Kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật của các công ty vốn nước ngoài thể hiện Trung Quốc tăng cường hoàn thiện chế độ kinh tế thị trường

Một số công ty vốn nước ngoài đang bị cơ quan hành pháp Trung Quốc điều tra theo luật pháp vì có những hành vi vi phạm pháp luật và quy định về kinh tế thị trường, nhưng một số dư luận phương Tây lại hiểu lầm rằng đó là "hành động chủ nghĩa bảo hộ" và "hành pháp mang tính đối tượng" của Chính phủ Trung Quốc.

Nhân sĩ phân tích ở Bắc Kinh cho biết, cơ quan hành pháp Trung Quốc kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật của các công ty vốn nước ngoài, thực chất là thể hiện hành động mạnh mẽ của Trung Quốc nhằm nỗ lực hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, quy phạm trật tự kinh tế thị trường.

Nhân sĩ phân tích cho biết, Chính phủ Trung Quốc giám sát và quản lý hành vi thị trường của các công ty vốn nước ngoài một cách chủ động hơn và nghiêm khắc hơn, sẽ trở thành động thái bình thường mới, điều này vừa phù hợp với sự đòi hỏi của thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, vừa phù hợp với thông lệ của tất cả các nền kinh tế thị trường trên quốc tế.

Ngày 4/8, nhóm điều tra Ủy ban Phát triển và Cải cách Nhà nước Trung Quốc bất ngờ điều tra văn phòng đại diện của Hãng ô-tô Mercedes-Benz ở Thượng Hải. Ngày 6/8, Ủy ban Phát triển và Cải cách Nhà nước chứng thực Hãng ô-tô Chrysler và Hãng ô-tô Audi có hành vi độc quyền, sẽ bị xử phạt. Cùng ngày, văn phòng của Công ty Microsoft đặt tại Bắc Kinh, tỉnh Liêu Ninh, tỉnh Phúc Kiến và tỉnh Hồ Bắc bị Tổng Cục Công Thương Nhà nước Trung Quốc điều tra.

Những vụ án kể trên cũng như vụ những doanh nghiệp dược phẩm vốn nước ngoài như Công ty GSK đưa hối lộ, vụ bế bôi về an toàn vệ sinh thực phẩm của những công ty đồ ăn nhanh nước ngoài, cho thấy các công ty vốn nước ngoài từng hưởng thụ "đãi ngộ siêu quốc dân" trong thời gian dài, hiện nay đã phải triển khai cạnh tranh công bằng trên thị trường với các công ty vốn Trung Quốc.

Ông Hoàng Dũng, Phó Trưởng Ban Tư vấn chuyên gia Ủy ban chống độc quyền Quốc vụ viện, Giáo sư Học viện Pháp luật trường Đại học Ngoại thương cho biết, dù là công ty bản xứ hay là công ty vốn nước ngoài, quy luật kinh tế thị trường và pháp luật đều coi các chủ thể trên thị trường như nhau, người vi phạm thì chắc chắn bị xử phạt, không ai ngoại lệ.

Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị toàn thể lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khoá 18 cho thấy, Trung Quốc vẫn giữ thái độ mở cửa tích cực đối với việc thu hút và sử dụng vốn nước ngoài. Ngoài nới lỏng quy định về cho phép vốn đầu tư thâm nhập ra, đồng thời cam kết thống nhất pháp luật và pháp quy đối với công ty vốn Trung Quốc và vốn nước ngoài, duy trì chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài ổn định, minh bạch và có thể dự kiến.

Hội nghị toàn thể lần này còn đề xuất, bảo vệ quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của các thành phần kinh tế, đảm bảo các thành phần kinh tế bình đẳng sử dụng các yếu tố sản xuất theo pháp luật, tham gia cạnh tranh trên thị trường một cách công khai, công bằng và công chính, được pháp luật bảo vệ như nhau, cũng được giám sát và quản lý như nhau theo pháp luật.

Tổng Thư ký Ban học thuật Ủy ban Phát triển và Cải cách Nhà nước Trương Yến Sinh cho biết, trong thời gian rất dài trước kia, lòng tham tư bản thể hiện đặc biệt rõ nét trên thị trường Trung Quốc, những công ty xuyên quốc gia lợi dụng ưu thế thâm nhập sớm trong khuôn khổ kinh tế thị trường kiếm lợi nhuận siêu cao.

Ông cho rằng, cơ quan hành pháp Trung Quốc triển khai hành động điều tra đối với hành vi vi phạm pháp luật của một số công ty vốn nước ngoài, là nhằm kiến tạo môi trường đầu tư và hệ thống kinh tế thị trường công bằng, quy phạm và có trật tự.

Đầu năm ngoái, 6 công ty vốn nước ngoài gồm Công ty Samsung, Công ty LG Hàn Quốc, v.v phối hợp mưu toan thao túng giá màn hình LED, bị Chính phủ Trung Quốc xử phạt 353 triệu Nhân dân tệ. Hành vi vi phạm đó xảy ra vào thời gian giữa năm 2001 đến năm 2006, lúc đó Trung Quốc chưa thực thi "Luật Chống độc quyền", vì vậy, khoản tiền phạt tương đối nhẹ.

Ở các nước và vùng lãnh thổ khác, hành động điều tra hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp cũng rất bình thường. Chúng ta lấy Công ty Microsoft làm ví dụ, công ty này thường xuyên bị phạt ở châu Âu: năm 2004 bị phạt khoản tiền gần 500 triệu đồng ơ-rô, năm 2008 lại bị phạt 890 triệu đồng ơ-rô vì chưa thực hiện phán quyết. Tháng 3 năm 2013, Microsoft lại bị cơ quan chống độc quyền của Liên minh châu Âu xử phạt 560 triệu đồng ơ-rô vì chưa thực hiện cam kết theo Hiệp định chống độc quyền.

