Cuộc sống mới của di dân sinh thái trên thảo nguyên Khu tự trị Nội Mông Trung Quốc

Năm 2001, Trung Quốc khởi động Chương trình thí điểm di chuyển đi nơi khác xóa đói giảm nghèo tại các tỉnh và khu tự trị miền Tây như Tứ Xuyên, Vân Nam, Quí Châu, Ninh Hạ và Nội Mông Cổ. Chương trình này chủ yếu là đưa số dân khu vực nghèo nàn khó khăn sinh sống trong điều kiện môi trường sinh thái gay go, đã cơ bản không còn điều kiện cơ bản sinh tồn di chuyển có kế hoạch tập trung sắp xếp đến nơi giao thông tiện lợi, có nước, có điện, điều kiện tốt, cho những cư dân này một môi trường sớm thoát khỏi nghèo nàn đi lên khá giả.

Ông Điền Lan Trụ là di dân của xã Noãn Thủy, sớm tinh mơ ông đi làm rẫy, đường núi gập ghềnh uốn khúc, sương trắng phủ trên cỏ làm cho đường dốc trở nên ướt trượt khó đi, đi khoảng 20 phút thì đường núi yên ắng bỗng rộn ràng sức sống, nhìn lên sườn núi và thung lũng đều thấy người đang bận rộn công việc nhà nông.

Pi-sha-yan tức đá mềm được mệnh danh là bệnh ung thư của trái đất, cỏ cây không mọc được, gặp mưa gió còn dễ gây xói mòn cuốn trôi lớp thổ nhưỡng mỏng để thực vật sinh tồn. Khe vách núi nhìn thấy mà rùng mình trên cao nguyên đất đỏ là kiệt tác của đá mềm, xã Noãn Thủy với những vỉa đá mềm ngang dọc là điệu kiện môi trường gay go từ trước tới nay, sản xuất và sinh hoạt của nông dân bị kìm hãm.

Ông Ngô Đức, Cục trưởng Cục môi trường huyện zhun-ge-er thành phố E-er-dou-si cho biết, diện tích đá mềm nổi trên mặt đất của xã Noãn Thủy được chuyên gia Trung Quốc và nước ngoài gọi là bệnh ung thư của trái đất chiếm hơn 50% diện tích toàn xã, điều kiện sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi rất kém, là xã có bình quân thu nhập theo đầu người thấp nhất trong huyện. Vì vậy, năm 2009 chính quyền huyện zhun-ge-er quyết định đưa xã Noãn Thủy làm khu vực trọng điểm di dân sinh thái, tiến hành di chuyển cả xã.

Ông Điền Lan Trụ cho chúng tôi biết, ba năm trước do đá mềm tức Pi-sha-yan buộc họ phải rời bỏ quê hương, nhưng bà con di dân đã không từ bỏ quê nhà của mình, sau ba năm họ lại trở về để trị lý triệt để đá mềm, mà vũ khí bí mật của họ là những cây ươm Sha-ji tức một loại cây gai mọc trên cát trông rất bình thường.

Anh Vương Hải Thanh, di dân sinh thái xã Noãn Thủy giới thiệu, cây gai Sha-ji chịu đựng được hạn và thích ứng với thổ nhưỡng đá mềm, cây gai Sha-ji mọc bám trên đá mềm bò tỏa lan rộng, thành cả mảng cây gai có thể khống chế xói mòn.

Trồng song cây gai Sha-ji, chúng tôi cùng ông Điền Lan Trụ tiếp tục đi lên núi, cây Sha-ji mọc khắp sườn núi, từng chùm quả ửng hồng mọc trĩu cành, nhìn thấy chỉ muốn vặt ăn ngay.

Thực ra, cách mấy cây số còn có một tốp người đang thưởng thức vị ngọt của quả Sha-ji trong niềm vui được mùa, anh Mã Phúc Hiểu cũng là di dân sinh thái đang cùng với bà con trong thôn thu hoạch quả Sha-ji.

