Hiệu sách đứng trước "ngã tư"

Những năm gần đây, song song với sự phát triển của khoa học-kỹ thuật, phương thức đọc sách được số hóa dần thịnh hành, từ máy vi tính đến sách điện tử, điện thoại di động, máy tính bảng v.v; bên cạnh đó, cùng với sự phát triển của mạng In-tơ-nét và cửa hàng điện tử, ở Trung Quốc, ngày càng nhiều người mua sách trực tuyến do vừa rẻ vừa tiện. Chính vì vậy mà số người mua sách tại hiệu sách thực thể giảm mạnh. Kênh tiêu thụ trước đây của các hiệu sách truyền thống dần bị mạng In-tơ-nét thay thế, không gian kinh doanh và sinh tồn ngày càng bị thu hẹp, rất nhiều hiệu sách buộc phải đóng cửa, cũng có không ít hiệu sách lựa chọn chuyển đổi mô hình kinh doanh.

10 giờ sáng, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" ở tầng 4 Trung tâm thương mại Đại Duyệt Thành Bắc Kinh vừa mới mở cửa đã đón chào khách hàng đầu tiên, khách hàng này không chọn mua sách mà đã gọi một suất ăn sáng, chọn một cuốn sách rồi ngồi dựa vào cửa sổ. Khu ăn uống này rộng khoảng 100m2, chiếm 1/3 diện tích của cả hiệu sách. Anh Trương Phàm, một trong những người sáng lập hiệu sách cho biết, khu ăn uống này đã trở thành một phần không thể tách rời của Hiệu sách "Phố Đơn Hướng". Họ mong rằng đồ uống có thể đóng góp ít nhất 50% lợi nhuận.

Ngoài ra, cứ đến cuối tuần, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" đều tổ chức giao lưu văn hóa miễn phí, mời một số nhà văn, đạo diễn, ca sĩ và nghệ sĩ đến giới thiệu tác phẩm của họ. Một thành phố cần có một nơi để trao đổi và "cọ sát" tư tưởng, đây là ý tưởng đơn giản và trực tiếp nhất khi Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" tổ chức giao lưu văn hóa 7 năm trước.

  

Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" và hiện trường tổ chức giao lưu văn hóa (bên phải)

Hiện nay, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" đã trở thành một biểu tượng văn hóa nổi tiếng ở Bắc Kinh, rất nhiều bạn trẻ đến Bắc Kinh đều mộ danh mà đến.

Mới đây, một số trung tâm mua sắm lớn chủ động tìm đến, mời Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" mở hiệu sách chi nhánh tại các trung tâm đó, và dành sự ưu đãi tối đa về tiền thuê cửa hàng, mong có thể tăng thêm bầu không khí văn hóa cho các trung tâm thương mại, anh Trương Phàm hiện đang bận về việc này, một vài tháng nữa, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" sẽ khai trương hiệu sách chi nhánh thứ hai.

Năm 2006, anh Trương Phàm và một vài người bạn trong làng truyền thông mỗi người bỏ ra vài chục nghìn Nhân dân tệ mở Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" tại Bắc Kinh, 7 năm đã qua đi, hiện nay, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" đã khá nổi tiếng tại Bắc Kinh. Nhưng, trong 5 năm đầu, hiệu sách luôn bị lỗ. Tại hiệu sách mới này, họ dành một nửa không gian, thử cung cấp đồ ăn uống và đồ dùng văn hóa cho khách hàng, mong có thể tăng thêm một phần thu nhập. Do có sự đóng góp của đồ ăn uống và đồ dùng văn hóa, Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" năm nay đã không còn bị lỗ.

Cuộc điều tra do Phòng Thương mại ngành sách Hiệp hội Công thương Trung Hoa cho thấy, từ năm 2001 đến năm 2011, có gần 50% hiệu sách tư nhân như "Phố Đơn Hướng" đã phải đóng cửa, trong đó có không ít hiệu sách rất nổi tiếng. Tại hiệu sách, một người đang chọn mua sách cho biết: "Tôi thích hiệu sách thực thể hơn, bởi vì trình độ xuất bản sách hiện nay không đồng đều, tôi tương đối cẩn thận, bởi vì mua sách trực tuyến mặc dù giá rẻ, nhưng mua về nhiều, có thể khác với sự tưởng tượng của bạn hoặc là những cuốn sách bạn không thích đọc. Nhưng tại hiệu sách, bạn sẽ có nhiều nguồn cảm hứng, nhìn thấy rất nhiều sách, ví dụ như bạn không có mục tiêu nào, nhưng khi bạn giở ra lại thấy rất hay".

