Thực phẩm dùng cho dưỡng sinh và điều trị thường ngày và phương pháp chế biến phối hợp

Thực phẩm dưỡng sinh và điều trị thường dùng

Thực phẩm thường dùng hàng ngày là nguyên liệu cơ bản cho dưỡng sinh và điều trị trong Y Dược Trung Hoa, có thể chia theo 12 loại: Ngũ cốc, đỗ, rau, hoa, nấm, hoa quả, quả khô, thủy sản, gia súc gia cầm, trứng, sữa, dầu ăn, gia vị và các loại khác. Qua phối chế hợp lý, có thể chế biến thành các món ăn dinh dưỡng phong phú. Mỗi món ăn đều có đặc tính riêng, ngoài có thể dưỡng sinh chăm sóc sức khỏe ra, còn có chức năng điều trị.

*Gạo Nếp

Gạo Nếp là hạt chín của loài thực vật thân thảo họ lúa, còn có tên gọi là gạo Giang, gạo Nguyên và gạo Tửu, vị cam, tính ôn, quy kinh lạc tỳ, vị và phổi.

Công hiệu: bổ ích tỳ vị, ích phổi khí.

Thích hợp sử dụng:

--Tỳ vị hư nhược, ăn ít, phân loãng, tiêu chảy lâu ngày, nhồi gạo Nếp vào bầu dục lợn ninh chín nhừ là có thể dùng; xào chín bầu dục lợn, băm cùng Sơn dược thành dạng vụn, cho thêm đường kính, cho vào canh đun sôi là có thể ăn.

--Khí hư ra mồ hôi trộm, mệt mỏi đuối sức. Gạo Nếp cùng sao với lớp vỏ lụa của lúa mì, nghiền thành dạng bột, ăn cùng nước cơm hoặc chấm thịt lợn luộc ăn（Bản thảo Cương mục）.

-- Phụ nữ mang thai có hiện tượng  động thai và đau bụng, có thể dùng gạo Nếp, Hoàng kỳ và Xuyên khung đun nước uống khi còn ấm（Thánh Huệ phương）.

Cách dùng và liều lượng: mỗi lần dùng từ 50-100 gam gạo Nếp nấu cơm, đun nước uống hoặc dùng gạo Nếp sao, nghiền vụn, ăn cùng nước.

*Gạo Lốc

Gạo Lốc là hạt của loài thực vật thân thảo họ lúa, còn có tên gọi là gạo Cứng, vị cam, tính bình hòa, quy kinh lạc tỳ và vị.

Công hiệu: Ích tỳ hòa vị, trừ buồn bực trị tiêu chảy.

Thích hợp sử dụng:

-- Tỳ vị hư nhược, vị khí bất hòa, ợ ngược, ăn ít. Gạo Lốc sao có mùi thơm như chuối, thích hợp cho sự vận hóa đồ ăn của tỳ, là thực phẩm hỗ trợ các vị thuốc bổ khí kiện tỳ như Nhân sâm, Sơn dược, hạt Sen v.v, như bánh Bát tiên giới thiệu trong cuốn "Ngoại khoa Chính tông".

-- Tỳ hư lãnh cảm ở phụ nữ và xuất tinh sớm ở nam giới. Sao gạo Lốc biến thành màu vàng, nấu cháo ăn thường xuyên.

--Nhiệt thương vị âm, buồn bực, miệng khô khát nước. Tăng thêm gạo Lốc trong thuốc thanh nhiệt để bảo vệ vị khí. Ví dụ như Bạch Hổ thang, Trúc diệp Thạch cao thang trong cuốn "Thương Hàn luận".

Cách dùng và liều lượng: mỗi lần dùng từ 50-200 gam gạo Lốc nấu cháo ăn, đun nước uống hoặc sao thơm làm bánh hoặc làm điểm tâm.

Dầu gạo

--Dầu gạo là lớp màng mỏng nổi trên nồi cháo, còn gọi là dầu cháo, vị cam, tính bình hòa, quy kinh lạch tỳ, vị và thận, có công hiệu tư âm, bổ thận, điền tinh, thích hợp điều trị chứng tinh dịch lạnh khó thụ thai.

--Cám gạo

Cám gạo là lớp vỏ trấu của loài thực vật thân thảo họ lúa, vị cam, vị cay, tính bình hòa, quy kinh lạc vị và tiểu tràng, có thể hạ khí tiêu tích, trị ợ hơi, tắc họng, khó nuốt, trường hợp chữa trị chứng tê phù có thể dùng cám gạo đun nước, bỏ bã lấy nước nấu cháo ăn, đó tức là cháo Cốc Mạch Bì ghi trong cuốn "Thiên kim Dực phương" .

*Hạt Kê

Hạt Kê là hạt chín của loài thực vật thân thảo họ lúa, còn có tên gọi là Túc cốc, Tiên túc, Tiểu mễ, Ngạnh túc, vị cam, vị mặn, tính mát, quy kinh lạc tỳ,vị và thận.

Công hiệu: Hòa trung ích thận, trừ buồn giải khát.

Thích hợp sử dụng:

--Tỳ vị hư nhược, ợ ngược, ăn ít. Giã hạt Kê thành bột, trộn nước thành bột ướt, vo thành dạng viên, luộc chín , cho thêm ít muối tinh, ăn lúc đói bụng （Thực y Tâm kính）. Hoặc cùng Sơn dược, hạt Sen, Phục linh nghiền thành dạng vụn nấu cháo.

--Tiêu khát miệng khô, buồn bực. Dùng hạt Kê nấu cháo, nấu cơm ăn; hoặc dùng Lư căn đun nước, bỏ bã lấy nước nấu cháo.

--Người già thận hư, chân yếu đuối sức. Hong khô hạt Kê ở nơi thông thoáng, mỗi ngày ăn chút ít lúc đói bụng（Cổ kim Y thống）.

--Bỏng nước bỏng lửa. Sao hạt Kê cho đến cháy, ngâm nước đặc, bôi lên chỗ bị bỏng, có thể trị đau, lành vết thương.

Cách dùng và liều lượng: mỗi lần dùng từ 15-100 gam hạt Kê nấu cháo ăn, đun nước uống; nghiền thành dạng bột rắc lên hoặc bôi lên chỗ bị bỏng.