Dưỡng sinh và Điều trị của Y dược Trung Hoa vừa có hệ thống lý luận độc đáo, lại có đặc trưng rõ nét, chủ yếu bao gồm ba đặc trưng: Một là luôn biến động về tổng thể, thực hiện dưỡng sinh và điều trị một cách biện chứng; hai là vừa là thực phẩm lại là dược phẩm, kết hợp dưỡng sinh với điều trị; ba là điều chỉnh Phủ tạng, coi trọng tỳ vị.
Không ngừng biến động tổng thể-Dưỡng sinh điều trị theo phương pháp biện chứng
Quan niệm dưỡng sinh và điều trị của Y dược Trung Hoa cho rằng, con người là một khối tổng thể, con người gắn chặt với thiên nhiên, con người chịu sự ảnh hưởng của xã hội và môi trường sống. Tư tưởng tính tổng thể của cơ thể con người và sự thống nhất giữa tư tưởng này với môi trường bên trong và bên ngoài được gọi là quan niệm tổng thể.
Bản thân cơ thể con người là một khối tổng thể. Cơ thể lấy Ngũ tạng （tim, gan, tỳ, phổi, thận）làm trung tâm, thông qua tác dụng điều phối của các cơ quan như Lục phủ （mật, vị, ruột già, ruột non, tam tiêu, bàng quang）, kinh lạc, chân, tay, gân, cốt, da...để hoàn thành mọi chức năng sinh lý và cân bằng âm dương trong cơ thể. Ví dụ như trường hợp viêm loét lưỡi có thể điều trị bằng cách thanh tâm tiết hỏa ruột non, bởi vì tim thông tắc qua lưỡi, có quan hệ bề ngoài và bên trong với ruột non. Trường hợp rụng tóc, điếc tai có thể điều trị bằng cách ích thận bổ tinh, bởi vì thận chủ quản tàng tinh, tinh huyết có thể chuyển hóa nhau, tóc là sự dư thừa kích thích tố của máu, thận khỏe đẹp tại tóc, thông tắc ở tai, vì thế thận hư điếc tai, rụng tóc, trường hợp này có thể điều trị bằng cách bổ ích thận tinh. Các biện pháp chữa trị như "tòng âm dẫn dương, tòng dương dẫn âm; dĩ hữu trị tả, dĩ tả trị hữu" ghi trong cuốn "Tố vấn. Âm dương ứng tượng đại luận" và "bệnh tái thượng giả hạ thủ chi, bệnh tái hạ giả cao thủ chi" ghi trong cuốn "Linh xu. Chung thủy"...đều coi cơ thể con người là một khối tổng thể hữu cơ, xác định nguyên tắc điều trị dưới sự chỉ đạo của quan niệm tổng thể.
Con người và thiên nhiên là khối tổng thể không thể tách rời nhau, con người cần phải thuận theo sự biến đổi của thiên nhiên mới có thể sinh tồn. Là một phần của thiên nhiên, con người và thiên nhiên có mối quan hệ tương thông tương ứng, đều chịu sự hạn chế của nguyên tắc âm dương, đồng thời tuân thủ quy luật biến đổi của sự vận động, đó tức là nguyên tắc "Thiên nhân tương ứng". "Tố vấn. Bảo mệnh toàn hình luận" viết: "Nhân dĩ thiên địa chi khí sinh, tứ thời chi pháp thành". Có nghĩa là vạn vật đều thuận theo quy luật biến đổi sinh, trưởng, hóa, thu, tàng của thiên nhiên, con người cũng vậy, cần phải thực hiện tương tham với thiên địa, tương ứng với nhật nguyệt, thuận theo thiên nhiên, thích ứng thiên nhiên mới có thể đạt mục đích khỏe mạnh trường thọ. Dưỡng sinh và điều trị của Y dược Trung Hoa cũng phải thuận theo tứ thời, trong"Hoàng đế Nội kinh" có viết: "Xuân hạ dưỡng dương, thu đông dưỡng âm". Kết quả nghiên cứu y học thời gian chứng minh, hiện tượng thiên nhân tương ứng là sự tồn tại khách quan, tuân thủ quy tắc điều trị căn cứ vào thời gian có thể giảm thiểu tiêu hao vật chất và năng lượng, nâng cao năng lực tự điều chỉnh cơ thể, tăng cường năng lực đề phòng bệnh tật và thu được hiệu quả điều trị tốt, dùng quy tắc này chỉ đạo dưỡng sinh và điều trị bằng các món ăn, cũng có thể phát huy ưu thế điều trị tốt hơn.
Con người và xã hội là khối tổng thể. Con người là một phần của xã hội, con người có thể gây ảnh hưởng tới xã hội, sự biến đổi của xã hội cũng gây tác động tới con người. Nói chung, môi trường xã hội tốt đẹp, sự ủng hộ mạnh mẽ của xã hội, quan hệ hài hòa giữa con người có thể làm cho con người tinh thần chấn phấn, có lợi cho tinh thần và sức khỏe, bằng không sẽ phương hại tới tinh thần và sức khỏe của con người.
Nói tóm lại, dưỡng sinh và điều trị của Y dược Trung Hoa coi con người là một tổng thể lấy tim làm chủ, lấy Ngũ tạng làm trung tâm, đồng thời cho rằng con người với thiên nhiên và xã hội đều có mối liên hệ mật thiết, cũng là một khối tổng thể không thể chia cắt. Quan niệm tổng thể này quán xuyến trong quan niệm dưỡng sinh và điều trị của Y dược Trung Hoa, là một đặc điểm lớn của hệ thống lý luận.
• Hoạt động Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Trung Quốc-Việt Nam lần thứ 18 đã diễn ra tại Hà Nội, Việt Nam 2018/08/15
• Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam tổ chức Lễ trao học bổng Chính phủ Trung Quốc năm 2018 2018/08/14