Anh Mã Phúc Hiểu cho biết, để cho bà con xã Noãn Thủy sau khi di dân có thu nhập ổn định, chính quyền đã bỏ tiền mua cây giống, phát lương cho trợ cấp để thu hút bà con di dân về quê nhà trồng cây gây rừng, chỉ cần chịu khó thì quanh năm đều có việc làm, thu nhập tăng gấp nhiều lần so với trước đây.

Sức cuốn hút nhất đối với di dân là ruộng và rừng nhận khoán, thậm chí quyền lợi đất khai hoang cũng không thay đổi, cây trồng lên đất của nhà nào thì nhà ấy thu hoạch.

Cục trưởng Ngô Đức cho biết, hiện nay tinh thần tích cực trồng cây gây rừng của bà con di dân rất cao. Xã Noãn Thủy xử dụng biện pháp phòng trị đan xen trồng cây tùng trên đỉnh núi, trồng cây hạnh quanh sườn núi, trồng cây Sha-ji trong khe núi, hiện nay đã thực hiện cả xã trồng cây gây rừng sinh thái 473 nghìn mẫu, diện tích bao phủ của thực vật từ 25% tăng lên tới 85 %, ngày 9 tháng 10 năm 2011, huyện Zhun-ge-er đã được tặng danh hiệu Huyện điển hình chống xói mòn duy nhất của Trung Quốc.

Bắt đầu từ năm 2009, xã Noãn Thủy chia làm ba đợt di chuyển di dân sinh thái, cho đến tháng 6 năm 2011 đã di chuyển 4683 hộ với hơn 13000 người, thực hiện cả xã di dân sinh thái. Bà con di dân được chính quyền thống nhất sắp xếp trong Chung cư di dân mới xây dựng Noãn Thủy, Sha Cách Đô và Tiết Gia Loan. Khu chung cư Tụ Tâm Noãn Thủy là một trong nhưng nơi sắp xếp chỗ ở mới cho bà con di dân, mỗi ngôi nhà cư trú một gia đình là do chính quyền cung cấp miễn phí, nhà ông Điền Lan Trụ cư trú tại Chung cư này, ông mời chúng tôi đến nhà tham quan. Ngôi nhà với diện tích hơn 120 mét vuông, rộng rãi sáng sủa, một bộ sa-lông da thật sang trọng đặt tại phòng tiếp khách, đồ đạc gia đình nhiều màu trông rất thời thượng, xem ra cuộc sống của gia đình này tương đối khá.

Từ nông thôn chuyển vào thị trấn, từ nhà một tầng trở thành nhà lầu chưa phải là toàn bộ của bà con di dân, để giải quyết cuộc sống lâu dài cho bà con di dân, chính quyền địa phương đã giúp đỡ đồng bộ càng gần gũi và thực tế hơn.

Chủ tịch xã Noãn Thủy Dương Giới Quân cho biết, thực hiện "Công trình 5 đồng bộ" của chính quyền địa phương. Đó là cung cấp một căn nhà ở, sắp xếp một việc làm, có bảo hiểm xã hội, có tiêu chuẩn trợ cấp, sắp xếp đào tạo nghề nghiệp, thông qua "Công trình 5 đồng bộ" này để tăng thu nhập kinh tế cho bà con di dân sinh thái, thật sự thực thi mục tiêu chuyển đi được, ổn định được và đi lên khá giả.

Cuộc sống mới của bà con di dân sinh thái xã Noãn Thủy chỉ là hình ảnh thu nhở của biết bao bà con di cư nông thôn chăn nuôi Khu tự trị Nội Mông Cổ. Họ ước mong có cuộc sống khá giả và hạnh phúc tại quê hương mới, càng mong nơi quê nhà từng sinh sống bao đời sớm ngày khôi phục cảnh non xanh nước biếc tươi đẹp.