Nền văn hóa Wa-shan-mu-gu bên biên giới Trung Quốc – Mi-an-ma

Trong vùng núi sâu giáp ranh giữa miền tây nam Trung Quốc với Mi-an-ma có dân tộc Va thần bí sinh sống. Ở đây có một huyện biên giới nhỏ với 80 nghìn người --- Huyện tự trị dân tộc Va Tây Minh. Sau khi Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời, cùng với bài hát "Nhân dân A-va hát bài ca mới" vang vọng khắp Trung Quốc, một núi Va thần kỳ tươi đẹp, một dân tộc cần cù dũng cảm, phóng khoáng hăng hái đã dần dần ra mắt với mọi người, vẻ đẹp huyền bí, rực rỡ muôn hình muôn vẻ đã xích gần với mọi người, tiếp xúc với mọi người.

Sáng sớm tinh mơ, một trận mưa nhỏ vừa dứt, hít thở không khí trong lành trong tiếng dế mèn kêu rả rích và tiếng gà gáy, chúng tôi bước vào "Căn nhà Wo-lang" nơi ở của Nham Thông "Ba-cai".

Ông Nham Thông là "Ba-cai" chủ trì lễ tế ngày hội Mu-gu tức trống gỗ lần này. Khi chúng tôi đến, ông đang chuẩn bị chu đáo đồ lễ vật, miệng đang lẩm nhẩm niệm chú. Trong khu vực dân tộc Va, "Ba-cai" có bản lĩnh phi thường, biết bấm giờ xem số và có uy tín rất cao. Ông Nham Thông nói ông được đề cử làm Chủ trì lễ tế lần này là một việc rất vinh dự, không dám sơ suất, cần chuẩn bị chu đáo. Ông bắt đầu chuẩn bị cơm sáng, sau đó pha chế rượu A-wa cất bằng gạo cẩm, là rượu để uống sau khi kết thúc nghi lễ La-mu-gu hôm nay.

Trống gỗ tiếng dân tộc Va gọi là "Ke-luo", được biết biết có lịch sử hơn một nghìn năm. Nhưng lai lịch của trống gỗ có nhiều cách nói. Mặc dù nói về lai lịch trống gỗ khác nhau, nhưng có một điểm chung, trống gỗ là vật sùng bái cơ quan sinh dục nữ điển hình, là vật tượng trưng thông thiên, là hiệu lệnh quân sự thống nhất, là nhạc cụ giải trí. Mỗi một bản làng dân tộc Va khi xây dựng đều phải xây dựng Nhà trống gỗ, trong đó đặt một đôi trống cái và đực, người trong gia tộc cư trú xung quanh Nhà trống gỗ.

Trống gỗ được khoét bằng một khúc gỗ tròn, tiếng trống trầm bổng vang vọng, xa mấy km vẫn còn nghe thấy. Trong lịch sử, bản làng dân tộc Va vào dịp ngày lễ tôn giáo như Tiết Tân Thủy, trống La-mu, tế trống gỗ.v.v... đều đánh trống gỗ, ca hát nhảy múa tế thần. Nhưng theo sự tiến bộ của thời đại và kinh tế xã hội phát triển, tác dụng của trống gỗ cũng lặng lẽ thay đổi. Từ phục vụ cho sự sinh tồn hết đời này sang đời khác xa xưa, diễn biến thành phục vụ cho sự phát triển của kinh tế xã hội ngày nay.

Lễ trống gỗ nay đã trở thành Ngày hội quan trọng để truyền bá và phát huy nền văn hóa dân tộc Va, có thể nói, Văn hóa trống gỗ đã trở thành đặc trưng quan trọng của Nền văn hóa dân tộc Va. Trong văn hóa Trống thế giới, trống gỗ dân tộc Va là loại trống nguyên thủy nhất và độc đáo nhất, có đặc trưng điển hình của nền văn hóa dân tộc Va xa xưa. Nội dung văn hóa của trống gỗ dân tộc Va tương đối phong phú, có đặc sắc đậm đà. Trong tiến trình của nền văn hóa dân tộc Va, trống gỗ có địa vị quan trọng, có tác dụng chủ đạo trong nền văn hóa dân tộc Va.

Địa điểm hoạt động Ngày hội trống gỗ Tây Minh năm nay sắp xếp ở Mạnh Thoa Long Đàm cạnh huyện lỵ Tân, nghi lễ được tổ chức ngay trên đại lộ hình bầu dục cạnh hội trường.

Mười giờ sáng, ông Nham Thông Ba-cai" đến trước đội ngũ trống gỗ đông như nêm cối múa niệm lời tế tiếng dân tộc Va. Sau lời tế, hoạt động trống gỗ chính thức bắt đầu trong tiếng trống và tiếng hát dậy trời. Hoạt động trống gỗ được phân chia theo xã và thị trấn thành các bộ tộc khác nhau. Mọi người trong bảy bộ tộc cùng nhau ca hát gõ trống tiến về phía trước. Ông Nham Thông đi đầu đội ngũ trống gỗ bộ lạc Tân Xưởng, tay trái cầm roi đuôi bò, tay phải cầm cái ky đựng gạo, trà và chuột khô vừa đi vừa niệm lời chúc phúc tiếng dân tộc Va cổ.

Sau khi kết thúc hoạt động trống gỗ, ông Nham Thông lại xem bói gà. Khi đầu gà rơi xuống tàu lá chuối đựng gạo và trà, thời gian tiêu ngưu cũng được xác định vào ba giờ chiều.

Nghi thức tiêu ngưu tổ chức đúng 3 giờ chiều, ông Nham Thông vừa niệm thần chú, vừa đổ rượu lên lưng bò, sau đó chúc rượu người tiêu ngưu, báo cho biết có thể tiêu ngưu tức đâm bò.

Dân tộc Va tôn sùng thiên nhiên, cho rằng vạn vật đều có tâm linh. Họ cùng rất tôn sùng bò được chọn để tế. Sau khi kết thúc lễ tiêu ngưu, bốn chàng trai dân tộc Va lực lưỡng khiêng đầu bò đi đầu đội ngũ Tiêu ngưu, do "Ba-cai" dẫn đầu vào Nhà Trống gỗ cúng tế trống gỗ, sau đó khiêng đến cúng thờ "Thần Rồng"thánh địa nơi tập trung thần linh của dân tộc Va, tổ chức cúng tế lần cuối tại đây. Sau đó già trẻ gái trai dân tộc Va trống chiêng ca hát nhảy múa suốt ba ngày ba đêm liền.

Dân tộc Va có lịch sử lâu đời, nhưng do dân tộc Va không có sử liệu văn tự ghi chép tường tận, nhiều lịch sử đều truyền miệng lưu tồn lại. May mắn là sau khi Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời, nhân dân dân tộc Va cũng như các dân tộc anh em khác đã bỏ qua những điều nghĩ lại mà đau lòng trước đây, đón chào tương lai hạnh phúc. Tất cả những điều đó đã được ông Dương Chấn Nhân nhiều lần đến núi A-va Tây Minh đã sáng tác bằng cả bầu nhiệt huyết bài hát "Nhân dân A-va hát bài ca mới".

Ông Dương Chấn Nhân nói, Nhân dân A-va từ xã hội Nguyên thủy bước vào xã hội Xã hội Chủ nghĩa, làm người chủ nhân mới của Trung Quốc, khiến cho dân tộc Va đoàn kết tiến bộ, đi lên cuộc sống mới. Sau cải cách mở cửa đã mang lại cho Va Sơn niềm hy vọng mới, thành tựu mới và cuộc sống ngày càng tươi đẹp.