Kế thừa nền Văn hóa dân tộc Di bằng lời ca tiếng hát

Ảnh: Dân tộc Di

Dân tộc Di là một trong những dân tộc có lịch sử và văn hóa lâu đời của Trung Quốc, từ thời xa xưa đã nghiên cứu sâu lịch pháp và tín ngưỡng Tôn giáo. Theo khảo cứu, "Lịch Thái Dương thập bát nguyệt dân tộc Di" hiện nay là lịch pháp cổ đại nhất thế giới. Nơi phát hiện lịch pháp này vừa đúng ở huyện Vũ Định châu tự trị dân tộc Di Sở Hùng tỉnh Vân Nam. Ở đây tuy lịch sử văn hóa sâu sắc, phong tục tập quán dân tộc nồng hậu, phong cảnh thơ mộng được thiên nhiên ưu đãi, nhưng do diện tích miền núi chiếm 97 % tổng diện tích toàn huyện, vì vậy kinh tế phát triển đình trệ, là huyện nghèo khó nhà nước trọng điểm nâng đỡ. Cho nên dẫn đến nhiều di sản văn hóa dân tộc không được bảo vệ và kế thừa, thậm chí bao gồm cả ngôn ngữ dân tộc Di mà bà con dân tộc Di xử dụng trao đổi hàng ngày.

Ảnh: Dân tộc Di

Một giáo viên địa phương cho biết, đến đời chúng tôi thì không còn giỏi về ngôn ngữ và bài hát dân tộc Di nữa, bởi vì lúc còn bé gia đình đã cho ra ngoài ăn học. Dân tộc Di chúng tôi có câu "Nhân dân dân tộc Di biết đi là biết nhảy múa, biết nói là biết ca hát". Nhiều bài hát trước đây được lưu truyền rộng rãi, nhưng đến lớp người chúng tôi hiện nay thì bị mai một nhiều.

Trong văn hóa dân tộc Di, dân ca có tính đại diện nhất và đặc sắc nhất. Một số ca dao dần dần hình thành trong đời sống lao động, tiếng hát phản ánh niềm vui trong lao động, nỗi buồn thất tình, hôn lễ trang trọng như thế nào, lễ tế thiêng liêng đến nhường nào, lịch sử lâu đời ra sao, luôn luôn thể hiện tín ngưỡng và tình hình cuộc sống của mọi người. Vì vậy, dân ca dựa vào tai nghe và truyền khẩu truyền từ đời này sang đời khác là tải thể quan trọng kế thừa văn hóa dân tộc.

Tháng 6 năm 2011, Đoàn hợp xướng Thiếu nhi dân tộc Di mang tên "Hoa Hướng Dương Vàng" chính thức thành lập, mời nghệ nhân lão thành địa phương và giáo viên chuyên ngành chỉ đạo và giảng dạy lâu dài cho Đoàn hợp xướng.

Ảnh: Đoàn hợp xướng  Thiếu nhi dân tộc Di "Hoa Hướng Dương Vàng"

Giáo viên phụ đạo Đoàn hợp xướng thiếu nhi dân tộc Di "Hoa Hướng Dương Vàng" Doãn Trạch Huệ cho biết, hiện nay có 16 em, các em đa số đến từ gia đình dân tộc Di nông thôn, điều kiện sinh hoạt của các em tuy không khấm khá, nhưng các em vô cùng mến yêu âm nhạc. Đoàn hợp xướng chúng tôi chủ yếu là hát bè, bình thường có lớp bồi dưỡng, học tập, nội dung chủ yếu là ca múa dân tộc dân gian.

Để cho Đoàn hợp xướng Thiếu nhi dân tộc Di "Hoa Hướng Dương vàng" được xã hội quan tâm rộng rãi hơn, tháng 8 năm 2011, chính quyền địa phương đã tổ chức ba đợt Người tình nguyện đi vào vùng núi Vũ Định, đi sâu thăm hỏi quê hương dân tộc Di, bắc chiếc cầu giao lưu giữa văn hóa đô thị và âm nhạc dân tộc thiểu số miền núi.

Người tình nguyện Hầu Hiểu Cách cho biết : Khi chúng tôi phỏng vấn các nghệ nhân lão thành, các em rất thích trao đổi với các bậc nghệ nhân. Khi nghệ nhân dạy hát hay dạy thổi kèn lá, các em rất chăm chú học. Tôi cảm thấy các em rất thích nền văn hóa của dân tộc mình, chẳng qua là các em hiện nay con nhỏ, hiểu biết chưa thật sâu sắc.

Quả thật, các em còn nhỏ, kế thừa văn hóa dân tộc mà chỉ dựa vào một Đoàn hợp xướng là rất mỏng manh. Ngày 25 tháng 4 năm nay, chính quyền địa phương đã tổ chức nghi lễ thành lập Phòng âm nhạc Đoàn Hợp xướng Thiếu nhi dân tộc Di "Hoa Hướng Dương vàng" tại Trường tiểu học Cận Thành huyện Vũ Định. Trường tiểu học Cận Thành có bầu không khí dân tộc đậm đà, thành lập vào năm 1908, là một trường học giàu kinh nghiệm giảng dạy trăm năm. Trong phòng âm nhạc có trang bị thiết bị âm nhạc, thiết bị đa phương tiện, các loại nhạc cụ như Pi-a-nô và nhạc cụ mang phong cách dân tộc thiểu số Vân Nam độc đáo khác như Ba-wu, kèn Hồ Lô.v.v...

Trong buổi tổ chức nghi lễ thành lập Phòng âm nhạc, các em trong Đoàn Hợp xướng Thiếu nhi dân tộc Di đã trình diễn thành quả tập luyện trong gần một năm qua. Trong tiếng nhạc Nguyệt Cầm độc đáo của dân tộc Di, các em cất giọng như tiếng chim hót hát bài "Ngày rằm tháng giêng đi phố Miêu", giới thiệu một cách sinh động bạn bè xum họp trong ca múa của dân tộc Di, tiếng nhạc lúc vui nhộn, lúc chậm rãi, bày tỏ tình cảm của người dân tộc Di nóng lòng chờ đợi xum họp, sau khi gặp mặt lại lưu luyến bịn dịn, để cho khán giả càng nghĩ càng thấm thía. Bài hát "Mã Anh hoa" rung động lòng người làm cho mọi người như đang đứng trong những lùm hoa Mã Anh nở rộ rực rỡ trên sườn núi.

Nghệ nhân dân tộc Di nổi tiếng, Người kế thừa nền văn hóa dân tộc Di La Phượng Học mặc bộ trang phục dân tộc Di giản dị năm xưa, thổi sáo một bản nhạc tuyệt vời, tiếng sáo thánh thót hòa trong tiếng hát sơn ca đậm đà, đưa tâm hồn mọi người đến núi cao rừng rậm và những thửa ruộng bậc thang của quê hương dân tộc Di.

Trong tiếng nhạc tưng bừng phấn khởi, các em trong Đoàn hợp xướng tươi cười kéo tay các anh chị cô chú xung quanh vây thành vòng tròn, cùng nhảy điệu múa Die-jiao truyền thống dân tộc Di... Nghi thức khánh thành đơn giản mộc mạc, nhưng bầu không khí văn hóa dân tộc Di đậm đà đã truyền cảm đến từng người tham dự.

Một phụ huynh của Đoàn hợp xướng chân thành bày tỏ, đưa con cái đến đây bồi dưỡng và học tập, để cho con cái một mặt được rèn luyện, mặt khác cũng để kế thừa nền văn hóa dân tộc Di của mình.