Phòng ngừa vết rách động mạnh cảnh trong mùa thu và mùa đông

Sau khi bước vào mùa thu và mùa đông, cộng đồng ở độ tuổi trên 50 nếu xuất hiện các triệu chứng chóng mặt, nhìn người và vật không rõ, ù tai, sa sút trí nhớ, tê bắp tay, đột nhiên mắt tối sầm thì phải đề phòng vết rách động mạch cảnh. Bác sĩ Khoa Nội tim mạch Bệnh viện Trường Đại học Trung Sơn Tiền Tuệ Cầm cho biết: Xác suất xảy ra vết rách động mạnh cảnh trong nhóm người 60 tuổi chiếm 10%, trong đó một nửa bệnh đột quỵ là do vết rách động mạnh cảnh gây nên, có thể nói vết rách động mạnh cảnh là "chuông báo động" của bệnh mạch máu não.

Bác sĩ Khoa Nội tim mạch Bệnh viện Trường Đại học Trung Sơn Tiền Tuệ Cầm cho biết, vết rách động mạch cảnh giãn ra có thể dẫn đến hẹp động mạch cảnh và ảnh hưởng tới cung cấp máu cho não. Nếu vết rách động mạch cảnh bị rơi sẽ chảy theo dòng máu lên phía trên, làm tắc nghẽn động mạch mắt và dẫn đến mù mắt. Theo thống kê, trong những người từng xảy ra "cơn thiếu máu não thoảng qua", có khoảng 68%  kèm theo chứng vết rách động mạch cảnh, trong đó có khoảng 60% có thể xảy ra chứng thiếu máu não hoặc đột quỵ não. Trường hợp động mạch cảnh tăng 0,1 mi-li-mét, thì nguy hiểm nhồi máu cơ tim sẽ tăng từ 10-15%, rủi ro đột quỵ não tăng từ 13%-18%. Trường hợp xác suất vết rách dẫn đến hẹp động mạch cảnh vượt quá 50-60%, thì người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, nhìn vật và người không rõ, ù tai, sa sút trí nhớ, bắp tay bị tê và đuối sức, đột nhiên mắt tối sầm thậm chí xuất hiện cơn thiếu máu não thoảng qua; trường hợp động mạch cảnh bị hẹp chiếm tới trên 75%, sẽ khiến lượng cung cấp máu cho não giảm thiểu rõ rệt, hẹp động mạch cảnh chiếm từ 80-85% thì có thể xảy ra các chứng trúng phong bởi thiếu máu, đột quỵ não và bệnh mạch máu não cấp tính.

Về nguyên nhân tại sao động mạch cảnh rất dễ xuất hiện vết rách? Bác sĩ Tiền Tuệ Cầm cho biết, vì phần trên động mạch cảnh phân tách ra, hình thành hai nhánh gồm động mạch nội cảnh và ngoại cảnh, gây sức cản trở tại chỗ bị phân tách, máu từ động mạch lớn chảy vào chi mạch nhỏ, tốc độ máu chảy tăng nhanh, khiến dòng máu chảy cuồn cuộn và hình thành vòng xoáy sau khi chảy vào động mạch cảnh nội trước khi lên tới não bộ, máu chảy nhanh và vòng xoáy hình thành sức mạnh với thành mạch máu cảnh nội, gây tổn hại tới nội mạc thành mạch máu, dần dần hình thành vết rách, dẫn đến hẹp động mạch cảnh.

Trong phần lớn trường hợp, khi động mạch cảnh xuất hiện vết rách sẽ có những triệu chứng như sau: Ù tai, chóng mặt, nhìn người và vật không rõ, choáng váng, đau đầu, hay nằm mơ. Cũng có thể xuất hiện chướng ngại cảm giác ở cơ thể một bên hoặc chướng ngại chức năng vận động trong thời gian ngắn, ví dụ như đột nhiên không cầm nắm được, mù một mắt thoảng qua hoặc cấm khẩu..., nhưng các triệu chứng trên của khoảng 70% người bệnh có thể dịu lại trong khoảng 10-15 phút, hoàn toàn khôi phục trong vòng 24 tiếng đồng hồ. Bác sĩ Tiền Tuệ Cầm nói, nếu muốn chẩn đoán vết rách động mạch cảnh, phương pháp đơn giản nhất là đến bệnh viện tiến hành kiểm tra bằng siêu âm màu, chụp quét cắt lớp (chụp CT hoặc chụp CT scan), bên cạnh đó còn phải kiểm tra nội soi mạch máu để chẩn đoán mức độ bị hẹp và diễn biến của vết rách động mạch cảnh. Bác sĩ đề nghị cộng đồng trên 50 tuổi mà cao huyết áp, bệnh tiểu đường và xơ cứng động mạch, bình quân 3-6 tháng thì phải đến bệnh viện kiểm tra một lần.

Tiết trời giá rét rất dễ dẫn đến mạch máu bề mặt bị co rút, trầm tích máu nhiễm mỡ, khiến mạch máu bị hẹp, cho nên trong mùa thu và mùa đông khô ráo, hệ thống hô hấp tiêu hao khá nhiều nước, khiến máu cô đặc lại và rất dễ làm cho động mạch cảnh bị tắc nghẽn. Nếu nhiệt độ trong nhà và ngoài trời chênh lệch lớn, thì động mạch cảnh sẽ thu hẹp rõ ràng, khiến vết rách bám trên thành động mạch cảnh bị rơi xuống, dẫn đến thiếu máu não và đột quỵ não nghiêm trọng. Để đề phòng vết rách động mạch cảnh, bác sĩ đề nghị chúng ta trong đời sống hàng ngày cần phải hạn chế ăn đồ rán, thực phẩm cay, đường mía, glucôza, muối, mì chính, v.v. Không hút thuốc lá, bởi vì hút thuốc có thể dẫn đến sơ cứng động mạch. Bên cạnh đó phải hạn chế uống rượu và cà phê, ít ăn bơ pho mát và thịt muối. Kiêng ngồi lâu quá, hàng ngày ít nhất phải uống 8 cốc nước (mỗi cốc 200 mi-li-lít).