Hiệu sách "Phố Đơn Hướng" là hiệu sách kiểu mới, vậy, các hiệu sách thực thể truyền thống trước đây như thế nào rồi? Hiệu sách Tam Liên ở Bắc Kinh đã đi qua chặng đường hơn 80 năm, là ngôi nhà tinh thần của các thế hệ tri thức. So với các hiệu sách tư nhân, Hiệu sách Tam Liên một năm được lãi mấy trăm nghìn Nhân dân tệ. Tổng Giám đốc Hiệu sách Tam Liên Bắc Kinh Phàn Hy An cho biết: "Được lãi mà tôi vừa nói là không bao gồm tiền thuê nhà, nộp xong tiền thuê nhà chắc cũng bị lỗ".

Hiệu sách Tam Liên ở Bắc Kinh, Trung Quốc

Vào thời kỳ huy hoàng nhất trước đây, Hiệu sách Tam Liên có mười mấy chuỗi cửa hàng trong cả nước, nhưng đa số đã lần lượt đóng cửa do kinh doanh thua lỗ, hiện nay, ngoài hiệu sách chính ở Bắc Kinh ra, chỉ còn lại các hiệu sách chi nhánh ở Tế Nam, Trịnh Châu và Vũ Hán, hơn nữa, hiệu sách chính này cũng từng bị lỗ vài chục triệu Nhân dân tệ .

Theo ông Phàn Hy An, quy mô tiêu thụ của hiệu sách thực thể quả thật không thể sánh được với các hiệu sách trực tuyến, nhưng, là một nhà xuất bản, Hiệu sách Tam Liên và các hiệu sách trực tuyến vừa là đối thủ cạnh tranh lại là đối tác hợp tác. Hiện nay, Hiệu sách Tam Liên tiêu thụ sách trị giá hơn 200 triệu Nhân dân tệ/năm, lượng tiêu thụ sách trực tuyến chiếm một nửa giá trị sản xuất sách của Hiệu sách Tam Liên.

Giá sách mà Hiệu sách Tam Liên dành cho hiệu sách trực tuyến và hiệu sách thực thể là như nhau, nhưng có khi các hiệu sách trực tuyến không tăng giá rồi bán trực tiếp cho người tiêu dùng, còn hiệu sách thực thể phải nộp tiền thuê nhà, nếu bán theo giá bán buôn thì coi như sẽ đẩy mình vào đường cùng.

Tại Hiệu sách Tam Liên, có hai sinh viên học lịch sử đang chọn sách tham khảo, hai bạn này hàng năm đều phải bỏ ra khá nhiều tiền vào việc mua sách. Giá sách lịch sử thường khá cao, hai bạn này thường lựa chọn mua sách trên mạng In-tơ-nét.

"Thường thì chọn sẵn sách tại hiệu sách, nếu giá quá cao thì sẽ về tìm kiếm trên mạng In-tơ-nét đã, nếu ở đây giá rẻ hoặc thích hợp, cũng có thể vì cần gấp chúng em mới mua tại hiệu sách. Thường thì chọn sách ở hiệu sách, xem qua nội dung cụ thể, ghi tên sách vào điện thoại di động, sau đó về nhà mua trên mạng, trên mạng thường giảm giá 60-70% hoặc 50-60%, rẻ hơn ở đây".

Mua sách trực tuyến, sách được đưa đến, giá lại rẻ hơn các hiệu sách thực thể, nhiều cái tiện lợi khiến rất nhiều bạn trẻ đã từ bỏ mua sách tại hiệu sách thực thể.

"Thực ra đại đa số đều mua trực tuyến, nhưng cảm giác lại khác một chút. Trước hết, bạn không thể giở ra xem lướt qua, xem nội dung sách có phù hợp sự mong đợi của bạn hay không, có phải mình thích hay không, cho nên, thực ra mua sách tại hiệu sách thực thể vẫn thoải mái hơn, nhưng tôi cũng thấy rất đáng tiếc, bởi vì có khi nhân tố kinh tế quả thực là một nhân tố đáng để xem xét".

Đứng trước tình trạng rất nhiều hiệu sách thực thể phải đóng cửa, nhiều người thích đọc sách và người làm nghề liên quan đến sách kêu gọi chính phủ và xã hội tăng cường hỗ trợ các hiệu sách truyền thống, giảm thuế và tiền thuê nhà cho các hiệu sách thực thể; đồng thời, các hiệu sách thực thể cũng cần chú trọng việc chuyển đổi mô hình, thử hợp tác với các ngành khác cùng phát triển, mở rộng không gian sinh tồn và phát triển mới.