Vài nét về viêm cột sống dính khớp (Ankylosing spondylitis)

Viêm cột sống dính khớp (Ankylosing spondylitis) là căn bệnh lâu năm, đe dọa nghiêm trọng tới sự sống của loài người, căn bệnh này không những phát triển nhanh chóng, mà còn khiến người bệnh hết sức đau khổ. Vậy viêm cột sống dính khớp là căn bệnh gì? Nguyên nhân gì có thể dẫn đến bệnh này, có những triệu chứng đặc biệt gì không và nên điều trị như thế nào? Bác sĩ Diêm Tiểu Bình cho biết:

Trong đời sống hàng ngày, trường hợp thỉnh thoảng cảm thấy đau lưng, đau khớp và đau gót chân nhất định cần phải coi trọng đúng mức, bởi vì đó chưa hẳn là triệu chứng mỏi cơ bắp và bị tổn thương vật lý, rất có thể khiến bạn trở thành người mắc bệnh viêm cột sống dính khớp (Ankylosing spondylitis). Viêm cột sống dính khớp (Ankylosing spondylitis) là chứng viêm mãn tính liên quan tới toàn bộ cơ thể, chủ yếu phá hoại các khớp, cột sống và khớp ngoại vi của cơ thể con người, bên cạnh đó còn phá hoại các cơ quan như mắt, tim và phổi, trường hợp nghiêm trọng còn xảy ra dị dạng cột sống và viêm cột sống dính khớp. Căn bệnh này thường phát sinh ở thanh niên nam ở độ tuổi 20-30, tỷ lệ phát bệnh giữa nam giới và nữ giới khoảng 5:1, đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe của cộng đồng này.

Tin cho biết, khoảng 45% người mắc bệnh ở Trung Quốc là bắt đầu từ viêm khớp ngoại vi, 24%-75% người xuất hiện biến chứng viêm khớp ngoại vi ngay từ lúc đầu mắc bệnh và trong quá trình, phần lớn phát sinh tại đầu gối, mông, cổ chân và vai, khớp khuỷu tay, khớp tay và bắp chân có lúc cũng bị ảnh hưởng. Nói chung, viêm hoặc đau khớp ngoại vi là triệu chứng tạm thời, hầu như không dẫn đến khớp bị phá hoại và bị khuyết tật. Biến chứng khớp xương mông nghiêm trọng sẽ dẫn đến dị dạng co ruỗi và viêm cột sống dính khớp, trong đó 94% chứng xương khớp bắt đầu từ 5 năm sau khi phát bệnh, hơn nữa là do biến chứng khớp ngoại vi gây nên. Vậy nguyên nhân gì dẫn đến viêm cột sống dính khớp, bác sĩ Diêm Tiểu Bình cho biết:

"Cho đến nay, giới y học vẫn chưa thực rõ nguyên nhân gì dẫn đến viêm cột sống dính khớp, chắc liên quan tới rất nhiều nguyên nhân, ví dụ như di truyền, tiêu chảy, miễn dịch giảm xuống v.v."

Kết quả điều tra dịch tế học phát hiện, nhân tố gien và môi trường đóng vai trò dẫn đến căn bệnh viêm cột sống dính khớp. Thực tế chứng minh, bệnh viêm cột sống dính khớp liên quan mật thiết tới kháng nguyên tế bào máu trắng mang tên B27 của loài người, trong đó có khuynh hướng rõ là phát bệnh mang tính gia tộc.

Trong những người mắc bệnh viêm cột sống dính khớp ở Trung Quốc, tỷ lệ dương tính B27 chiếm 91% , tỷ lệ mắc bệnh trong người bình thường là 0,1%, tỷ lệ mắc bệnh trong gia tộc là 4%, gia quyến có dòng máu gần gũi chiếm từ 11%-25%. Song khoảng 80% trường hợp dương tính B27 không dẫn đến viêm cột sống dính khớp, trong khi đó còn có 10% trường hợp ở dạng âm tính B27, điều này chứng tỏ còn tác nhân khác cùng gây bệnh, ví dụ như khuẩn đường ruột, viêm đường ruột v.v.

Sự biểu hiện lúc đầu của viêm cột sống dính khớp là đau lưng, đau co cứng, do đau lưng là trường hợp thường gặp trong mọi người, hơn nữa rất nhiều trường hợp đau lưng không phải do bị viêm, cho nên rất dễ lẫn với viêm cột sống. Vậy nên phân biệt như thế nào, Bác sĩ Diêm Tiểu Bình đưa ra 5 tiêu chuẩn phân biệt;

Trường hợp đau lưng thường xảy ra ở độ tuổi 40, phát bệnh từ từ và kéo dài trong ít nhất 3 tháng; đau lưng thường kèm theo chứng co cứng vào buổi sáng; triệu chứng đau lưng dịu lại hoặc hết đau sau khi vận động. Nếu như có 4 trong 5 nhân tố kể trên thì chứng tỏ đã mắc bệnh đau lưng do chứng viêm gây nên. Xét đến những triệu chứng thời kỳ đầu của viêm cột sống dính khớp, bác sĩ Diêm Tiểu Bình còn bổ sung cho biết, đó tức là phát bệnh ngấm ngầm, đau vào ban đêm, nằm nghỉ càng đau.

