Xe ô-tô Trung Quốc tăng tốc thâm nhập thị trường thế giới trong 10 năm kể từ khi gia nhập WTO

Ngày 11/12 của 10 năm trước, cùng với tiếng búa gõ vang lên ở Đô-ha, Trung Quốc mở cửa gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Từ đó, với thái độ mở cửa hơn, Trung Quốc hội nhập làn sóng kinh tế thế giới.

Trong khi mở cửa gia nhập WTO, Trung Quốc cũng mở ra cửa sổ của riêng mình. Cũng chính vì vậy, khi đàm phán về gia nhập WTO 10 năm trước, ngành xe ô-tô của Trung Quốc từng bị cho rằng sẽ bị tác động mạnh mẽ. Thuế quan nhập khẩu xe hơi và thuế quan phụ tùng xe hơi giảm xuống, hạn ngạch nhập khẩu mở cửa toàn diện v.v, toàn bộ điều khoản liên quan tới xe hơi trong hiệp định gia nhập WTO đều có nghĩa là doanh nghiệp xe ô-tô của Trung Quốc sẽ đứng trước sức ép to lớn chưa từng có trước sự tấn công mạnh về công nghệ tiên tiến và vốn của đầu tư nước ngoài.

Nhưng sau 10 năm, ngành xe ô-tô của Trung Quốc đã thu được thành tích đáng kể. Trung Quốc đã trở thành nước chế tạo ô-tô và nước tiêu thụ ô-tô mới lớn nhất toàn cầu trong 2 năm liền, thị trường xe ô-tô Trung Quốc đã tăng trưởng gần 10 lần.

Trong 10 năm qua, Trung Quốc xuất hiện một loạt doanh nghiệp chế tạo ô-tô có thương hiệu tự chủ như Geely, Chery, BYD v.v. Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Geely Lý Thư Phúc được coi là một ngọn cờ của doanh nghiệp dân doanh chế tạo ô-tô Trung Quốc. Trước khi gia nhập WTO, ông Lý Thư Phúc chưa nhận được giấy phép sản xuất ô-tô, đến năm 2001, trước khi Trung Quốc gia nhập WTO một ngày, tên Geely đã có mặt trong danh sách được phép sản xuất ô-tô do cơ quan hữu quan công bố. Geely trở thành doanh nghiệp dân doanh đầu tiên được cấp phép sản xuất xe con ở Trung Quốc.

Giai đoạn một sau khi gia nhập WTO là giai đoạn cất bước của ngành xe ô-tô Trung Quốc. Theo cam kết của Trung Quốc khi gia nhập WTO, mức thuế quan của xe ô-tô chở khách chỉ có thời gian bảo hộ 5 năm, 5 năm sau, thuế quan giảm xuống, xe ô-tô có thương hiệu nổi tiếng của nước ngoài sẽ thâm nhập thị trường Trung Quốc. Vì vậy, trong thời gian 5 năm này tạo được chỗ đứng trên thị trường là điều hết sức quan trọng.

Ban đầu, chất lượng thấp, giá cả thấp là ấn tượng của ô-tô Geely để lại cho mọi người. Vì công nghệ chưa chín muồi, lúc đó ô-tô Geely hầu như không có thị phần.

Từ mô phỏng đến dần dần tự chủ nghiên cứu và chế tạo động cơ, phụ tùng then chốt, 5 năm sau, đến năm 2006, xe ô-tô Geely dựa vào ưu thế giá rẻ đã chiếm được thị phần nhất định. Trong thời kỳ thuế quan nhập khẩu rất cao, hãng ô-tô xuyên quốc gia có giá thành chế tạo cao, giá bán của ô-tô Trung Quốc tương đối cao, xe ô-tô Geely dựa vào chiến lược giá rẻ đã nhanh chóng hoàn thành tích lũy ban đầu trong ngành xe ô-tô.

Cũng vào năm 2006, Chính phủ Trung Quốc thực hiện cam kết gia nhập WTO, giảm mạnh thuế quan, giá của xe ô-tô nhập khẩu và do doanh nghiệp hùn vốn kinh doanh chế tạo cũng giảm xuống, như vậy, ô-tô giá rẻ của Tập đoàn Geely đã mất hẳn ưu thế. Kể từ năm 2007, Geely tuyên bố bước vào thời kỳ chuyển đổi chiến lược toàn diện. Cốt lõi chuyển đổi chiến lược là từ chiến lược "dựa vào ưu thế giá rẻ" chuyển sang "chiếm ưu thế về công nghệ", thực hiện chuyển đổi từ "chiếm ưu thế về giá thành" sang "sáng tạo đổi mới về thương hiệu". Ông Lý Thư Phúc từng nói: "Chỉ sản xuất ô-tô với giá bán là 20-30 nghìn Nhân dân tệ là không có tiền đồ." Cùng năm, dòng ô-tô Geely với giá bán là dưới 40 nghìn Nhân dân tệ đã nhanh chóng biến mất trên thị trường.

