Nguyên tắc cơ bản trong Dưỡng sinh và Điều trị của Y Dược Trung Hoa

Về thời gian có sự thay đổi về bốn mùa và ngày đêm, về địa điểm có sự phân bố tại Đông, Tây, Nam, Bắc, Trung, về con người có sự khác biệt về giới tính, tuổi tác và thể chất, vì vậy, Dưỡng sinh và Điều trị trong Y Dược Trung Hoa cần phải tuân thủ nguyên tắc căn cứ vào tình hình cụ thể cả về thời gian, địa điểm và con người.

Căn cứ con người cụ thể

Căn cứ con người cụ thể là chỉ lựa chọn thực phẩm chữa trị theo giới tính, tuổi tác và thể chất của con người khác nhau. Giới tính khác nhau, đặc điểm của nam giới và nữ giới cũng không giống nhau, Dưỡng sinh và Điều trị của Y Dược Trung Hoa đã coi trọng sự khác biệt của giới tính. Phụ nữ có các đặc điểm sinh lý gồm kinh nguyệt, mang thai, sinh nở và cho con bú, huyết hơi thiếu nhưng khí hơi thừa, thường ngày phải ăn thực phẩm bổ máu là chính. Ra máu trong kỳ kinh, hoặc trong thời kỳ mang thai máu các kinh lạc tạng phủ đều đổ xuống Xung mạch và Nhậm mạch cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi, thời kỳ này cơ thể phụ nữ ở trong trạng thái âm hư huyết hư, dương khí tăng năng, nên dùng các thực phẩm tư âm dưỡng huyết, không nên dùng thực phẩm có công hiệu chữa trị trợ dương động huyết; sau khi sinh nở ra máu nhiều thương âm, trong khi đó lại phải biến khí huyết sinh hóa thành sữa, thời kỳ này nên lựa chọn sử dụng các thực phẩm bổ ích khí huyết và thông sữa. Khí huyết suy thịnh có sự thay đổi liên quan tới tuổi tác, quan niệm Dưỡng sinh và Điều trị của Y Dược Trung Hoa là lựa chọn thực phẩm căn cứ đặc điểm tuổi tác. Ví dụ như trẻ em bừng bừng sức sống, âm dương còn yếu, dễ bị tổn thương do ăn uống và dẫn đến chứng bị giun, nên lựa chọn thực phẩm tính bình hòa, dễ tiêu, kiện tỳ khai vị cho trẻ em, trong đó bao gồm cháo Sơn dược, mứt Sơn tra, thận trọng dùng các thức ăn nhiều dầu mỡ và đại bổ; thanh thiếu niên phát triển nhanh chóng, nên lựa chọn thực phẩm điều dưỡng thận khí là chính, để bổ dưỡng Thiên quỳ, nên thường xuyên dùng tôm, cá, thịt nạc, thịt gia cầm, trứng gia cầm, sữa bò v.v; người đứng tuổi, dễ béo, nên lựa chọn dùng thực phẩm thanh đạm, giảm lượng hấp thụ thực phẩm giàu hydrocarbon và nhiều dầu mỡ; cơ năng sinh lý của người già suy giảm, khí huyết bất túc, âm dương dần dần suy yếu, nên dùng các thức ăn dễ tiêu và bổ ích. Trong các nhân tố ảnh hưởng tới diễn biến của bệnh tật, nhân tố thể chất đặc biệt quan trọng. Nói chung thể chất quyết định cơ thể dễ lây nhiễm một số bệnh nào đó cũng như ảnh hưởng tới các triệu chứng trong lâm sàng. Cùng một nhân tố gây bệnh hoặc cùng một căn bệnh, do thể chất của người bệnh khác nhau, sự biểu hiện trong lâm sàng cũng khác nhau về các triệu chứng âm, dương, biểu, lý, hàn, nhiệt, hư, thực, cho nên Dưỡng sinh và Điều trị trong Y Dược Trung Hoa cần phải căn cứ thể chất của từng người. Ví dụ như cùng là chứng ho do tà khí từ bên ngoài xâm nhập cơ thể, những người thể chất đờm thấp nên hạ khí tiêu đờm bằng món củ cải, trường hợp thể chất âm hư hỏa vượng nên ăn quả lê và tỳ bà đạt mục đích nhuận phổi sản sinh tân dịch. Đối với người bình thường, do có sự chênh lệch về thể chất, cho nên khi lựa chọn thức ăn có sự khác nhau về tính mát, tính ôn, nên bổ hoặc không nên bổ. Đối với thể chất dương thịnh âm hư, nên dùng thực phẩm tính mát và dưỡng âm, thận trọng sử dụng các món cay, nhiệt; trường hợp thể chất âm thịnh dương hư, nên lựa chọn sử dụng các món ăn tính ôn có công hiệu bổ dương, thận trọng sử dụng các món ăn tính hàn, mát. Bên cạnh đó, còn phải xem xét đến nhân tố nghề nghiệp, dùng các thực phẩm thích hợp.

Nói tóm lại, "căn cứ tình hình cụ thể về thời gian, địa điểm và con người" là nguyên tắc cần phải tuân thủ trong Dưỡng sinh và Điều trị của Y Dược Trung Hoa. Chỉ có chỉ đạo dưỡng sinh và điều trị một cách biện chứng theo nguyên tắc trên, mới có thể thể hiện đầy đủ tính khoa học và tính thực tế về Dưỡng sinh và Điều trị của Y Dược Trung Hoa, phát huy tác dụng phòng chống bệnh tật, thúc đẩy phục hồi cơ thể và đảm bảo sức khỏe một cách tốt hơn.