Trung Quốc không phải cố tình điều tra hành vi vi phạm pháp luật của các công ty vốn nước ngoài trên thị trường. Những năm qua, cơ quan hành pháp Trung Quốc đã xử lý hành vi độc quyền của công ty sản xuất rượu Mao Đài, Ngũ Lương Dịch, hai loại rượu nổi tiếng Trung Quốc cũng như ngành xi măng Trung Quốc, thậm chí doanh nghiệp cấp Trung ương như Công ty viễn thông Unicom Trung Quốc và Công ty viễn thông Telecom Trung Quốc cũng bị điều tra bởi bị tình nghi có hành vi độc quyền trong khâu kết nối In-tơ-nét.

Chính sách ưu đãi về thuế là tiêu chí chính về các công ty vốn nước ngoài ở Trung Quốc hưởng "đãi ngộ siêu quốc dân". Ngày 1/12/2010, Chính phủ Trung Quốc thống nhất toàn bộ chế độ thuế đối với công ty vốn Trung Quốc và vốn nước ngoài, đánh dấu đãi ngộ này đã kết thúc, chế độ chính sách và môi trường thị trường coi các thành phần kinh tế như nhau càng có lợi cho các công ty vốn Trung Quốc và vốn nước ngoài triển khai cạnh tranh công bằng trên cùng một sân chơi.

Ông Triệu Xương Văn, Trưởng Ban Kinh tế ngành nghề Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Quốc vụ viện Trung Quốc nói: "Báo giới nước ngoài và các công ty vốn nước ngoài biểu hiện không thích ứng với hành động điều tra của cơ quan hành pháp Trung Quốc, cho thấy họ vẫn chưa thoát khỏi quán tính 'hưởng thụ đãi ngộ siêu quốc dân'".

Một tiếng nói khác trên trường quốc tế là lo ngại trình tự điều tra của Chính phủ Trung Quốc không quy phạm và không công khai. Thực ra, năng lực giám sát và quản lý cũng như độ công khai minh bạch của Chính phủ Trung Quốc được nâng cao nhiều đã là sự thật không cần tranh cãi.

Chúng ta lấy lĩnh vực chống độc quyền làm ví dụ, trước khi "Luật Chống độc quyền" được thực thi từ năm 2008, dù nhận thức của người dân hay doanh nghiệp đối với hành vi độc quyền còn rất yếu, cơ quan hành pháp cũng thiếu kinh nghiệm. Hiện nay, sau nhiều năm tích lũy kinh nghiệm, ý thức pháp luật của dân chúng và tính chuyên môn của cơ quan hành pháp đều nâng cao rõ rệt, từ ban đầu chỉ điều tra các vụ liên quan tới hiệp định chống độc quyền đơn giản, đến hiện nay điều tra các vụ nghi ngờ lạm dụng vị thế chi phối trên thị trường, số lượng và chất lượng của các vụ án đều tăng gấp bội.

Về mặt tăng cường độ minh bạch, Bộ Thương mại cho biết, đối với các vụ án đã lập hồ sơ nhưng chưa đăng ký theo luật pháp sau ngày 1/5, nếu sau điều tra quyết định phải xử phạt hành chính, Bộ Thương mại sẽ đưa ra quyết định xử phạt hành chính, và công khai văn bản quyết định xử phạt hành chính trên trang mạng Bộ Thương mại; Ngày 28/7, sau khi điều tra bất ngờ văn phòng của Công ty Microsoft đặt ở 4 địa phương Trung Quốc, ngày hôm sau Tổng Cục Công Thương đã công bố thông tin về Công ty Microsoft tồn tại những vấn đề như bán hàng kèm theo, nghiệm chứng văn bản, v.v, bị tình nghi vi phạm "Luật Chống độc quyền" của Trung Quốc, và Tổng Cục Công Thương sẽ tiếp tục triển khai điều tra.

Ông Hoàng Dũng cho biết, các dấu hiệu cho thấy, Trung Quốc coi các thành phần kinh tế như nhau. Cùng với đội ngũ hành pháp ngày càng chín muồi, trình tự pháp luật ngày càng kiện toàn, chỉ cần thực hiện một cách công khai và minh bạch, các công ty vốn nước ngoài hoàn toàn không phải lo ngại điều này.

Là thị trường tiêu dùng lớn thứ hai trên toàn cầu, chỉ đứng sau Mỹ, Trung Quốc một ngày nào đó chắc sẽ vượt Mỹ trở thành thị trường lớn nhất toàn cầu. So với thể chế kinh tế thị trường chín muồi ở châu Âu và Mỹ, thể chế kinh tế thị trường Trung Quốc vẫn đòi hỏi tiếp tục hoàn thiện.

Theo Hiệp định gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới của Trung Quốc ký kết vào năm 2001, Trung Quốc sẽ được công nhận là nền kinh tế thị trường đầy đủ vào năm 2016. Tất nhiên, điều này cũng yêu cầu Trung Quốc cần phải hoàn thiện hệ thống kinh tế thị trường một cách nghiêm ngặt.

Ông Trương Yến Sinh cho biết, điều tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật của các công ty vốn nước ngoài không phải là hành động bài xích, càng không phải là hành đồng trước mắt, triển khai thường xuyên hành động bảo vệ trật tự tốt đẹp trên thị trường, bên được hưởng lợi ích là tất cả các công ty phát triển ở Trung Quốc.