Trong khi chú trọng tự chủ nghiên cứu và chế tạo, ông Lý Thư Phúc đã chú ý tới thị trường mua lại thương hiệu toàn cầu, thông qua tổng hợp tài nguyên toàn cầu để nhanh chóng nâng cao bản thân, năm 2009 hoàn thành mua lại doanh nghiệp DSI, doanh nghiệp chế tạo hộp số lớn thứ hai trên toàn cầu, Tập đoàn Geely bước vào hàng ngũ tiên tiến các doanh nghiệp chế tạo hộp số trên toàn cầu. Năm 2010, Tập đoàn Geely dùng 1,8 tỷ đô-la Mỹ mua lại thương hiệu Volvo, thương hiệu nổi tiếng có lịch sử 82 năm, hoàn thành vụ mua lại thương hiệu hải ngoại lớn nhất của ngành công nghiệp ô-tô Trung Quốc.

Sự kiện này cũng trở thành một sự kiện khiến nước ngoài phải đánh giá khách quan ngành công nghiệp ô-tô Trung Quốc sau khi gia nhập WTO 10 năm. Hiện nay, dưới sự chủ đạo của Geely, ô-tô thương hiệu Volvo phát triển nhanh chóng trên thị trường Trung Quốc, khôi phục thực hiện lợi nhuận. Tính đến tháng 10 năm nay, lượng tiêu thụ của ô-tô Volvo trên toàn cầu đã tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái, lượng tiêu thụ tháng 10 năm nay trên thị trường Trung Quốc tăng 104% so với cùng kỳ năm ngoái.

Quá trình trưởng thành của Tập đoàn Geely là hình ảnh thu nhỏ về mặt phát triển lớn mạnh của doanh nghiệp chế tạo ô-tô Trung Quốc. Trong thời gian 10 năm, sản lượng xe ô-tô do Trung Quốc chế tạo từ 2 triệu tăng lên tới 18 triệu chiếc, trở thành nước chế tạo ô-tô lớn nhất thế giới, chiếm 23,5% tổng sản lượng xe hơi trên thế giới, trong đó, sản lượng xe ô-tô thương hiệu Trung Quốc lên tới hơn 10 triệu chiếc, vượt Mỹ và Nhật Bản trở thành nước chế tạo ô-tô lớn nhất toàn cầu. Trong 10 năm qua, giá trị sản lượng của xe hơi Trung Quốc đã tăng 10 lần. Trong 10 năm qua, giá xe con bình quân giảm khoảng 50%. Báo cáo cho thấy, tính đến tháng 8 năm 2011, xe ô-tô đăng ký của Nội địa Trung Quốc đã vượt quá 100 triệu chiếc. Ông Trương Hán Lâm, Giám đốc Viện nghiên cứu WTO Trung Quốc của trường Đại học Ngoại thương nói, 10 năm qua thật sự là 10 năm hoàng kim của ngành xe ô-tô Trung Quốc. Ông nói:

"Giảm mạnh thuế quan, mức thuế ô-tô giảm từ 80% xuống còn 20%, mức thuế của phụ tùng giảm từ 50%-60% xuống còn 10%, đồng thời Trung Quốc còn mở cửa đối nội và đối ngoại, cho phép doanh nghiệp dân doanh trong nước chế tạo xe con, cho phép doanh nghiệp dân doanh và doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào ngành xe ô-tô, cho nên thương hiệu vốn nước ngoài ngày càng nhiều, thương hiệu của doanh nghiệp liên doanh cũng ngày càng nhiều. Trung Quốc từ nhập siêu chuyển sang xuất siêu, tôi cho rằng đây cũng là cái được do gia nhập WTO mang lại."

Thế nhưng, khoảng cách giữa xe ô-tô Trung Quốc với thương hiệu quốc tế vẫn còn rất lớn, nhiều công nghệ then chốt vẫn lạc hậu, lượng xuất khẩu ô-tô chưa bằng 1/4 của Nhật Bản. Xe ô-tô Trung Quốc vẫn có sự khiếm khuyết về năng lực tự chủ nghiên cứu công nghệ và thương hiệu của bản thân, đây là nhận xét chung của những người trong ngành xe ô-tô. Trong thời gian 10 năm tới, thậm chí thời gian lâu dài hơn, con đường phát triển của xe ô-tô Trung Quốc vẫn là gánh nặng đường xa.