Tình cảm giữa con người và chim muông trên thảo nguyên

Vào thời điểm tháng tư hàng năm, khi gió xuân làm cho cây cối xanh mơn mởn phần lớn khu vực Trung Quốc, hồ Thanh Hải trên cao nguyên Thanh Tạng vẫn vắng vẻ tĩnh mịch, trắng xóa mênh mông bát ngát. Trên đầm lầy Na-ren kéo dài 20 -30 km phía bắc bờ hồ Thanh Tạng, cứ vào thời điểm này hàng năm, là vài trăm chim thiên nga tránh rét ở đây bắt đầu di chuyển đến các nơi như Xi-bê-ri, Tân Cương.v.v... Kế tiếp là hết đàn này đến đàn khác chim Nhạn lông cổ đốm, Hạc cổ đen, cò trắng.v.v... phá tan bầu không khí tĩnh mịch, lũ lượt bay về quê hương hồ Thanh Hải.

Mấy hôm nay, anh Jia-wu-cai-rang dân chăn nuôi dân tộc Tạng cư trú bên hồ Thanh Tạng hàng ngày bóc lịch, đếm đầu ngón tay tính từng ngày, anh còn thường xuyên đứng trên trụ xi măng cao tại đầm lầy nhìn về phương nam. Anh đang chờ mong người nhà ở phương xa chăng ? Không phải, anh đang ngóng chờ những cánh chim bay về.

Anh Jia-wu-cai-rang năm nay 42 tuổi, bình thường chủ yếu làm nghề  chăn nuôi. Gia tộc anh cư trú nhiều đời bên đầm lầy Na-ren thuộc huyện Cương Sát.

Na-ren là tiếng Mông Cổ, có nghĩa là dòng sông chảy dài. Đầm lầy Na-ren rộng hơn 120 héc ta, ở đây có ba mạch nước chảy quanh năm không đóng băng, rong tảo và sinh vật phù du phong phú, trở thành vành đai sinh thái đầm lầy đặc sắc. Mùa xuân và mùa thu là nơi hạc cổ đen --- Động vật bảo hộ cấp 1 quốc gia nghỉ chân và tìm thức ăn. Mùa đông là nơi cho thiên nga --- Động vật bảo hộ cấp 2 quốc gia tránh rét, quanh năm tụ tập nhiều loại chim di trú và không di trú.

Anh Jia-wu-cai-rang là người đàn ông dân tộc Tạng vừa nhiệt tình lại tỉ mỉ. Trong mắt anh, chim thủy sinh như Thiên Nga, Hạc cổ đen.v.v... là linh hồn của hồ Thanh Hải, không được làm kinh động chúng. Nhưng trước thập niên 90 thế kỷ 20, do thiếu sự quản lý bảo vệ, anh thường thấy người săn bắt chim thủy sinh.

Tiếng chim rên rỉ đau xé lòng anh, năm 1985, anh gánh vác trách nhiệm bảo vệ nghĩa vụ chim thủy sinh đầm lầy và làm liên tục hơn 20 năm. Người đến săn bắt trộm, anh trước hết khuyên can, đối với kẻ không nghe khuyên ngăn thì anh sử dụng các biện pháp như ghi lại số xe, báo công an.v.v...Trải qua nhiều năm, số người săn bắt trộm ít đi, số chim thủy sinh nhiều hơn. Tới lúc ấy, anh mới tươi cười phấn khởi.

Năm 1997, Khu bảo tồn thiên nhiên hồ Thanh Hải nâng cấp thành Khu bảo tồn thiên nhiên cấp Quốc gia, chim thủy sinh của đầm lầy Na-ren bên hồ Thanh Hải cũng được bảo vệ một cách toàn diện, nhưng anh Jia-wu-cai-rang không bỏ phí thời gian. Anh tập trung nhiều thời gian hơn vào công việc bảo vệ chim muông.

Anh đối xử với chim muông như người thân của mình. Cứ có thời gian là anh vác bao ngô đến đầm lầy rắc ngô cho chim ăn, sau khi về còn ghi chép lên biểu mẫu tự thiết kế về giám sát số lượng, hoạt động và sự thay đổi địa điểm nghỉ chân của các loại chim tại đầm lầy Na-ren.

Vào một ngày tháng 12 năm ngoái, anh phát hiện có mấy người đến bắt trộm cá, nghĩ tới cá là thức ăn chính của chim thủy sinh, anh liền đến khuyên ngăn, họ thôi không bắt cá nữa anh mới yên tâm về nhà.

Hàng xóm nhà anh Jia-wu-cai-rang cho biết, ai mà động đến một con chim thủy sinh trên đầm lầy thì anh lập tức trợn mắt lên. Một lần, vừa đúng chim Nhạn bắt đầu ấp trứng, anh lội bì bõm dưới nước giá lạnh để quan sát kỹ và chụp một số ảnh tư liệu ấp trứng quí báu, có mấy người bạn sau khi nhìn thấy cũng muốn đi để chụp mấy bức hình, nhưng anh lại không cho họ đi chụp ảnh. Anh nói, tôi là người "Gàn dở", cho dù là bạn thân nhất tôi cũng không cho họ đi, bởi vì họ đến quấy nhiễu sẽ làm ảnh hưởng rất lớn tới sự sinh trưởng của chim.

Vào một ngày tháng ba năm nay, một trận bão tuyết cực lớn đã ập đến thảo nguyên, gió rét hun hút thổi không ngừng hơn một tiếng đồng hồ. Nhìn ngoài trời gió tuyết mịt mù, anh Jia-wu-cai-rang đứng ngồi không yên. Anh khoác vội chiếc khăn quàng cổ, cưỡi mô-tô lao trên thảo nguyên mênh mông. Nguyên do là anh nhớ đến mấy con chim Thiên Nga còn chưa di trú. Anh nói, năm nay đã chết mất ba con Thiên Nga tại đây. Lần trước tôi thấy một con chim Thiên Nga bị cáo cắn, nhưng không bị thương đáng kể. Tình hình hiện nay rất tốt, tôi muốn đi xem chúng ra sao.

Anh đội gió tuyết tất bật nửa ngày, chờ cho đến khi mấy con Thiên Nga yên ổn, anh mới yên tâm về nhà.

Nói ra làm cho mọi người không thể nào tin được, bao năm qua, anh Jia-wu-cai-rang trông nom chim thủy sinh của đầm lầy Na-ren không để bị bắt con nào, ổ trứng chim cũng không bị phá phách. Hơn 20 năm qua, anh còn cứu chữa mười mấy con chim thủy sinh bị thương các loại và thả chúng trở về với thiên nhiên. Anh nói, chim chóc đều có ngôn ngữ của chúng. Nhiều năm qua, anh đã trở thành bạn thân với động vật dã thú ở đây, anh phấn khởi không sao tả xiết mỗi khi nghĩ tới chim Thiên Nga xinh đẹp cất giọng hát trong ánh nắng bình minh, Hạc cổ đen nhảy múa vui vẻ trong sương chiều.

Những năm qua, anh đã bỏ bao tâm huyết để bảo vệ chim dã sinh. Anh thường xuyên đến các trường học xung quanh để triển khai tuyên truyền giáo dục, trở thành "Thần bảo vệ chim chóc" trong thâm tâm các học sinh.

Nay anh Jia-wu-cai-rang được Cục quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên cấp Quốc gia hồ Thanh Hải mời làm Nhân viên giám sát nghĩa vụ bảo vệ động vật hoang dã đầm lầy Na-ren, thực sự trở thành "Thần bảo vệ chim thủy sinh" của đầm lầy Na-ren.