Trung Quốc cấp 10 tỷ Nhân dân tệ dùng để giải quyết ô nhiễm không khí

Ngày 16/5, Bộ Tài chính Trung Quốc cấp khoản vốn riêng 8 tỷ Nhân dân tệ, dùng để hỗ trợ Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc cũng như khu vực xung quanh, vùng châu thổ sông Trường Giang, vùng châu thổ sông Châu Giang triển khai công tác giải quyết ô nhiễm không khí, trong đó, Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc là khu vực trọng điểm. Năm 2014, ngân sách Trung ương cả thảy sắp xếp khoản vốn riêng 10 tỷ Nhân dân tệ dùng để phòng chống ô nhiễm không khí, 2 tỷ Nhân dân tệ còn lại sẽ được cấp vào 6 tháng cuối năm nay.

Cùng ngày, Bộ Bảo vệ Môi trường công bố chất lượng không khí cả nước tháng 4 cho thấy, 9 trong 13 thành phố thuộc khu vực Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc gồm Bắc Kinh, Thiên Tân, v.v bị xếp vị trí 10 thành phố có chất lượng không khí kém nhất Trung Quốc, một thành phố còn lại là thành phố Tế Nam, tỉnh lỵ tỉnh Sơn Đông gần khu vực Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc.

Nhân sĩ trong ngành chỉ rõ, kết quả nghiên cứu chứng tỏ, hàng năm Trung Quốc phải gánh chịu giá thành bệnh tật hơn 600 tỷ Nhân dân tệ do ô nhiễm không khí gây nên, mặc dù tạm thời không đánh giá được giá thành này tương đương làm giảm bao nhiêu phần trăm GDP, nhưng, từ vấn đề "sức khoẻ của người dân" đến "bố cục các ngành nghề" và "lợi tức dân số", sương mù đang lặng lẽ "ăn mòn" kinh tế Trung Quốc.

Mẹ của em Lương Thiên Thành đã phải bỏ hàng chục nghìn Nhân dân tệ mua máy lọc không khí cho nội thất nhập khẩu từ nước ngoài. Em Lương Thiên Thành năm nay 12 tuổi, vì thể chất dễ bị dị ứng, em bị dị ứng với mười mấy loại cây và hoa, ô nhiễm sương mù xảy ra dồn dập lại khiến đường hô hấp của em "đã nặng càng thêm nặng".

Máy lọc không khí với giá bán trên 10 nghìn Nhân dân tệ trở thành "sự lựa chọn đầu tiên và yên tâm" của rất nhiều người tiêu dùng. Có phân tích dự kiến, thị trường máy lọc không khí ở Trung Quốc có quy mô 80 tỷ Nhân dân tệ/năm. Tuy nhiên, đằng sau "kinh tế sương mù" phát triển bừng bừng là mối đe dọa đối với sức khỏe.

"Con mình từ thuở nhỏ đã hay bị ốm, phần lớn liên quan tới đường hô hấp, sau khi đi học, mỗi học kỳ bị ốm 4-5 lần, đi bệnh viện điều trị bằng máy phun sương cứ như cơm bữa". Mẹ của em Lương Thiên Thành cho biết, khi con ở nhà thì bật máy lọc không khí; khi ra ngoài, nếu trời không xanh, thì đeo khẩu trang; khi đi học thì mang theo quả lười ươi và quả la hán dùng để pha nước, để làm dịu cổ họng bị đau.

Cuối năm 2013, Cơ quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư đã xác định PM2,5 (các hạt bụi trong không khí có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet) là chất gây ung thư. Sự kiện sương mù Luân Đôn trực tiếp làm 12 nghìn người tử vong; thập niên 70 của thế kỷ 20, ô nhiễm không khí ở Mỹ làm khoảng hơn 200 nghìn người chết sớm, "nghiên cứu thiệt hại về sức khỏe do sương mù gây nên" rõ ràng đáng quan tâm hơn so với "kinh tế sương mù".

Chủ nhiệm Trung tâm Giám sát Môi trường thành phố Bắc Kinh Trương Đại Vĩ chỉ rõ, căn cứ vào số liệu giám sát 6 chất gây ô nhiễm theo "Tiêu chuẩn quốc gia mới về chỉ số chất lượng không khí", năm 2013, Bắc Kinh có 176 ngày với chất lượng không khí đạt tiêu chuẩn cấp 1 hoặc cấp 2, chỉ chiếm 48,2% trong một năm 365 ngày.