Do chứng viêm cột sống dính khớp phát bệnh một cách ẩn náu, hơn nữa chủ yếu xảy ra trong thanh niên, vì vậy, phát hiện sớm, chẩn đoán sớm và điều trị sớm là điều hết sức quan trọng. Bác sĩ Diêm Tiểu Bình nhấn mạnh, sự biểu hiện trong lâm sàng của chứng viêm cột sống dính khớp chênh lệch rất lớn, có người thì bệnh tình tiến triển liên tục, người thì luôn ở trạng thái yên tĩnh trong thời gian dài, có thể làm việc và sinh hoạt bình thường.

Thế nhưng, trường hợp mắc bệnh ở độ tuổi trẻ, khớp xương mông bị mệt sớm, chẩn đoán trì hoãn, điều trị không kịp thời và không hợp lý, không kiên trì rèn luyện chức năng trong thời gian dài, sau khi chữa trị sẽ không đạt kết quả lý tưởng, nói chung đây là căn bệnh mãn tính, cần phải luôn luôn khám chữa dưới sự chỉ đạo của bác sĩ chuyên môn.

Hiện nay, ngoài chẩn đoán và dùng thuốc cần thiết ra, điều trị bằng khoa ngoại cũng là phương pháp hữu hiệu. Do nguyên nhân chủ yếu dẫn đến viêm cột sống dính khớp thậm chí gây tàn tật là do khớp xương mông bị mỏi dẫn đến chật hẹp các khớp xương, co cứng và dị hình gây nên, cho nên để cải thiện chức năng khớp và chất lượng đời sống của người bệnh, thay khớp xương mông là biện pháp tốt nhất. Sau khi phẫu thuật, trường hợp đau khớp của phần lớn người bệnh đều được kiểm soát, chức năng của một số người bệnh được khôi phục bình thường.

Bên cạnh đó, bác sĩ Diêm Tiểu Bình còn đề xuất phương pháp "năm liên hoàn", điều trị chứng viêm cột sống dính khớp bằng phương pháp biện chứng Trung Y, đó là "giáo dục chăm sóc sức khỏe, điều trị bằng cách tập thể thao, dùng Trung Dược là chính, điều trị cả về bên trong lẫn bên ngoài, kết hợp Trung Y với Tây Y". Giới thiệu đặc sắc điều trị chứng viêm cột sống dính khớp bằng Trung Y, bác sĩ Diêm Tiểu Bình nói:

"Xét về góc độ Trung Y, áp dụng phương pháp bổ thận, dưỡng gan, cường tráng gân cốt, đặc biệt chú trọng bảo vệ chức năng tỳ vị của người bệnh trong khi điều trị".

Bác sĩ nhắc nhở rằng, trong khi điều trị bằng Trung Dược, phải tuân thủ quy luật sinh hoạt chăm sóc sức khỏe, chú ý nghỉ ngơi, tránh phong hàn và tà thấp, đừng làm việc quá sức, đề phòng bị chấn thương, gẫy xương, thường xuyên ăn thực phẩm chứa chất can-xi cao, ví dụ như sữa bò, trứng, thịt lợn nạc, rau xanh, củ quả tươi v.v, đặc biệt phải tăng cường rèn luyện chức năng chân tay, xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa điều trị với công tác và sinh hoạt.

Phổ biến kiến thức về căn bệnh này với người bệnh và gia quyến là một phần không thể thiếu trong kế hoạch điều trị, có lợi cho người bệnh chủ động tham gia điều trị và phối hợp với bác sĩ. Kế hoạch điều trị lâu dài còn bao gồm tâm lý xã hội và nhu cầu hồi phục sức khỏe của người bệnh, những điều đó sẽ đạt hiệu quả mà thuốc men không thể thay thế được.

Ví dụ như khuyên người bệnh thận trọng trong tập thể thao một cách không gián đoạn, để giữ vị trí tốt nhất của các xương khớp cột sống, tăng cường sức sống của bắp cơ xung quanh cột sống và nhịp thở của phổi; bên cạnh đó tư thế ngồi đứng cũng rất quan trọng, đứng thẳng, ưỡn ngực, co bụng, hai mắt nhìn thẳng về phía trước, nằm giường cứng, áp dụng tư thế nằm ngửa, gối thấp, khi cảm thấy dùng gối khó chịu thì nên bỏ gối ra.

Ngoài ra, thường xuyên đo chiều cao, đây là biện pháp tốt đề phòng chứng cong cột sống thời kỳ đầu không dễ phát hiện, giảm thiểu và tránh vận động chân tay dẫn đến đau khớp liên tục, lựa chọn điều trị vật lý đối với các chứng đau khớp, viêm khớp hoặc các mô khác cũng là điều mà thuốc không thể thay thế được.