Đánh giá sức khỏe bằng tiêu chuẩn Trung y

Đôi mắt có thần

"Hoàng đế Nội kinh" viết, "Ngũ tạng lục phủ chi tinh khí, giai thượng chú vu mục nhi vi chi tinh", có nghĩa là đôi mắt là nơi tập hợp tinh khí của ngũ tạng (tim, gan, tỳ, phổi, thận) lục phủ (mật, vị, đại tràng, tiểu tràng, tam tiêu, bàng quang ), đôi mắt sáng trong có thần, không lờ đờ chứng tỏ tinh thần dồi dào, chức năng phủ tạng tốt. Người thời cổ cho rằng các bộ phận của mắt lần lượt trực thuộc ngũ tạng, hốc mắt là nơi biểu hiện của tinh khí, thận có sự biểu hiện qua đôi mắt, gan có sự biểu hiện ở phần đen nhãn cầu, tim biểu hiện trên mạch máu của mắt, phổi biểu hiện ở phần trắng của nhãn cầu, tỳ có sức ràng buộc đối với mi mắt. Qua đó có thể thấy, tình hình của đôi mắt liên quan chặt chẽ tới chức năng khỏe hay yếu của tạng phủ.

Sắc mặt hồng hào

Người thời cổ cho rằng: "12 kinh mạch, 365 lạc, huyết và khí đều rải rác trên đó", vì vậy, sắc mặt là "phong vũ biểu" thể hiện sự suy thịnh của khí huyết, chức năng tạng phủ tốt, khí huyết dồi dào thì sắc mặt hồng hào, khí huyết suy nhược thì da mặt sạm đen.

Hít thở đều đặn và thông suốt

Trong cuốn "Nan kinh" viết "Thở ra tim và phổi, hít vào gan và thận". Câu này cho thấy hít thở gắn kết chặt chẽ với tim, phổi, gan, thận trong cơ thể con người, chỉ có hít thở nhẹ nhàng, đều đặn, mới chứng tỏ ngũ tạng lục phủ có chức năng khỏe mạnh.

Răng chắc khỏe

Trung y cho rằng, "thận chủ cốt", "răng là phần dư của xương cốt", răng là một phần của xương, cùng nguồn với xương, cho nên, răng cũng được bổ sung dinh dưỡng bằng tinh khí của thận. Nếu thận tinh sung túc, răng sẽ chắc khỏe, đầy đủ, trường hợp tinh tủy không đủ, thì răng sẽ bị lung lay, thậm chí bị rụng.

Tóc mượt mà

Y học cổ truền Trung Quốc cho rằng, "Thận giả, kỳ hoa tại phát", có nghĩa là thận khỏe thì tóc mượt mà, "tóc là phần dư của huyết", tóc mọc, tóc rụng, tóc mượt mà hoặc tóc khô như rơm, không những cần được bổ sung dinh dưỡng qua tinh khí của thận, mà còn cần có sự tưới mát của máu. Trường hợp người khỏe mạnh, thì tinh huyết dồi dào, đầu tóc mượt mà, ngược lại, trường hợp tinh huyết suy nhược, thì tóc dễ bạc và bị rụng.

Chân và lưng cử động linh hoạt

"Eo vi thận chi phủ", có nghĩa là lưng là phủ của thận, thận hư thì lưng yếu, "khớp là phủ của gân", gan chủ gân, gan huyết không đủ, thì gân mạch không được nuôi dưỡng, chân tay co duỗi bất tiện. Lưng chuyển động, uốn cong linh hoạt, chân có bước đi thong thả nói lên thận tinh dồi dào, gan huyết thịnh vượng. Chuyên gia đề nghị cộng đồng người cao tuổi mỗi tuần cần phải tập thể dục từ 2-3 lần, mỗi lần từ 10-20 phút, giúp cơ bắp, xương cốt và chân tay luôn được linh hoạt.

Dáng người vừa phải

Cộng đồng người cao tuổi cần giữ dáng người vừa phải, không béo không gầy. Trung y cho rằng, phần lớn người béo khí hư, đàm thấp; phần lớn người gầy âm hư, hỏa vượng. Cho nên gầy quá hoặc béo quá đều là sự phản ánh của chứng bệnh nào đó, rất dễ mắc phải các bệnh như đường huyết cao, ho, tai biến mạch máu não v.v.

Tinh thần ổn định

Sự biến đổi thất tình gồm hỷ (vui), nộ (giận), ưu (lo), tư (nghĩ), bi(đau buồn), khủng (hoảng sợ), kinh (sợ hãi) thể hiện trạng thái tinh thần của con người. Thất tình có sự biểu hiện bình thường chứng tỏ con người khỏe mạnh, nếu thất tình biểu đạt quá mức sẽ gây tổn thương trực tiếp tới ngũ tạng lục phủ, ví dụ như giận quá thương gan, hỷ quá thương tâm, lo nghĩ nhiều quá thương tỳ, lo âu đau buồn quá mức thương phổi, sợ hãi quá mức thương thận. Do vậy, cộng đồng người cao tuổi khỏe mạnh sẽ có thể ứng phó phù hợp và biết cách điều tiết các trạng thái tinh thần xuất hiện trong ngày.