Ông Vương Kim Nam, Đại biểu Hội đồng Nhân dân Bắc Kinh, Phó Giám đốc Viện Quy hoạch Môi trường Bộ Bảo vệ Môi trường cho biết, cuối năm 2013, ông cùng một chuyên gia khác đã có bài trên tạp chí y học có uy tín "The Lancet", bài viết cho rằng, "kết hợp phương pháp tính toán của Ngân hàng Thế giới và những cơ quan nghiên cứu khác, vì ô nhiễm sương mù và PM2,5, Trung Quốc có khoảng 350-500 nghìn người chết sớm, bình quân mỗi người giảm tuổi thọ từ 0,72-1,85 năm".

Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ hai toàn cầu, trong khi tạo nên kỳ tích phát triển vượt bậc, cũng đang phải trả giá đắt về môi trường suy thoái. Các chất gây ô nhiễm như sương mù không những tiềm ẩn nguy cơ thiệt hại cho kinh tế, mà còn khiến thế giới sụt giảm lòng tin đối với sự phát triển bền vững trong tương lai của Trung Quốc.

Trong khi người dân thảo luận sôi nổi về việc "kinh tế sương mù" như khẩu trang, máy lọc không khí, v.v làm tăng mạnh chi tiêu thường ngày, Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc đang nghiên cứu đóng cửa các doanh nghiệp gây ô nhiễm, chuyển dịch ngành nghề, để con tàu GDP không phải đối mặt với vấn đề tăng tốc quá nhanh nữa.

Mới đây, Quốc vụ viện ban bố các văn bản gồm "Những ý kiến chỉ đạo về hoá giải mâu thuẫn năng lực sản xuất dư thừa nghiêm trọng" yêu cầu, đến năm 2017, tỉnh Hà Bắc phải cắt giảm sản lượng thép 60 triệu tấn, tương đương 1/4 sản lượng của cả tỉnh. Trong đó, thành phố Đường Sơn gánh chịu nhiệm vụ cắt giảm sản lượng 40 triệu tấn, sẽ gây tác động trực tiếp tới vấn đề việc làm của gần 100 nghìn người.

Hiệp hội ngành luyện kim tỉnh Hà Bắc công bố số liệu cho thấy, năm 2012, giá trị gia tăng của ngành công nghiệp thép cả tỉnh chiếm 13,9% GDP, chiếm 11,6% nguồn thu ngân sách, tạo việc làm cho gần 610 nghìn người.

Chuyên gia trả lời phỏng vấn chỉ rõ, cần phải xác định lại mô hình và mục tiêu phát triển, quay về quỹ đạo "kinh tế lành mạnh" và "người dân khỏe mạnh", nếu sự tăng trưởng kinh tế không chịu sự ràng buộc của sức ép môi trường, giá thành phát thải ô nhiễm thấp hơn nhiều so với lợi nhuận, thì chủ thể kinh tế sẽ chỉ quan tâm "sản lượng kinh tế", mà hoàn toàn không để ý tới "phát thải ô nhiễm".

"Muốn xử lý ô nhiễm, trước tiên phải quản lý các quan chức, cần phải thay đổi tư tưởng giải quyết dần". Ông Vương Kim Nam chỉ rõ, Trung Quốc cần phải dùng tiêu chuẩn bảo vệ môi trường tiên tiến nhất thế giới để đặt ra yêu cầu cho bản thân, dùng pháp luật bảo vệ môi trường nghiêm khắc nhất để giải quyết ô nhiễm, không thể dùng cách nói "Trước tiên phải đảm bảo kinh tế phát triển", "Phương Tây cũng mất vài chục năm mới giải quyết được vấn đề ô nhiễm" làm cớ trì hoãn, vấn đề cấp bách nhất hiện nay là giảm tỷ trọng GDP trong việc đánh giá thành tích phát triển của các địa phương.

"Luật Bảo vệ môi trường" sửa đổi đề xuất đưa "giải quyết môi trường" vào hệ thống đánh giá. Chủ tịch Hội đồng quản trị Sở giao dịch môi trường Bắc Kinh Đỗ Thiếu Trung cho rằng, điều quan trọng hơn là, trong quá trình quyết sách, phải coi trọng "đánh giá quy hoạch có gây ô nhiễm môi trường hay không" và "đánh giá chính sách có gây ô nhiễm môi trường hay không", chứ không phải chỉ "đánh giá dự án có gây ô nhiễm môi trường hay không" như hiện nay.

Ông Đỗ Thiếu Trung nói: "Hiện nay cần phải coi trọng đánh giá quy hoạch phát triển khu vực có gây ô nhiễm môi trường hay không, cũng như đánh giá chính sách có gây ô nhiễm môi trường hay không. Trong quá trình quyết sách cần phải quan tâm môi trường, khi thực hiện, hành pháp và giám sát cần phải quan tâm môi trường, và sử dụng càng nhiều biện pháp thị trường".