thêm công hiệu cam ôn bổ ích.

Chuyên gia đề nghị mỗi người mỗi ngày ăn từ 200-400 gam hoa quả.

*Mía

Mía là thân của loài thực vật thuộc họ thân cỏ, còn có tên gọi là Thự Giả, Cán Giả, Can Giả và Đường Ngạnh. Mía vị cam, tính hàn, quy kinh lạc vị và phổi.

Công hiệu: thanh nhiệt trừ buồn, sinh tân nhuận táo, hòa rung hạ khí.

Thích hợp sử dụng:

--Trường hợp chứng nhiệt thương tân dịch dẫn, buồn bực khát nước, có thể ăn mía hoặc ép nước uống; trường hợp vị dịch cạn mà chưa giải nhiệt, có thể dùng Mía phối hợp với Sinh Địa sống. Lư Căn và Lê ép nước uống.

--Trường hợp phổi nhiệt dẫn đến ho, họng khô, đờm đặc, có thể dùng Mía và Lê ép nước uống, cũng có thể dùng nước Mía và hạt Kê nấu cháo theo giới thiệu của "Bản Thảo Cương Mục".

--Trường hợp vị âm không đủ dẫn đến buồn nôn, có thể dùng Mía ép nước uống, cũng có thể pha nước Gừng uống theo giới thiệu của "Mai Sư Tập Nghiệm Phương".

--Trường hợp uống rượu quá chén có thể uống nước Mía, cũng có thể phối hơp với Củ cải có tên gọi là "Cam Giả Lai Phục Thang" theo giới thiệu của "Sơn Giả Thanh Cung".

Cách dùng và liều lượng: mỗi ngày dùng từ 100-500 gam, ăn Mía dạng nhai, dạng ép nước uống hoặc nấu cháo.

*Mã Thầy

Mã Thầy là củ của loài thực vật thân thảo thủy sinh thuộc họ Cói Cyperaceae, còn có tên gọi là Thủy Vu, Ô Vu, Hắc Sơn Lăng, Địa Túc, Hồng Từ Cô. Mã Thầy vị cam, tính hàn, quy kinh lạc vị, phổi và gan.

Công hiệu: thanh nhiệt sinh tân, hóa đàm tiêu tích, mát máu, sáng mắt.

Thích hợp sử dụng:

--Trường hợp sốt gây phương hại tân dịch, buồn bực khát nước, có thể dùng riêng Mã Thầy, cũng có thể phối hợp với trái Lê, Lư Căn, Mạch Đông, Ngó Sen ép nước uống theo giới thiệu của "Ôn Bệnh Điều Biện".

--Trường hợp đờm nhiệt dẫn đến ho, đau họng, có thể ép nước Mã Thầy uống, cũng có thể phối hợp với quả La Hán đun nước uống.

--Trường hợp kiết lỵ, bạch đới phụ nữ và đại tiện ra máu, có thể dùng Mã Thầy ngâm rượu, rồi ăn Mã Thầy uống rượu theo giới thiệu của "Đường Dao Kinh Nghiệm Phương", cũng có thể ép nước Mã Thầy uống. Trường hợp băng huyết phụ nữ có thể sao vỏ Mã Thầy biến thành màu vàng, nghiền thành dạng bột, uống với rượu theo giới thiệu của "Bản Thảo Cương Mục".

--Trường hợp thực tích không tiêu dẫn đến trướng bụng, có thể dùng riêng Mã Thầy, cũng có thể phối chế với Bạch Truật và Chỉ Xác; trường hợp cục cứng có thể phối chế với mai Rùa và Đan Sâm.

Cách dùng và liều lượng: mỗi ngày dùng từ 100-200 gam, phối chế theo các dạng đun nước, giã nước, ngâm rượu uống, có thể sao vỏ Mã Thầy biến thành màu vàng, nghiền thành dạng bột, uống với rượu; trường hợp dùng ngoài da có thể sao vỏ Mã Thầy biến thành màu vàng, nghiền thành dạng bột làm thuốc giắc, làm thuốc nhỏ mắt và làm thuốc bôi.

*Trám

Trám là quả chín của loài thực vật cây cao, Trám còn có tên gọi là Thanh Tử, Thanh Quả, Dư Cam Tử, Trung Quả, Gián Quả, Trám vị cam, vị chua, tính mát, quy kinh lạc phổi và vị.

Công hiệu: Thanh phổi mát họng, giải rượu trừ buồn, giải độc trị hóc xương cá.

Thích hợp sử dụng:

--Trường hợp phế vị nhiệt thịnh, đau họng sưng họng, có thể dùng quả Trám phối hợp với củ cải tươi đun nước uống (Thanh Long Bạch Hổ Thang) theo giới thiệu của "Vương Thị Y Án", cũng có thể dùng theo dạng ngậm.

--Trường hợp say rượu, có thể dùng 10 quả Trám đun nước uống, cũng có thể ép nước Trám uống hoặc đun nước cô đặc thành dạng cao.

--Trường hợp ngộ độc cá Heo sông, thịt Rùa hoặc hóc xương cá, có thể ép nước Trám hoặc đun nước Trám uống, cũng có thể nghiền hạt Trám thành dạng bột uống theo giới thiệu của "Tùy Tức Cư Ẩm Thực Phổ".

Cách dùng và liều lượng: mỗi ngày dùng từ 6-30 gam theo các dạng ngậm, đun nước uống, sao Trám thành màu vàng, ép nước uống hoặc đun nước cô đặc thành dạng cao; trường hợp dùng ngoài da cần phải sao Trám thành màu vàng, nghiền thành dạng bột để đắp.